محققان معتقدند عشقي در كار نبوده است. پس شايد نوعي ماجراجويي بوده يا حتي گم شدن در پهنه اقيانوس. يك وال ماده كوهان‌دار از گروهي كه هميشه با هم بوده‌اند و در آب‌هاي اطراف برزيل زندگي مي‌كرده‌اند، جدا مي‌شود و پس از چند هفته سر از آب‌هاي ساحلي ماداگاسكار در شرق آفريقا درمي‌آورد يعني حدود 10 هزار كيلومتر آن طرف‌تر تا محققان باور كنند اين وال ركوردي تازه در زمينه سفر يك پستاندار به ثبت رسانده است، البته با علم به اين موضوع كه بايد انسان را فاكتور گرفت!

يك تصميم عجيب
در حالي كه وال‌هاي كوهان‌دار به طور طبيعي و ذاتي بر روي محور شمال به جنوب مهاجرت مي‌كنند تا هم غذاي مورد نياز خود را به دست آورده و در عين حال جفتگيري كنند اما والي كه اكنون محققان نام AHWC NO.1363 را بر‌روي آن گذاشته‌اند تصميم غيرعادي گرفته تا براي ديدن سرزميني تازه نزديك به 10 هزار كيلومتر شنا در مسيري متفاوت را تجربه كند. در حقيقت او به جاي شنا در محور شمالي ـ جنوبي سر از شرق درآورده است. پيتر استويك از بوم‌شناسان دريايي مي‌گويد، احتمالا اين حركت غيرعادي براي جفتگيري نبوده است چون معمولا وال‌ها جفت خود را در نقاط مشخصي پيدا مي‌كنند كه دانشمندان دهه‌هاي طولاني است از آن اطلاع دارند. به همين دليل بعيد است اين وال به دنبال پيدا كردن جفتي براي خود آن هم در هزاران كيلومتر دورتر از مسير هميشگي باشد. با اين حال او معتقد است اين سفر عجيب را مي‌توان مثالي هيجان‌انگيز از كشش ذاتي اين حيوان به سوي كشف دنياي تازه دانست. هر چند او گم شدن در اقيانوس را نيز به عنوان يك احتمال جدي قابل بحث مي‌داند. اين محقق با ارائه جزئياتي هيجان‌انگيز درخصوص سفر اين وال كه در شماره اخير زيست‌شناسي سلطنتي انگليس منتشر شده است مي‌گويد AHWC NO.1363 حداقل سفر 10 هزار كيلومتري را تجربه كرده است تا خود را از آب‌هاي ساحلي برزيل به ماداگاسكار در شرق قاره سياه برساند. به عقيده وي تاكنون مورد مشابهي در اين زمينه كه يك پستاندار به‌طور كاملا مجزا و انفرادي فاصله دو نقطه به اين دوري را طي كرده باشد به ثبت نرسيده است. البته درخصوص اين وال نكته ديگري نيز وجود دارد كه هيجان سفر وي را دوچندان مي‌كند؛ اين وال مكان جديدي را تجربه كرده است كه تاكنون آن را نديده است. از اين‌رو مي‌توان مدعي شد AHWC NO.1363 ركورددار سفر طولاني يك پستاندار تنها (به جز انسان) است.
وال‌هاي كوهان‌دار مسافران محتاط و مراقبي هستند. آنها از آب‌هاي سرد جايي كه جانوران ريز اقيانوسي و ماهي‌ها را شكار مي‌كنند راهي آب‌هاي گرم مي‌شوند تا جفتگيري كنند.
آنها اين كار را سال‌هاي متمادي انجام مي‌دهند. البته گرچه مكان جفت‌يابي آنها همه ساله تغييراتي مي‌كند اما مسيري كه در اقيانوس براي رسيدن به نقطه مورد نظر طي مي‌كنند معمولا دستخوش تغيير نمي‌شود. دقيقا همين جاست كه محققان درخصوص سفر عجيب اين وال كوهان‌دار در برابر يك علامت سوال بزرگ تجسم مي‌كنند. مسافتي كه اين وال براي رسيدن به آب‌هاي گرم شرق آفريقا طي كرده است قابل توجه است. به عقيده محققان مسافت 10 هزار كيلومتري كه تقريبا يك چهارم دور زمين به حساب مي‌آيد يك ركورد بي‌سابقه محسوب مي‌شود.
اين وال حداقل 10 هزار كيلومتر مسافت بين آب‌هاي برزيل تا ماداگاسكار را شنا كرده است؛ سفري كه هنوز هيچكس علت آن را نمي‌دانداين نوع وال‌ها در عين حال كه مسافران محتاطي هستند، شناگران قدرتمندي نيز به شمار مي‌آيند. در عين حال به‌واسطه نوعي صدا كه از خود توليد مي‌كنند همواره مورد توجه جانورشناسان قرار داشته‌اند. اين صدا از سوي بسياري از دانشمندان به نوعي موسيقي وهم آلود تشبيه مي‌شود. گويي در اين صدا ناله‌ها و گريه‌ها در هم آميخته شده‌اند. البته اين موسيقي آنچنان قدرتي در انتشار دارد كه تا فواصل بسيار دور در زير آب نيز شنيده مي‌شود. دانشمندان مكانيسم نهفته در توليد اين صدا را به عنوان يكي از رازهاي بزرگ زندگي اين حيوان برمي‌شمارند. اين حيوان همواره مورد توجه و احترام انسان نيز بوده است. توانمندي خيره‌كننده اين وال در پريدن از آب موجب شده تا همواره كشتي‌هاي تحقيقاتي و ويژه تهيه فيلم‌هاي مستند به دنبال شكار چنين لحظاتي در دل اقيانوس باشند.

باله‌هايي در نقش اثر انگشت انسان
البته در اواسط قرن 20 ميلادي جمعيت اين حيوان به طرز نگران‌كننده‌اي كاهش يافته بود به طوري كه تقريبا فاصله‌اي با انقراض نسل نداشت، اما امروزه نسل اين حيوان احيا شده است. با اين حال اين روند همواره با نوسانات زيادي همراه بوده است و همين نكته دانشمندان را بر آن داشته تا مطالعات زيادي درخصوص رفتار وال‌ها و حركاتشان انجام دهند.
محققاني همچون پيتر استويك در اين خصوص دست به كار شده‌اند. يكي از اقدامات اين محققان جستجو در اينترنت براي يافتن تصاوير مختلفي از اين پستاندار است. اين تصاوير عمدتا به وسيله گردشگران ‌ يا علاقه‌مندان به وال‌ها كه هفته‌ها و ماه‌هاي متوالي را در اقيانوس‌ها براي تماشاي چند دقيقه‌اي اين حيوان صرف مي‌كنند به دست آمده است. محققان اميدوارند تا با استفاده از اين تصاوير مجموعه اطلاعات كاملي از وال‌هاي كوهان‌دار تهيه كرده و با استناد بر آن به دنبال ردي از آنها در گوشه و كنار اقيانوس‌ها باشند.
دقيقا به وسيله همين ابتكار عمل بوده است كه پيتر استويك متوجه شد وال كوهان‌داري كه در آب‌هاي شرقي آفريقا ديده شده است يكي از وال‌هاي كوهان‌داري است كه معمولا در آب‌هاي ساحلي برزيل زندگي مي‌كند. وي و همكارانش به‌طور كاملا تصادفي متوجه تصويري از يك وال كوهان‌دار شدند كه در سال 2001 توسط يك گردشگر نروژي در آب‌هاي ساحلي ماداگاسكار گرفته شده بود. اين تصوير به‌وسيله يك دوربين فيلمبرداري گرفته شده بود و نگاتيو آن نيز براي سال‌ها در كشوي يك ميز به حال خود رها شده بود. با اين حال بنا به دليلي كه مشخص نيست عكاس اين تصوير از نگاتيو ياد شده اسكن‌برداري كرده و آن را در اينترنت قرار مي‌دهد و پيتر استويك و همكارانش نيز آن را در مجموعه تصويري و اطلاعاتي خود قرار مي‌دهند. با اين حال با كمي دقت متوجه مي‌شوند اين تصوير مربوط به وال كوهان‌داري است كه تصوير ديگري نيز از آن در همان مجموعه وجود دارد. اين تصوير 2 سال پيش از تاريخي كه گردشگر نروژي آن را تهيه كرده بود در آب‌هاي ساحلي برزيل گرفته شده بود، يعني در سال 1999. اما اين‌كه پيتر استويك چگونه متوجه شد اين دو تصوير متعلق به يك وال كوهان‌دار است در نوع خود جالب توجه است.
كارول كارلسون از همكاران پيتر استويك مي‌گويد: كليد قفل اين معما به اين نكته مربوط مي‌شود كه تشخيص وال‌هاي كوهان‌دار از روي باله‌هايشان صورت مي‌گيرد. قسمت انتهاي باله وال‌هاي كوهان‌دار داراي نقش و نگارهايي است كه از حيث منحصربه‌فرد بودن مي‌توان آنها را همچون اثر انگشت در انسان‌ها دانست.
به عقيده محققان تركيب خطوط سفيد و سياه رنگ در اين قسمت از بدن وال‌هاي كوهان‌دار خود دربرگيرنده مجموعه بي نظيري از اطلاعات مربوط به همان وال است كه آن را از ساير وال‌هاي ديگر متمايز مي‌كند.
محققان ديگري نيز درخصوص يكي بودن وال‌ها در اين دو تصوير اظهار نظر كرده‌اند. سيمون اينگرام از اساتيد حفاظت از حيات دريايي دانشگاه پلي موت انگليس نيز معتقد است اين دو تصوير متعلق به يك وال است. با اين حال اين محقق مي‌گويد، بيشتر از آن‌كه از ميزان مسافتي كه اين وال كوهان‌دار طي كرده شگفت زده شوم از محلي كه از آنجا سردرآورده حيرت زده شده‌ام.
هرچه باشد اكنون به روشني مشخص است كه اين وال حداقل 10 هزار كيلومتر مسافت بين آب‌هاي برزيل تا ماداگاسكار را شنا كرده است؛ سفري كه هنوز هيچكس علت آن را نمي‌داند.

مهدي پيرگزي / جام جم