درباره تولد با سعادت امام علي بن الحسين(ع)، معروف به امام زين العابدين(ع) اتفاق ديدگاهي ميان مورخان و سيره نگاران نيست. برخي از آنان پنجم شعبان، برخي هفتم و برخي نهم اين ماه و برخي نيمه جمادي الاولي را روز تولدش دانسته اند و هم چنين برخي از آنان سال 38 و برخي سال 36 و برخي ديگر سال 37 قمري را سال تولد آن حضرت ذكر كرده اند.
وليكن معروف و مشهور در ميان شيعيان، روز پنجم شعبان سال 38 قمري، تاريخ تولد آن حضرت مي باشد.
پدرش امام حسين بن علي(ع) و مادرش شهربانو دختر يزدگرد سوم است.
بنابراين، آن حضرت هم از سوي پدر و هم از جانب مادر به حاكمان و زمامداران عرب و فارس منتهي مي شود. زيرا وي از سوي پدر با يك واسطه به اميرمؤمنان علي بن ابي طالب(ع)، خليفه و جانشين پيامبر(ص) و با دو واسطه به پيامبر اسلام حضرت محمد(ص) و از سوي مادر با يك واسطه به يزدگرد سوم، امپراتور و شهريار ايران منتهي مي گردد.
براي مادرش شهربانو، نام هاي ديگري چون: شاه زنان، جهان بانو، سلافه، خوله و بره نيز ذكر گرديده است و پس از ازدواج با امام حسين(ع) به "سيّده النّساء" معروف گرديد.
بنا به روايت شيخ مفيد(ره)، امام علي بن ابي طالب(ع) در عصر خلافت خويش، حريث بن جابر حنفي را به حكومت يكي از نواحي شرق عالم اسلام، بر گمارد و او در زمان حكومت خود، دو دختر يزدگرد سوم، امپراتور بزرگ ايران را به نزد آن حضرت فرستاد. امام علي(ع) يكي از آن دو ]شهربانو[ را به فرزندش حسين(ع) بخشيد و از آن بانوي شريف، امام سجاد(ع) متولد گرديد و ديگري را به محمد بن ابي بكر واگذاشت و جناب قاسم بن محمد از او متولد شد. بنابراين، امام سجاد و قاسم بن محمدبن ابي بكر، پسرخاله يكديگر مي باشند.
گفتني است كه قاسم بن محمد، جدّ مادري امام جعفر صادق(ع) مي باشد.
درباره محل تولد امام زين العابدين(ع) اكثر مورخان، شهر مدينه را ذكر كرده اند. وليكن با توجه به اين كه تولد آن حضرت، بنا به گفته بسياري از تاريخ نگاران، دو سال پيش از شهادت امام علي بن ابي طالب(ع) بود و در ايام خلافت آن حضرت، تمامي فرزندان و خانواده وي، به همراهش در كوفه به سر مي بردند و تا صلح امام حسن مجتبي(ع) در كوفه استقرار داشتند، بايد محل تولد آن حضرت، شهر كوفه باشد، نه شهر مدينه!
لقب هاي شريف آن حضرت عبارتند از: زين العابدين، سيدالعابدين، سيّدالسّاجدين، زين الصالحين، وارث علم النبيين، سجّاد، زاهد، عابد، بكّاء، ذوالثّفنات، زكي و امين.
كنيه هاي آن حضرت عبارتند از: ابومحمد، ابوالحسن و به قولي ابوالقاسم.
گفتني است كه نسل ابي عبدالله الحسين(ع)، منحصراً از امام زين العابدين(ع) تكثير و توسعه يافت و تمامي سادات حسيني، به اين امام همام، منتهي مي گردند.

امام زين العابدين(ع) در زندگي خويش با زمامداران ذيل معاصر بود:
1- امام علي بن ابي طالب(ع)، از بني هاشم
2- امام حسن مجتبي(ع)، از بني هاشم
3- معاويه بن ابي سفيان، از بني اميه
4- يزيد بن معاويه، از بني اميه
5- معاويه بن يزيد، از بني اميه
6- عبدالله بن زبير، از زبير بن عوام
7- مروان بن حكم، از بني اميه
8- عبدالملك بن مروان، از بني اميه
9- وليد بن عبدالملك، از بني اميه

امام زين العابدين(ع) جز در ايام خلافت اميرمؤمنان علي بن ابي طالب(ع) كه دادگرترين و شايسته ترين زمامدار اسلامي و ايام كوتاه مدت فرزندش امام حسن مجتبي(ع) كه راه و رسم پدرش را به نيكي ادامه مي داد، از ساير خلفا و حاكمان و عاملان محلي آنان، فشارها و ستم هاي زيادي متحمل گرديد، كه زشت ترين و فجيع ترين آن ها از سوي يزيد بن معاويه به وي تحميل گرديد، يزيد در حكومت خويش، امام حسين(ع) و يارانش را در كربلا شهيد و بازماندگانش، از جمله امام زين العابدين(ع) را اسير نمود و از اين بابت قلوب اهل بيت(ع) و مؤمنان اصيل را جريحه دار ساخت و لعن ابدي را براي خويش و هم دستان خود فراهم نمود.
امام زين العابدين(ع) پس از شهادت پدر ارجمندش امام حسين(ع)، بنا به وصيت آن حضرت، به مقام امامت نايل آمد و به مدت 35 سال عهده دار مقام عظمي ولايت و امامت شيعيان بود و سرانجام در محرم سال 95 قمري، از سوي وليد بن عبدالملك، مسموم و سپس به شهادت رسيد و در قبرستان بقيع، در كنار قبر مطهر عمويش امام حسن مجتبي(ع) به خاك سپرده شد.