كرامت يك وصف نفساني است و ثبوت اوصاف نفساني به معرفت دقيق از يك‏سو و تكرار عمل صالح از سوي ديگر نياز دارد. اگر كسي راه تحصيل يك وصف نفساني را نداند، هرگز به آن نمي‏رسد يا اگر بدان آگاه باشد، ولي آن راه را مكرر نپيمايد، به ملكه آن صفت دست نمي‏يابد.
نفوس انسان‏ها يكسان نيستند؛ «الناس معادن كمعادن الذهب والفضّة»(1) و گرايش بعضي از آنان به فضايل نفساني بيش از ديگران است. در نتيجه تحصيل برخي از ملكات نفساني براي آنان آسان‏تر از ديگران خواهد بود، ولي همه انسان‏ها در لزوم آموختن و كوشيدن مشترك‏اند.
اميرمؤمنان(عليه‌السلام) فرمود: «المكارم بالمكاره»(2)؛ يعني كرامت‏هاي نفساني با كراهت و رنج به دست مي‏آيد، نه با آسايش و آسودگي. پس همگان بايد مكارم نفساني را، با دشواري و كوشش فراهم كنند، گرچه رنج بعضي بيشتر و زحمت بعضي كمتر است.

1 ـ كافي، ج8، ص177.
2. شرح غرر الحكم، ج1، ص19.

هدايت در قرآن، ص 136.