از تبعات منفی يكسان‌انگاشتن تجربه دينی با تجربه نبوی، اين است كه شهودها را با وحی يكسان می‌گيريم كه اين خود موجب توسعه مفهوم نبوت می‌شود.
آيت‌الله سيدمصطفی محقق داماد، عضو هيئت علمی دانشگاه شهيد بهشتی، در گفت‌وگو با سرويس انديشه خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، در مورد «وجه تمايز تجربه دينی و تجربه نبوی» ضمن بيان مطلب فوق گفت: تعريف تجربه دينی، بستگی به بار معنايی دارد كه از «تجربه» برداشت می‌كنيم.
وی در ادامه سخنان خود افزود: نظريه تجربه دينی ابتدا در فضای غرب مطرح شد و سپس اقبال لاهوری برای اولين بار در جهان اسلام از اين اصطلاح استفاده كرد، اقبال در كتاب «احيای تفكر دينی در اسلام» اصطلاح تجربه دينی را به جای «شهود» استعمال كرد.
استاد دانشگاه شهيد بهشتی در مورد تبعات منفی يكسان‌انگاری تجربه دينی با تجربه نبوی عنوان كرد: از مشكلات اين نظريه اين است كه شهود مراتب مختلفی دارد كه درجه شديد و اعلای آن وحی است، ولی افراد، دارای شهودهای عرفانی مختلفی هستند و خطری كه در مورد يكسان‌انگاری وحی با تجربه دينی وجود دارد اين است كه شهودهايی كه افراد در هر مقام شخصی دست می‌يابند به نوعی منجر به توسعه مفهوم نبوت شود.
مترجم كتاب «مطالعات تطبيقی در فلسفه اسلامی» افزود: البته عده‌ای از عرفا وحی را شهودهای عرفانی يكسان پنداشته‌اند، اما اين مطلب با برخی از اعتقادات رايج و مشهور ما مطابقت نمی‌كند؛ چرا كه تجربه نبوی مختص به خود نبی است.
مدرس مدرسه عالی شهيد مطهری خاطرنشان كرد: اگر ما آن مفهومی كه اقبال لاهوری در مورد تجربه دينی مطرح كرده است را قبول كنيم، منجر به اين می‌شود كه تجربه نبوی با همه تجربه‌های شهودی كه افراد دارند، يكسان تلقی شود، و همچنين منجر به اين می‌شود كه هر كسی ادعای پيامبری كند، ولی اين با اعتقادات ما سازكار نيست، ما معتقديم كه حد مميزی ميان تجربه نبوی و ساير تجربه‌های دينی وجود دارد كه بسط تجربه نبوی را امكان نمی‌دهد.
وی اظهار كرد: تجربه دينی، تجربه شخصی است و تجربه شخصی صدق‌اش مشخص نيست؛ چرا كه اگر بگوييم همه تجربه‌های شخصی حق است، به هر حال، حالت صدقش موجه نيست؛ چرا كه امكان دارد فردی به خاطر استعمال دارويی يك حالتی برای او پيدا شود، برای فهم مطابق با واقع بودن اين حالت، نمی‌توانيم به برهانی تمسك كنيم.
مترجم كتاب «سير فلسفه در جهان اسلام» در پايان سخنانش افزود: وقتی كه نظريه تجربه دينی در غرب و دنيای مسيحيت مطرح شد، در فضای مسيحی اين مسئله راحتتر تبيين شد؛ لذا در فضای معنوی و مسيحی غرب، اين مسئله قبول شد، اما در فضای اسلامی، يك تفاوت بسيار عميقی وجود دارد و اين مربوط به برداشت‌های مسيحی و برداشت‌های اسلامی از وحی و نبوت است.
خبر گزاري قرآني