سوم ذی‌القعدة سال 400 هجری قمری، «علی‌بن حسين‌بن علی»، معروف به «ابوالحسن مغربی» از راويان حديث شيعه درگذشت.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، 1029 سال پيش، سوم ذی‌القعدة سال 400 هجری قمری، «علی‌بن حسين‌بن علی» معروف به «ابوالحسن مغربی» از خاندان شيعه مذهب و وزير چند تن از اميران حمدانی و آل بويه در كشتار دسته‌جمعی اميران و قاضيان كه به دستور خليفه الحاكم انجام گرفت، كشته شد.
| |
| ابوالحسن مغربی ظاهرا جز اشتغال به امور سياسی و نظامی، با عالمان و راويان نيز مراوده داشت و خود دوستدار حديث بود. چنان‌كه گفته‌اند از دايی خود هارون‌بن عبدالعزيز اوارجی حديث نقل می‌كرد و حافظ عبدالغنی از او روايت كرده است |
اگر چه پژوهش درباره خاندان مغربی كه بيش از يك قرن در حوادث پر مخاطره سده‌های 4 و 5 قمری (10 و 11 م) در شام و مصر و عراق نقشی داشتند، معمولا با ابوالحسن مغربی آغاز می‌شود، ولی پيشينه فعاليت سياسی و ديوانی اين خاندان دست كم به دو نسل پيش از او باز می‌گردد، آن‌جا كه از ابوالحسن علی‌بن محمد نيای ابوالحسن مغربی به عنوان ناظر ديوان المغرب دستگاه خلافت بغداد يا ولايت‌دار بخش غربی بغداد ياد شده است و هم از اين رو آنان به مغربی شهرت يافتند.
ابن خلكان از روايتی ياد كرده است كه اين خاندان را ايرانی دانسته‌اند و نسب آنان را به بهرام گور می‌رسانيده‌اند و يادآور شده‌اند كه اين نسب‌نامه را ابن صيرفی از نوشته وزير ابوالقاسم حسين مغربی پسر ابوالحسن برگرفته است.
از آن‌جا كه مغريزی، خاندان مغربی را اصلا اهل بصره خوانده است و نيز می‌دانيم كه غالب مردم ساكن اين شهر را از آغاز تأسيس آن، ايرانيان تشكيل می‌دادند، ايرانی بودن اين خاندان چندان بعيد نيست، اگرچه انتساب آنان را به بهرام گور نمی‌توان اثبات كرد. با اين همه ابن خلكان خود به استناد سخنی از متنبی كه در كتاب «ادب الخواص» وزير ابوالقاسم مغربی آمده، بر آن است كه اينان مغربی تبار بوده‌اند.
به هر حال ابوالقاسم حسين پدر ابوالحسن علی در بغداد زاده شد و همان‌جا رشد يافت و مشاغل متعدد سياسی يافت. چون ابن رائق در موصل كشته شده بود، ابو القاسم حسين به اخشيد پيوست و چندی بعد با خاندانش به حلب نزد سيف‌الدوله حمدانی رفت و تا پايان عمر اين امير نزد او ماند و منصب كتابت او را داشت.
به هر حال ابو الحسن علی در حلب زاده شد و همان‌جا بر آمد و به دربار حمدانيان وارد شد. در وقايع سال 356 قمری از او به عنوان وزير سيف‌الدوله حمدانی ياد شده است. اگر اين روايت درست باشد، بايد گفت كه سعدالدوله چون پس از سيف‌الدوله به امارات نشست، مقام ابوالحسن را تنزل كرد؛ زيرا نويری او را از كاتبان سعدالدوله خوانده است، اما ابن عديم ياد آور شده كه در 371 قمری وقتی ابوصالح‌بن نانا وزير سعدالدوله به بغداد كوچ كرد، ابوالحسن علی وزارت يافت.
ابوالحسن مغربی ظاهرا جز اشتغال به امور سياسی و نظامی، با عالمان و راويان نيز مراوده داشت و خود دوستدار حديث بود. چنان‌كه گفته‌اند از دايی خود هارون‌بن عبدالعزيز اوارجی حديث نقل می‌كرد و حافظ عبدالغنی از او روايت كرده است.
وی دختر محمدبن ابراهيم‌بن جعفر نعمانی، صاحب كتاب «الغيبه»، از مشايخ نجاشی را به زنی داشت. ابو القاسم مغربی پسر او و ابوالفرج مغربی از فرزند زادگان او نيز هر دو از ديوان سالاران و وزيران مشهور عصر بوده‌اند.*
*منابع: دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 5، مقاله شماره 2106؛ پايگاه اطلاع‌رسانی صدا و سيمای جمهوری اسلامی ايران.