با وجود پيشرفت‌هاي چشمگير و ارزشمندي كه محققان و پژوهشگران در تشخيص و درمان سرطان ريه به دست آورده‌اند، اين بيماري هنوز هم شايع‌ترين علت مرگ‌ومير ناشي از سرطان در مردان و زنان است.
از بين عوامل مستعدكننده شناخته‌شده مانند سن، جنس، تماس با مواد شيميايي و صنعتي، آلاينده‌هاي محيطي بخصوص آلودگي هوا و عوارض شغلي، مصرف سيگار و ساير مواد دخاني، مهم‌ترين عامل مستعدكننده (Risk Factor) براي ابتلا به سرطان ريه است و تقريبا تمام انواع سرطان ريه با مصرف سيگار مرتبط هستند.
در مقايسه با تومورهاي خوش‌خيم ريوي كه تنها 5درصد تومورهاي ريه را تشكيل مي‌دهند، ارتباط تومورهاي بدخيم ريه با مصرف سيگار قوي‌تر است. از خصوصيات مهم سرطان ريه، انتشار نسبتا سريع سلول‌هاي سرطاني به اندام‌ها و بافت‌هاي خارج ريوي مانند مغز استخوان، كبد، غدد لنفاوي، استخوان و مغز است.
رشد سريع تومور به گونه‌اي است كه در برخي موارد تومور اوليه در صورت عدم پيگيري و درمان، در كمتر از 1.5 سال، دو برابر مي‌شود. طول عمر پنج‌ساله بيماران، حتي در صورت تشخيص بموقع و استفاده از روش‌هاي درماني مناسب پايين بوده و تنها 8درصد مبتلايان بيش از 5 سال عمر مي‌كنند.
آمارها چه مي گويند؟
آمارها نشان مي‌دهند كه از هر 10 نفري كه به سرطان ريه مبتلا مي‌شوند، 9 نفر آنها (90 درصد) سيگاري بوده‌اند و از هر 8 نفري كه به علت اين بيماري فوت مي‌كنند، 7 نفر (87 درصد) سيگار مصرف مي‌كرده‌اند كه آماري بالا و هشداردهنده است. جالب‌تر آن كه آقايان سيگاري قهار (مرداني كه به طور مداوم و طولاني‌مدت و به مقدار زياد سيگار مي‌كشند)، حدود 20 برابر مردان غيرسيگاري در معرض ابتلا به سرطان ريه هستند و اين آمار در مورد زنان 5 برابر است. اين اختلاف واضح بين زن و مرد، ممكن است مربوط به تفاوت نوع سرطان ريه در جنس‌هاي مختلف و ميزان ارتباط انواع مختلف سرطان ريه با مصرف سيگار باشد.
الگوي مصرف سيگار نيز تعداد نخ سيگار مصرفي در روز، سال‌هاي مصرف سيگار، نوع سيگار مصرفي، عادات غيربهداشتي و پرخطر همراه مانند مصرف مواد مخدر در زن و مرد يكسان نيست.
اگرچه سرطان ريه در سنين زير 35 سالگي، چندان شايع نيست؛ ولي مصرف سيگار در جواني، احتمال ابتلا به اين سرطان آن هم در سنين پايين‌تر را افزايش مي‌دهد و اكثر بيماراني كه در سنين پايين‌تر مبتلا مي‌شوند، افرادي هستند كه از دوران جواني و حتي نوجواني آلوده سيگار شده‌اند. نكته ديگر آن كه به موازات كاهش سن ابتلا به اين بيماري در افرادي كه از جواني سيگاري بوده‌اند، احتمال مرگ و مير ناشي از سرطان ريه نيز در آنها افزايش مي‌يابد؛ بنابراين ترك سيگار در هر سني، بويژه اجتناب از مصرف سيگار در دوران جواني و نوجواني و كاهش آمار سيگاري‌ها در اين محدوده سني، گامي اساسي در كاهش آمار سرطان ريه و كاهش مرگ و مير ناشي از آن است.
تاثير منفي سيگار در درمان
مصرف سيگار، حتي در سير درماني، ميزان پاسخ به درمان و ميزان موفقيت پروتكل‌هاي درماني مانند اعمال جراحي برداشتن ضايعه سرطاني، شيمي‌درماني و اشعه‌درماني و در مجموع در فرجام بيماري نيز تاثيري منفي دارد. براي مثال ممكن است به علت عوارض مصرف سيگار مانند اختلال عملكرد ريه و سيستم تنفسي بيمار، بيماري‌هاي قلبي ــ عروقي ناشي از مصرف سيگار، آسيب سيستم ايمني و دفاع طبيعي بدن انجام عمل جراحي براي برداشتن ضايعه سرطاني مقدور نبوده يا با موفقيت همراه نباشد و بيمار از اين روش درماني و شانس بهبودي محروم شود.
از آنجاكه مصرف سيگار با شيوه زندگي فرد مرتبط بوده از موضوعاتي كه در بحث شيوه زندگي بدان توجه زيادي مي‌شود مصرف سيگار است، افراد سيگاري علاوه بر عوارض مصرف سيگار و خطر ابتلا به سرطان ريه و ساير بدخيمي‌ها، از اثرات سوء اشكالات شيوه زندگي مانند عادات تغذيه‌اي نامناسب، استرس و تنش‌هاي روحي ــ رواني نيز مصون نبوده و از اين جهت نيز در معرض ابتلا به بيماري‌هاي ديگري مانند فشارخون، اضافه وزن و چاقي، بيماري‌هاي قلبي ــ عروقي و افزايش غيرطبيعي چربي‌هاي خون بوده كه همگي مي‌توانند ميزان موفقيت روش‌هاي درماني در آنان را تحت تاثير قرار داده و بالطبع ميزان مرگ و مير ناشي از سرطان ريه را افزايش دهند.
سيگار نه‌تنها براي ابتلا به سرطان ريه يك عامل و فاكتور مستعدكننده قوي است، بلكه در درمان بيماري، ميزان مرگ‌ومير ناشي از آن نيز موثر است و افراد سيگاري با رفتار و عادت ناپسند مصرف سيگار، خود را در سراشيبي سقوطي رها مي‌كنند كه سرطان ريه تنها يكي از فرجام‌هاي تلخ و دردناك آن است و در اين انتحار و خودكشي تدريجي، نه تنها سلامت خود را تهديد كرده و خود را در معرض ابتلا به انواع و اقسام بيماري‌هاي مختلف قرار مي‌دهند، بلكه اطرافيان غيرسيگاري خود را نيز كه ناخواسته و بي‌گناه در معرض آلودگي دود سيگار آنها قرار مي‌گيرند، به دنبال خود مي‌كشند و سلامت و بهداشت آنها را تهديد مي‌كنند.
دكتر محمدجعفر طالب‌پور
جام‌جم