قطب‌الدین راوندی از بزرگترین دانشمندان و عالمان شیعی قرن ششم هجری قمری است.
اندیشه قرآنی و شیعی توسط سلسله‌ای از دانشمندان برجسته منتقل شده است. علما برجسته شیعه در هر دوران خود شاگردان برجسته عالمان دیروز و اساتید شاگردان برجسته آینده بوده‌اند. از جمله اعضای این سلسله شریف قطب‌الدین راوندی دانشمند پرکاری قرآنی بوده است.
رواندی در سلسله دانشمندان برجسته شیعی
قطب‌الدین راوندی «راوند» روستایی نزدیک کاشان و در قرن ششم به دنیا آمد، تعلیم دینی وی به سمت تبحر در عرصه حدیث پیش می‌رود. برخی از استادان او شاگرد فرزند شیخ طوسی یا خود شیخ طوسی، شیخ مفید و شیخ صدوق بوده‌اند. وی در دوران حکومت پادشاهان سلجوقی زندگی می‌کرد که به اهل تسنن اعتقاد داشتند و تمام هم و غم خود را مصروف گسترش اندیشه خود کرده بودند. وی عشق والایی به اهل بیت داشت و در این زمینه شعری به عربی گفته است که ترجمه آن چنین است: «فرزندان زهرا، پدران یتیمانند که هرگاه مخاطب (جاهلان) قرار گیرند مى‌گویند: درود بر شما. آنان دلیل‌هاى خدا بر مردمند، هر کس بدى آنان را بخواهد گناهکار است. آنان روزها را روزه دار و شبها را شب زنده دارند. آیا رسول خدا روز غدیر على بزرگوار را امام قرار نداد؟ آیا نبود حیدر (على) مرد شجاع با عظمت و آیا نبود حیدر داراى بهترین مقام و منزلت؟»
بهره‌گیری از شاگرد اساتید مطرح شیعی او را در سلسله انتقال دانش دینی شیعان قرار می‌دهد. وی شاگرد برجسته «ابوعلی فضل بن حسن بن فضل طبرسی، معروف به «امین الدین» از بزرگترین دانشمندان و مفسران شیعی در قرن ششم هجری است. شیخ طبرسی با خلق تفسیر بی‌نظیر از قرآن کریم به نام «مجمع البیان» جاودانگی نام و یاد خویش را موجب گشت».
وی به عنوان حلقه‌ای از زنجیره دانش شیعی شاگردان زیادی تربیت کرد که از جمله معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به محمدبن علی معروف به «ابن‌‍شهر آشوب» اشاره کرد که از ستارگان درخشان اندیشه شیعی بوده است.
قطب‌الدین راوندی، دانشمند پرکار قرآنی شیعه
از وی بیش از چهل کتاب به جای مانده است که تعدد آثارش در زمینه قرآن نشان از پرکاری او در این زمینه دارد. از جمله این کتب می‌توان به «ام القرآن»، «تفسیر القرآن» در دو جلد، «خلاصه التفاسیر» در ده جلد، «شرح آیات المشکله فی التنزیه»، «اللباب فی فضل آیه الکرسی»، «الناسخ و المنسوخ من القرآن»، «آیات الاحکام» و «فقه القرآن» اشاره کرد.
سالیان سال پس از وفات وی حضرت آیه الله مرعشی نجفی ـ رحمه الله ـ به پاس خدمات او، سنگ قبری بلند و به یاد ماندنی را بر فرازش به یادگار نهاد تا زائران حرم فاطمه معصومه ـ علیهما السّلام ـ در ابتدای ورود وخروج از صحن مبارکش چشمانشان به قبر این فرزانه بزرگ روشن شود.
در خصوص این که قرآن کریم، معجزه پیامبر اسلام(ص) و دلیل بر حقانیت رسالت جهانی آن حضرت(ص) از سوی خداوند می‌باشد، در میان علما و دانشمندان اسلامی اتفاق نظر وجود دارد و قطب الدین راوندی در این باره می گوید:«مسلمانان اتفاق نظر دارند به این که قرآن دلیل بر نبوت پیامبر(ص) و راست بودن دعوت آن حضرت است».
نظر شیعیان متاخر در خصوص ایشان
این مفسر بزرگ تاریخ شیعه که جایگاه بالایی نیز در این سنت داشته است مورد تقدیر نسل‌های بعدی واقع شد، چند تن از برجسته‌ترین عالمان از جمله علامه امینی صاحب الغدیر در باره ایشان گفته‌است «راوندی یکی از پیشوایان علمای شیعه، برگزیده این طایفه و از اساتید بی‌نظیر فقه و حدیث و از نوابغ و از اساتید بی‌نظیر فقه و حدیث و از نوابغ علم و ادب است. هیچ گونه عیبی در آثار فراوانش و تیرگی در فضایل و تلاش‌ها و خدمات دینی و اعمال نیکو و کتب ارزنده‌اش وجود ندارد».
از سویی دیگر میرزا عبدالله افندی در کتاب ریاض العلماء درباره راوندی می‌گوید «شیخ امام و فقیه، قطب‌الدین راوندی، شخصی فاضل، عالم، متبحر، فقیه، محدث، متکلم، آشنای به اخبار و احادیث و شاعر بوده است». میزا محمد باقر خوانساری هم در خصوص وی معتقد است که او والاتر و بزرگتر از این‌هاست که درباره وی گفتهاند. چنان‌که بعد از آگاهی از برخی تألیفات او بخصوص شرح آیات الاحکام وی، تردیدی در این باره برای شما خوانندگان باقی نمیماند.
اندیشه راوندی، اندیشه‌ای روایی
راوندی در حدیث متبحر بود از این رو به سوی کلام نقلی در مقابل کلام عقلی گرایش یافت، «قطب الدین راوندی از دانشمدان کلام نقلی بود که اعتقادات و تفکرات اسلامی خویش را با سخن پروردگار در آمیخته بود». راوندی دانشوری بود که تمامی آثارش رنگ و بویی روایی داشت و با استفاده از نبوغ و تحقیقات و مطالعاتش از او به عنوان مرزبانی ژرف نگر از حریم تشیع یاد شده است . دفاع از حریم عقاید شیعه و پاسخگویی به شکاکان و متعصبان عصر خویش ، وی را بر آن داشت تا در پی انجام وظیفه ، آثار ارزشمندی را از خود به یادگار نهد.