یکی بود، یکی نبود، زیر گنبد کبود شروع همه قصه های پدرانه و مادرانه ای بود که برای دلبندانشان تعریف می کردند و امروزه نقش قصه گویی ها در خانواده ها کمرنگ شده و بدمن های فانتزی و خیالی تلویزیونی، قصه های کودکانمان را می نویسند.

به گزارش خبرنگار مهر، هنر قصه گویی هنری است که از دیر باز در میان ادیان و ملل مختلف دارای پیشینه تاریخی است و در هر تمدنی پیشینه خاص خود را دارد، در ایران نیز به دلیل دارا بودن فرهنگ چند هزار ساله، قصه گوئی هم در میان پادشاهان گذشته و هم در میان مردم عادی و عامه و هم در میان سایر طبقات اجتماعی رواج داشته است.

آنچه همواره مورد نظر بوده و هست نقش قصه گوئی در سرگرم کردن، تربیت و آموزش کودکان است که از دیر باز در میان خانواده های ایرانی بخصوص پدر بزرگها و مادر بزرگها رواج فراوانی داشته است و قصه های شب یلدا و شبهای زمستان در مهمانی ها و شب نشینی های بلند زمستان دهان به دهان و نسل به نسل نقل محافل بود تا اینکه با ورود تلوزیون و تکنولژی های جدید اینترنت، ماهواره و مشکلات زندگی برقی و مکانیکی امروز نقش پدربزرگها و مادربزرگها و مهمانی های خانوادگی را کم رنگ و کمرنگ تر کرد تا جایی که دیگر زمانی برای قصه گویی و قصه گوش دادن و پرداختن به آن باقی نمانده و به ورطه فراموشی سپرده می شود.

هفدهمین جشنواره قصه گویی استانی مازندران در حالی به کار خود پایان داد که 32 قصه گوی منتخب از سراسر استان به اجرای زنده قصه در سالن پرورش فکری کودکان ساری پرداختند و از بین این تعداد 20 قصه منتخب و به مرحله کشوری راه یافتند تا در دی ماه به رقابت ملی و بین المللی بپردازند.

در این بین دل گویه های چندتن از قصه گویان این جشنواره شنیدی بود، مژگان قربان مسروری مربی هنری کانون پرورش فکری مرکز کتالم با ارائه قصه گل سرخ گفت: قصه گویی در تخصص من نیست اما به دلیل علاقه ام به این کار از جشنواره قصه گویی رضوی شروع به قصه گویی کردم.

قصه گویی نباید جشنواره ای و مسابقه ای شود

قصه گوی جوان جشنواره افزود: اصلا دوست ندارم قصه گویی برای بچه ها به صورت مسابقه در آید، شاید این کار تشویق باشد اما دوست دارم قصه گویی برای دل خودم و دل بچه ها باشد و بدون استرس و زیر نظر قرار گرفتن، خیلی راحت برای بچه ها قصه گفته شود.

قربان مسروری با بیان اینکه کانون پرورش فکری تلاش خود را برای فراموش نشدن فرهنگ قصه گویی به کار گرفته افزود: اما خانواده ها در این زمینه کار نکرده اند و بچه ها به دلیل مشغله خانواده ها وقت خودشان را بیشتر جلوی تلوزیون و کامپیوتر می گذرانند که این عواقب بدی را در آینده به دنبال دارد.

خدیجه قدمی قصه گوی شرکت کننده در جشنواره از شهرستان سیمرغ که قصه خود را با گویش مازندرانی اجرا کرد، نیز به خبرنگار مهر می گوید: مادر یکی از بچه های عضو کانون است که قصه گویی نه حرفه و نه شغل او است بلکه فقط به خاطر دختر 11 ساله اش و یادگیری بهتر درسهایش قصه گویی را به صورت حرفه ای انجام می دهد.

این مادر قصه گو گفت: قصه گویی را از کودکی برای دخترم انجام می دادم و حالا که به مدرسه می رود، برای درک بهتر درسهایش مثل تاریخ آنها را مطالعه می کنم و سپس به صورت قصه برایش می گویم تا گیرایی مطلب بهتر صورت گیرد و درسهارا بهتر یاد بگیرد.

قصه گویی در خانواده ها فراموش شده است

وی افزود : با راهیابی اینترنت و کامپیوتر به خانواده ها و سرگرم شدن بچه ها با اینترنت و تلوزیون، قصه گویی در بین خانواده ها از بین رفته است.

قدمی با اشاره به اینکه فرزندش تا چهار سالگی به زبان بومی مازندران آشنایی نداشت گفت: با عضویت دخترم در کانون پرورش فکری کودکان و به دلیل علاقه خودم به زبان مازندرانی کتابهای دخترم را به زبان محلی خلاصه می کردم و او نیز برای بچه ها به زبان محلی می گفت و همین موضوع باعث شد تا به زبان محلی مسلط شود.

اسماعیل پیش سراییان کارمند بخش هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نور نیز با اشاره به سه سال سابقه قصه گویی افزود: هدف از قصه گویی برای بچه ها ایجاد نشاط و شادی برای بچه ها و آموزش قصه و قصه گویی است.

وی افزود: بیان قصه های کوتاه به زبان ساده می توانند هدف گوینده را به سادگی بیان کنند و مطالب آموزشی را به راحتی آموزش دهند و تاثیر گذار باشند.

سراییان با اشاره به اینکه در دوران تحصیل هیچ برنامه کتاب و کلاس آموزشی در زمینه قصه گویی و قصه خوانی نبود، گفت: در دوران تحصیل هیچ تلنگری برای توسعه قصه گویی نشده و نسبت به قصه گویی بسیار بی توجهی شده و تبلیغات روی این موضوع هم کم شده است.

این قصه گوی جوان گفت: من انجام هر کاری را با قصه گویی شروع می کنم، ابتدا برای برنامه ام قصه ای می گویم و سپس آن را شروع می کنم و بخاطر تاثیر عمیق قصه بر آموزش و ذهن کودکان دوست دارم قصه گویی در بین خانواده ها بیشتر ترویج پیدا کند.

نرگس سیدی قصه گوی رامسری نیز که قصه خودرا بانام "راز نی و شانه" با گویش تنکابنی اجرا کرد اظهار داشت: کودکان را بسیار دوست دارم و علاقمندم کودکان سرزمینم، گویش شهرها و مادران خود را به خوبی یاد بگیرند و در این راه گفتن قصه به زبان محلی راه خوبی در آموزش مفاهیم زندگی و مسائل تربیتی است.

این خانم قصه گو که لباس محلی تنکابن را بر تن کرده بود گفت: آموزش هر مسئله ای در قالب قصه به کودکان بسیار تاثیر گذار است.

وی در ادامه گفت : مشکلات زندگی جدید و راه یافتن وسائل الکترونیکی مثل کامپیوتر لب تاب و تلویزیون همچنین شاغل شدن بیشتر مادران و فاصله گرفتن از خانواده های پدری و مادری باعث شده فرهنگ قصه گویی که در گذشته از مادر بزرگها به فرزندان به ارث می رسید از بین برود.

خانواده ها برای قصه گویی وقت صرف کنند

سیدی گفت: مشکلات زندگی ماشینی باعث شده مهمانی ها و سر زدن های خانوادگی بسیار کم شده و بچه ها نیز تنهایی خود را به جای پر کردن با بچه های فامیل و پدر بزرگ و مادر بزرگ با تلوزیون و کامپیوتر پر می کنند و قصه و قصه خوانی در زندگی امروز به فراموشی سپرده شده است.

وی با اشاره به این که کانون پرورش فکری کودکان سعی خود را در ترویج فرهنگ قصه گویی برای بچه ها به کار بسته گفت : اما این کافی نیست بلکه خانواده ها باید ساعاتی را برای این موضوع اختصاص دهند.

به گزارش مهر، قصه گویی عبارت است از هنر یا حرفه نقل داستان به صورت شعر یا نثر که شخص قصه‌گو آن را در برابر شنونده‌ زنده اجرا می‌کند. داستان‌هایی که نقل می‌شود، می‌تواند به صورت گفتگو، ترانه، آواز با موسیقی یا بدون آن، باشد.

یکی از قدیمی‌ترین گفته‌ها درباره قصه کودکان، سخن افلاطون در کتاب جمهوریت است که اینچنین به بیان اهمیت قصه برای کودکان می‌پردازد: " باید پرستاران و مادران را وادار کنیم که فقط حکایت‌هایی را که پذیرفته‌ایم، برای کودکان نقل کنند و متوجه باشند که پرورشی که روح اطفال به وسیله حکایات حاصل می‌کنند، به مراتب بیش از تربیتی است که جسم آنها به وسیله ورزش پیدا می‌کند".

دستاوردهاي پژوهش هاي آموزشي، نشان مي دهد كه قصه گويي در رشد عاطفي، ذهني، هنري و فكري كودكان و نوجوانان بسيار تأثيرگذار است، حتي دستاوردهاي علمي جديد، ثابت كرده كه قصه گويي، در درمان و رشد دانايي ها هم مؤثر است. در عصر جديد و با توسعه امكانات تكنولوژيك، قصه گويي از صورت ساده خود، به شكل هاي پيچيده هنري تبديل شده است.

در بسياري از كشورهاي جهان، دوره هاي آموزشي رسمي، براي تربيت قصه گو تأسيس شده است. در كشور ما مؤسسه رسمي براي آموزش قصه گويي وجود ندارد، اما تلاش هايي براي آموزش قصه گويي، در نهادهايي مثل كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان و شوراي كتاب كودك انجام شده است و در آموزش عالي هم رشته قصه گويي وجود ندارد،  تنها در چند رشته تحصيلي آموزش عالي، واحدهاي درسي به اين نام آمده است.

نويسنده كتاب تاريخ ادبيات ايران، به نقل از محققي به نام «پيچك»، آورده است: مدارس قصه گويي زماني در ايران وجود داشته است اما اينك جز شمار اندكي به جا نمانده است.