كارشناسان معتقدند كه استانداردهاي ابعاد جسمي ايرانيان هنوز تعريف نشده است .
به همين علت وسايلي كه مردم در طول روز با آن سر و كار دارند با ابعاد فيزيكي‌شان همخواني نداشته و وزارت بهداشت نيز در اين زمينه نظارت كافي ندارد.
همچنين بررسي‌ها نشان مي‌دهد ارگونومي در ايران رعايت نمي‌شود و بسياري از سازمان‌ها و شركت‌ها با آن بيگانه‌اند. اين در حالي است كه با به‌كارگيري علم ارگونومي مي‌توان از بروز بسياري از بيماري‌ها و اختلال‌هاي جسمي پيشگيري كرد.
ارگونومي يا مهندسي فاكتورهاي انساني از 2كلمه يوناني «Ergo‌» به معني كار و «Nomos» به معني قانون و قاعده گرفته شده و در لغت به معناي قانون و قاعده كار است.
ارگونومي كوششي است در جهت تناسب كار با انسان. هدف اساسي از اين علم، بهبود بخشيدن به نحوه كار، روش‌هاي كار و وسايل كار و انطباق بخشيدن آنها با خصوصيات رواني و بدن انسان است.
يكي از اصول ساده ارگونومي به اين مطلب اشاره دارد كه تمام فعاليت‌ها در محيط كار بايد به‌گونه‌اي انجام گيرد كه سبب كاهش ميزان استرس‌هاي جسمي و روحي و رواني شود. اگر اين استرس‌ها در محيط كاري بيش از اندازه باشد و از حد عادي خود تجاوز كند نتايج نامطلوبي نظير اشتباهات كاري، ايجاد حوادث و كاهش سلامت جسمي و رواني افراد خواهد داشت.
با رعايت اصول ارگونومي، فشار كار و خستگي‌هاي بي‌مورد كاهش مي‌يابد و كارايي افزايش پيدا مي‌كند. ارگونومي يا مهندسي فاكتورهاي انساني علمي نسبتاً جديد است كه با علوم مختلف در ارتباط است.
ارگونومي دانشي چند رشته‌اي است كه اطلاعات مربوط به ظرفيت‌هاي هر انسان (توانايي‌ها، محدوديت‌ها و ظرفيت‌هاي فيزيكي و رواني) را گردآوري كرده و آنها را در طراحي مشاغل (كار)، محصولات، سيستم‌هاي در ارتباط با انسان، مكان‌هاي كار و تجهيزات با هدف پيشگيري از بروز مسائل و مشكلات و آسيب‌هاي مربوط به سلامت و بهبود و بهينه‌سازي‌ كارايي، بهره‌وري و كيفيت به كار مي‌برد.
ارگونومي به‌عنوان رشته‌اي از علوم كه با به دست‌آوردن بهترين رابطه ميان كارگران و محيط‌كاري‌شان، مرتبط است، تعريف مي‌شود. ارگونومي با ارزيابي قابليت‌ها و محدوديت‌هاي انسان (بيومكانيك و آنتروپومتري)، استرس‌هاي كاري و محيطي (فيزيولوژي كار و روانشناسي صنعتي)، نيروهاي استاتيك و ديناميك روي بدن انسان (بيومكانيك)، احتياط (روانشناسي صنعتي)، خستگي (فيزيولوژي كار و روانشناسي صنعتي)، طراحي و آموزش و طراحي ايستگاه كاري و ابزارها (آنتروپومتري و مهندسي)، سر و كار دارد. بنابراين ارگونومي از علوم و مهندسي تشكيل شده است. شايد بهترين و خلاصه‌ترين تعريف براي ارگونومي علم تطابق انسان و محيط كار باشد.

ارگونومي و بهداشت حرفه‌اي
شيرازه ارقامي، عضو انجمن ارگونومي ايران در گفت‌وگو با فارس اظهار داشت: اينكه نظام طب كار و بهداشت حرفه‌اي در بين مردم و صنايع ايجاد شود ديد علمي مي‌خواهد و شايد يكي از دلايلي كه هنوز اين موضوع شروع نشده است هزينه‌داربودن آنهاست و اينكه به‌تدريج موجب كاهش هزينه‌ها مي‌شود.
وي افزود: كشورهايي كه در ‌آنها بهداشت حرفه‌اي به‌صورت سيستماتيك وجود دارد از ما انسان‌دوست‌تر نيستند بلكه قوانيني كه در آنجا وجود دارد بسيار تهديدكننده است به‌طوري كه اگر سرمايه‌گذار بخواهد در بازار رقابتي بماند و به شهرتش لطمه نخورد بايد اين استانداردها را رعايت كند. در نتيجه به سود آنها نيست كه استانداردها را رعايت نكنند اما اين قوانين در ايران وجود ندارد.
اين متخصص ارگونومي تصريح كرد:‌ در بسياري از اداراه‌ها و سازمان‌ها به‌عنوان مثال صندلي ويژه پرسنل خريداري مي‌شود اما اين كار علمي صورت نمي‌گيرد. وي افزود: براي جا انداختن مسائل ارگونوميك در كشور ابتدا بايد سطح آگاهي مردم را بالا ببريم تا نياز به اين موضوع در بين آنها ايجاد شود سپس بخش‌هايي در وزارت بهداشت ايجاد كنيم كه روي مسائل ارگونوميك نظارت جدي داشته باشند.
ارقامي ادامه داد: از آنجايي كه در بيشتر موارد، اين انسان است كه از اين وسايل و ابزارها استفاده مي‌كند بنابراين طراحان و مهندسان بايد براي اطمينان يافتن از راحتي، ايمني، كارايي و سلامت استفاده از اين كالاها حتماً توانايي‌ها و محدوديت‌هاي فيزيكي و بدني انسان را در طراحي و ساخت وسايل درنظر بگيرند.
وي اضافه كرد: نبودن بانك آنترومتري در كشور كه موضوع آن سنجش و اندازه‌گيري ابعاد و اندازه‌هاي ظاهري و ارائه اندازه‌هاي مختلف بدن (مانند طول دست و پا، عرض شانه و كتف‌ها) و قسمت‌هاي مختلف بدن انسان است موجب شده وسايلي كه مردم در طول روز از آنها استفاده مي‌كنند با ابعاد فيزيكي‌شان همخواني نداشته باشد و آسيب‌هايي براي آنها ايجاد كند.
ارقامي خاطرنشان كرد: نياز داريم دامنه انعطاف‌پذيري از بيشترين و كمترين ابعاد جسمي مردم با توجه به نژادهاي مختلف داشته باشيم.

همشهري آنلاين - حميدضيايي‌پرور