با این که ایشان در مقدمه این سیاست ها، خطوط کلی و ضرورت ابلاغ آن را تبیین کردند، اما باز هم در فرصت های مختلف و چه در نشست های عمومی و چه اختصاصی، روشنگری بیشتری درباره چرایی اقتصاد مقاومتی و روش اجرای آن داشته اند. مروری بر بیانات رهبری در این باره، نکات جامعی را روشن می کند که تکرار و دقت در آن ضروری به نظر می رسد. در این میان پاسخ رهبری به پرسش های کلیدی در این باره خلاصه تر و مفیدتر است.
اقتصاد مقاومتی چه هست و چه نیست؟ خصوصیات مثبت آن و خصوصیات منفی و سلبی آن چیست؟
یک الگوی علمی متناسب با نیازهای کشور ماست ـ این آن جنبه مثبت ـ اما منحصر به کشور ما هم نیست؛ یعنی بسیاری از کشورها، امروز با توجه به این تکانه های اجتماعی و زیروروشدن های اقتصادی ای که در این بیست سی سال گذشته اتفاق افتاده است، متناسب با شرایط خودشان به فکر یک چنین کاری افتاده اند. پس مطلب اول این که این حرکتی که ما داریم انجام می دهیم، دغدغه دیگر کشورها هم هست؛ مخصوص ما نیست.
آیا اقتصاد مقاومتی، اقتصادی دولتی است؟
این اقتصادی که به عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می شود، مردم بنیاد است؛ یعنی بر محور دولت نیست و اقتصاد دولتی نیست، اقتصاد مردمی است؛ با اراده مردم، سرمایه مردم، حضور مردم تحقق پیدا می کند، اما «دولتی نیست» به این معنا نیست که دولت در قبال آن مسئولیتی ندارد؛ چرا، دولت مسئولیت برنامه ریزی، زمینه سازی، ظرفیت سازی، هدایت و کمک دارد. کار اقتصادی و فعالیت اقتصادی دست مردم است، مال مردم است؛ اما دولت ـ به عنوان یک مسئول عمومی ـ نظارت می کند، هدایت می کند، کمک می کند. آنجایی که کسانی بخواهند سوء استفاده کنند و دست به فساد اقتصادی بزنند، جلوی آنها را می گیرد؛ آنجایی که کسانی احتیاج به کمک دارند، به آنها کمک می کند. بنابراین آماده سازی شرایط، وظیفه دولت است؛ تسهیل می کند.
دیگر این که گفتیم این اقتصاد، اقتصاد دانش بنیان است یعنی از پیشرفت های علمی استفاده می کند، به پیشرفت های علمی تکیه می کند، اقتصاد را بر محور علم قرار می دهد؛ اما معنای آن این نیست که این اقتصاد منحصر به دانشمندان است و فقط دانشمندان می توانند نقش ایفا کنند در اقتصاد مقاومتی؛ نخیر، تجربه ها و مهارت ها ـ تجربه های صاحبان صنعت، تجربه ها و مهارت های کارگرانی که دارای تجربه و مهارتند ـ می تواند اثر بگذارد و می تواند در این اقتصاد نقش ایفا کند. این که گفته می شود دانش محور، معنای آن این نیست که عناصر با تجربه صنعتگر یا کشاورز که در طول سال های متمادی کارهای بزرگی را براساس تجربه انجام داده اند، اینها نقش ایفا نکنند؛ نخیر، نقش بسیار مهمی هم به عهده اینهاست.
ظرفیت های کشور ما در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی چیست؟
یکی از ظرفیت های مهم ما، ظرفیت نیروی انسانی ماست. نیروی انسانی در کشور ما، یکی از بزرگ ترین ظرفیت های کشور ماست؛ این یک فرصت بزرگ است. عرض کردیم، جمعیت جوان کشور ـ از 15 سال تا 30 سال ـ یک حجم عظیم از ملت ما را تشکیل می دهند؛ این خودش یک ظرفیت است. تعداد ده میلیون دانش آموخته دانشگاه ها را داریم؛ ده میلیون از جوان های ما در طول این سال ها از دانشگاه ها فارغ التحصیل شدند. همین حالا بیش از چهار میلیون دانشجو داریم که اینها در طول چند سال آینده فارغ التحصیل می شوند؛ جوانان عزیز بدانند، این چهار میلیونی که می گویم، ۲۵ برابر تعداد دانشجو در پایان رژیم طاغوت است؛ جمعیت کشور نسبت به آن موقع شده دو برابر، اما تعداد دانشجو نسبت به آن موقع شده ۲۵ برابر؛ امروز ما این تعداد دانشجو و فارغ التحصیل داریم. علاوه ی بر اینها، میلیون ها نیروی مجرب و ماهر داریم. ببینید، همین هایی که در دوران جنگ به داد نیروهای مسلح ما رسیدند. در دوران جنگ تحمیلی، یکی از مشکلات ما، از کار افتادن دستگاه های ما، بمباران شدن مراکز گوناگون ما، تهیدست ماندن نیروهای ما از وسایل لازم ـ مثل وسایل حمل و نقل و این چیزها ـ بود. یک عده افراد صنعتگر، ماهر، مجرب، راه افتادند از تهران و شهرستان ها ـ که بنده در اوایل جنگ خودم شاهد بودم، اینها را می دیدم؛ اخیرا هم بحمدالله توفیق پیدا کردیم، یک جماعتی از اینها آمدند؛ آن روز جوان بودند، حالا سنی از آنها گذشته، اما همان انگیزه و همان شور در آنها هست ـ رفتند داخل میدان های جنگ، در صفوف مقدم، بعضی هایشان هم شهید شدند؛ تعمیرات کردند، ساخت وساز کردند، ساخت وسازهای صنعتی؛ این پل های عجیب وغریبی که در جنگ به درد نیروهای مسلح ما خورد، امکانات فراوان، خودرو، جاده، امثال اینها، به وسیله همین نیروهای مجرب و ماهر به وجود آمد؛ امروز هم هستند، امروز هم در کشور ما الی ماشاءالله؛ تحصیلکرده نیستند، اما تجربه و مهارتی دارند که گاهی از تحصیلکرده ها هم بسیار بیشتر و بهتر و مفیدتر است؛ این هم یکی از امکانات نیروهای ماست؛ هم در کشاورزی این را داریم، هم در صنعت داریم.
یکی از ظرفیت های مهم کشور ما منابع طبیعی است. من سال گذشته راجع به نفت و گاز گفتم که مجموع نفت و گاز ما در دنیا درجه یک است؛ یعنی هیچ کشوری در دنیا به قدر ایران، روی هم نفت و گاز ندارد. مجموع نفت و گاز ما از همه کشورهای دنیا ـ شرق و غرب عالم ـ بیشتر است. امسال که من دارم با شما حرف می زنم، کشفیاتی درمورد گاز شده است که نشان می دهد که از آن مقداری که سال گذشته در آمارهای ما بود، از آن مقدار هم منابع گازی ما و ذخیره های گازی ما افزایش پیدا کرده است؛ این وضع نفت و گاز ماست. بیشترین ذخیره منابع انرژی ـ که همه دنیا روشنی خود، گرمای خود، صنعت خود، رونق خود را از انرژی دارد، از نفت و گاز دارد ـ در کشور ماست. علاوه بر این، معادن طلا و معادن فلزات کمیاب در سراسر این کشور پراکنده است و وجود دارد. سنگ آهن، سنگ های قیمتی، انواع و اقسام فلزهای لازم و اساسی ـ که مادر صنایع محسوب می شوند ـ در کشور وجود دارد؛ این هم یک ظرفیت بزرگی است. ظرفیت دیگر موقعیت جغرافیایی ماست؛ ما با 15 کشور همسایه هستیم که اینها رفت وآمد دارند. حمل و نقل ترانزیت یکی از فرصت های بزرگ کشورهاست؛ این برای کشور ما هست و در جنوب به دریای آزاد و در شمال به آب های محدود منتهی می شود. در این همسایه های ما، در حدود ۳۷۰ میلیون جمعیت زندگی می کنند که این مقدار ارتباطات و همسایه ها، برای رونق اقتصادی یک کشور یک فرصت بسیار بزرگی است. این علاوه بر بازار داخلی خود ماست؛ یک بازار ۷۵ میلیونی که برای هر اقتصادی، یک چنین بازاری بازار مهمی است... .
منبع: پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری