چربي خون بالا، جوانان را به سمت همه‌گيري بيماري‌هاي قلبي سوق مي‌دهد لذا توصيه مي‌شود تمام افراد بالاتر از 20 سال، هر 5سال يك‌بار، كلسترول خون خود را اندازه‌گيري كنند .
حدود 20درصد از افراد جامعه به نوعي افزايش چربي خون دارند، ولي چون غالباً نشانه واضحي ندارد اكثراً از آن بي‌اطلاعند. افزايش 30درصدي شيوع چاقي و اضافه وزن، مصرف سالانه ۶۰ ميليارد نخ سيگار در كشور، شيوع ۲۵درصدي فشار خون بالا، ناسالم بودن۷۰ درصد روغن‌هاي خوراكي كشور و خيلي از عوامل ديگر در كنار بسياري از زمينه‌هاي خطر مانند ديابت، كم‌تحركي و تغذيه نامناسب، جامعه را به سمت همه‌گيري بيماري‌هاي قلبي عروقي در جوانان سوق مي‌دهد.
دكتر محمد حسني، متخصص قلب درخصوص خطرات بالا بودن چربي خون به همشهري گفت: معمولاً بالا رفتن چربي‌هاي خون، بيماري خاصي را به‌طور سريع ايجاد نمي‌كند، مگر آنكه مقدار تري‌گليسيريد آن بيشتر از 750 تا 1000 واحد باشد كه در اين صورت امكان ورم پانكراس (يا لوزالمعده) وجود داشته و ممكن است علائمي چون دردهاي شديد شكمي به‌وجود‌آيد.
اما افزايش چربي‌هاي خون به‌خصوص كلسترول در درازمدت، موجب رسوب تدريجي در جداره داخلي رگ‌هاي تغذيه‌كننده بافت‌هاي بدن شده و با مشاركت مواد ديگر، پلاك‌هاي برجسته‌اي در داخل عروق تشكيل مي‌شود و رگ‌ها را تنگ مي‌كند كه اين پديده را آترواسكلروز يا تصلب شرائين مي‌نامند.
سالانه ۱۷ ميليون نفر در دنيا بر اثر بيماري‌هاي قلبي جان خود را از دست مي‌دهند كه البته حدود ۷۰ درصد اين مرگ و ميرها در كشورهاي در حال توسعه اتفاق مي‌افتد. متأسفانه در كشور ما بيماري‌هاي قلبي عروقي با ۳۸ تا ۴۰ درصد شيوع، شايع‌ترين علت مرگ‌ومير محسوب مي‌شود و روزانه ۱۹۸ ايراني (سالانه ۷۰ هزار ايراني) بر اثر سكته قلبي جان خود را از دست مي‌دهند.
به اين ترتيب سالانه ۳۱۳۶ سال از عمر مفيد ايراني‌ها بر اثر بيماري‌هاي قلبي عروقي از دست مي‌رود. در اين ميان، افرادي كه دچار بيماري‌هاي زمينه‌اي همچون ديابت، چربي خون بالا و‌ فشار خون بالا هستند يا اضافه وزن دارند و داراي سابقه خانوادگي ابتلا به بيماري‌هاي قلبي عروقي هستند،
بيشتر در معرض ابتلا به بيماري‌هاي قلبي عروقي قرار دارند؛ هرچند علائم دال بر بيماري‌هاي قلبي عروقي را هم نداشته باشند. در ضمن افراد سيگاري نسبت به ساير افراد بيشتر در معرض ابتلا به بيماري‌هاي قلبي عروقي و به‌خصوص سكته‌هاي قلبي قرار دارند.
وي افزود: هر چه سطح چربي‌هاي خون بالاتر باشد رسوب آنها نيز در جداره رگ بيشتر شده و آترواسكلروز سرعت بيشتري مي‌يابد. در نتيجه خون‌رساني به قلب، مغز يا ديگر بافت‌ها ضعيف‌تر مي‌شود.
افزايش چربي‌هاي خون علاوه بر تشديد روند آترواسكلروز و تنگ شدن رگ‌ها موجب انقباض بيشتر ماهيچه‌هاي ديواره رگ و نيز تمايل بيشتر خون به لخته شدن مي‌شود. موارد فوق زمينه را براي بروز سكته‌هاي قلبي يا مغزي فراهم مي‌كند.
به گفته اين متخصص، مقدار اچ. دي. ال در افراد چاق، ديابتي و آنهايي كه تري‌گليسيريد خون بالايي دارند يا از محصولات تنباكو استفاده مي‌كنند و يا زندگي كم تحركي دارند پايين است. با كنترل وزن، ديابت و تري‌گليسيريد بالا، مي‌توان مقدار اچ. دي. ال خون را افزايش داد و روند آترواسكلروز را با كندي روبه‌رو كرد. ورزش نيز يكي ديگر از راه‌هاي افزايش اچ. دي. ال خون است.
حدود 20درصد از افراد جامعه به نوعي افزايش چربي خون دارند ولي چون غالباً نشانه واضحي ندارد اكثراً از آن بي‌اطلاعند. به همين علت توصيه مي‌شود تمام افراد بالاتر از 20 سال هر 5سال يك‌بار، كلسترول خون خود را اندازه‌گيري كنند.
براي اين كار، ناشتا بودن لازم نيست. اگر مقدار كلسترول از 200 واحد بيشتر بود، لازم است چند هفته ديگر مجدداً اندازه‌گيري شود. در صورت بالا بودن كلسترول، با توجه به ساير شرايط بيمار از جمله مرد بودن، سيگاري بودن، چاق بودن، داشتن ديابت، فشارخون يا وجود سكته قلبي در پدر، مادر، خواهر و يا برادر در سن كمتر از 55 سال، همچنين بر مبناي داشتن يا عدم‌وجود بيماري قلبي يا مغزي در بيمار، به ارزيابي و درمان چربي خون بالا تصميم‌گيري مي‌شود.
در تعداد كمي از بيماران ممكن است حلقه سفيد رنگي دور سياهي چشم يا رسوب‌هاي زرد رنگ چربي را در روي پلك ببينيم. اين رسوب‌هاي چربي ممكن است بعضاً روي زانو، آرنج، كف دست، مفاصل انگشتان يا پاشنه پا نيز ديده شوند كه در اين موارد بايد به فكر ارثي بودن بيماري بود و تمام افراد خانواده را مورد بررسي و آزمايش دقيق قرار داد.

چربي‌هاي مضر و بد
الف) چربي‌هاي اشباع: شير پرچرب، گوشت قرمز، كره، پنير، خامه، روغن نارگيل، روغن حيواني، چربي و پوست مرغ.
ب) چربي‌هاي ترانس: روغن نباتي جامد، مارگارين (كره‌گياهي).
چربي‌هاي اشباع مضر هستند، زيرا باعث افزايش چربي‌هاي بد خون (LDL ) و كاهش چربي‌هاي خوب (HDL) در بدن مي‌شوند و به همين دليل خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي را افزايش مي‌دهند. اين نوع چربي‌ها بايستي به مقدار خيلي كم مصرف شوند.
افزودن چربي‌هاي غيراشباع به برنامه غذايي روزانه و كاهش مصرف چربي‌هاي اشباع براي حفظ تغذيه مناسب و سالم اهميت دارد. چربي‌هاي غيراشباع به كاهش التهاب بدن و قابليت انعطاف بيشتر غشاهاي سلولي كمك مي‌كنند. همچنين از بروز بيماري‌هاي قلبي جلوگيري مي‌كنند.
حذف كامل چربي‌هاي اشباع از غذاها، غيرممكن است، ولي مي‌توانيد مقدار مصرف آنها را كاهش دهيد. مثلا به جاي روغن نباتي جامد از روغن‌هاي مايع گياهي و روغن مخصوص سرخ كردني استفاده كنيد.
چربي‌هاي گوشت و چربي‌ها و پوست مرغ را هنگام تميز كردن آنها، كاملاً جدا كنيد. هنگام پخت غذاها، روغن خيلي كمي در آنها بريزيد. از سرخ كردن مواد غذايي تا حد ممكن بپرهيزيد.

همشهري آنلاين– مريم غفاري