كودك اگر احساس كند كه در مطرح كردن انتقاد آزاد است، اين امر به بالا رفتن اعتماد به نفس او كمك مي كند و تشويق مي شود نكات مورد نظرش را با ما در ميان بگذارد و هر بار توسل به روش هاي سازنده تر، دست به اين كار بزند.به گزارش خبرگزاری مهر، بزرگسالان معمولا از انتقاد جوانان مي رنجند. پدرو مادرها به ويژه انتقاد فرزندان خود را نشانه بي احترامي، سركشي مخالفت و يا خودنمايي تعبير مي كنند. به ندرت پدر يا مادري پيدا مي شود كه با جملاتي نظير "چطور جرات مي كني به من بگويي چه كار بكن،چه كار نكن!و يا وقتي بزرگ شدي خواهي فهميد. جواب انتقاد را ندهند و درست مانند بچه ها كه انتقاد پدر و مادر را نشانه بي مهري آنها نسبت به خود تلقي مي كنند. بعضي از والدين هم انتقاد را نشانه بي مهري فرزندانشانمي دانند.
بچه ها نمي توانند انتقادشان را سياستمدارانه مطرح كنند. آنها خيلي ساده و صريح هستند. بنابراين تعجبي ندارد كه انتقاد آنها به طوركلي ناپخته و مخرب باشد. در هر حال انتقاد بچه ها را نبايد بي ارزش تلقي كرد. بسياري از انگيزه هايي كه پدر و مادرها را به انتقاد وا مي دارد ايجاد ارتباط ، تغيير رفتار، جلب رضايت و يا پايان دادن به نارضايتي كودك، در انتقاد بچه ها هم وجود دارد. اما بچه ها مشكلي مضاعف دارند و آن اينكه انتقاد از شخص قدرتمندي چون پدر يا مادر، گاهي ترسناك و پر مخاطره است. در واقع، اين مشكل ممكن است در طول زندگي همچنان باقي بماند. همه ما چنين تجربه اي را پشت سر گذاشته ايم و از دشواري هاي آن آگاهي داريم.
چگونه مي توانيم به بهترين شكل به انتقاد بچه ها پاسخ دهيم؟ پاسخ سوال این است که ارزش انتقاد را بسنجيم و افكار و عقايد خود را كنترل كنيم. از اين تفكر كليشه اي كه "من مي توانم از بچه هايم انتقاد كنم و لي آنها حق ندارند" بپرهيزيم و نسبت به اين چند رهنمون خاص توجه ويژه اي داشته باشيم؛
توجه، ميزان علاقه مندي و تعهد خود را نسبت به انتقاد نشان دهيم؛ اگر چه براي ما طبيعي است كه همزمان دو كار را با هم انجام دهيم، ولي فراموش نكنيم كه بچه ها عادت دارند كه اگر تمام توجهمان را به آنها معطوف نداريم، احساس كنند كه اصلا به آنها توجه نداريم. از اين رو بسيار مهم است كه هر كار ديگري را زمين بگذاريم و به دقت به حرفهاي بچه گوش كنيم. اين كار، توجه، دقت، علاقمندي ما و تعهدي را كه نسبت به او داريم نشان مي دهد.
-به فرزند خود كمك كنيم تا خواسته اش را براي ما توضيح دهد؛ بزرگترها معمولا انتقاد بچه ها را نوعي بهانه جويي تلقي مي كنند، چرا كه يا نمي فهمند چه مي گويد و يا اگر مي فهمند واكنش درستي نشان نمي دهند در هر صورت بچه را وادارمي كنند كه به تكرار آن انتقاد ادامه دهد. براي آنكه نوجوان بتواند انتقادش را روشن بيان كند بايد او را به صحبت كردن تشويق كنيم، نه اينكه با گفتن جمله هايي مثل "بعدا خواهيم ديد"يا"بعدابه من بگو" يا "وقتي مي گويم نه، يعني نه!" باب گفتگو را ببنديم. اگر از او بخواهيم بيشتر حرف بزند اين امر به هر دوي ما كمك مي كند كه از كلي گويي به صراحت برسيم.
راه دوم اين است كه نسبت به احساسات نوجوان حساس باشيم. براي مثال "من مي فهمم كه تو شاد نيستي ولي سعي كن به من بگويي كه دقيقا از چه ناراحتي". با حساس بودن نسبت به عواطف نوجوان، به ميزان اهميتي كه براي آن انتقاد قائل است، بيشتر پي خواهيم برد. كودكان نمي توانند احساساتشان را در قالب كلمات بيان كنند و ممكن است در اين مورد به كمك ما احتياج داشته باشند.
عواطف خود را كنترل كنيم؛ به انتقاد بچه ها گوش كنيم و هيچ گونه واكنش منفي به صورت تهديد يا تنبيه، اعم از لفظي و يا عملي از خود نشان ندهيم.
از كودك بپرسيم كه براي آن انتقاد چه راه حلي پيشنهاد مي كند؛ والدين و ديگر بزرگسالان غالبا طوري به انتقاد بچه ها پاسخ مي دهند كه انگار دارند خودشان را مجاب مي كنند، نه بچه را. پاسخ ما به يك انتقاد به جا بايد علاوه بر پذيرش لفظي شامل تغييري در رفتار مورد انتقاد باشد. در غير اين صورت اين احساس به بچه دست مي دهد كه بي ارزش و دوست نداشتني است.
نشان دهيم كه به انتقاد گوش داده ايم؛ اين يك قدم فراتر از توجه كردن است. لازم است موافقت خود را با انتقاد مطرح شده لفظا ابراز داريم."من فكر مي كنم نكته خوبي را ياد آوري كردي .با قسمتي از حرفهاي تو موافقم،"اما نه با همه آنها"، "من اين طور فكر نمي كنم ولي مي توانم منظور تو را بفهمم" چنين اظهار نظر هايي كمك مي كند كه عمل و جريان انتقاد به گفتگوي سازنده اي مبدل شود.
از كودك به خاطر اينكه نقطه نظرها و احساساتش را با ما در ميان مي گذارد تشكر كنيم؛ وقتي كودك احساس كند كه در مطرح كردن انتقادش آزاد است، اين آزادي به بالا رفتن اعتماد به نفسش هم كمك مي كند. اگر با انتقاد او به نحو سازنده اي برخورد كنيم، كودك تشويق مي شود نكات مورد نظرش را با ما در ميان بگذارد و هر بار توسل به روش هاي سازنده تر، دست به اين كار بزند.
اگر كودك را از انتقاد كردن منع كنيم يا نشان دهيم كه از انتقاد مي رنجيم عملا به او مي آموزيم كه صحبت كردن با ما درباره مسائل مهم غير ممكن است و از اين گذشته، در انتقاد پذيري سر مشق بدي به او مي دهيم. روابط ما با فرزندانمان بايد به گونه اي باشد كه انتقاد را به عنوان وسيله اي در راه افزايش صميميت و رشد تلقي كند نه مانعي بر سر آن.