سلامت نیوز : آیا شما هم با كسانی كه از ترس صدمه‌دیدن، ورزش را كنار می‌گذارند، برخورد داشته‌اید؟ همان‌هایی كه فكر می‌كنند نباید تكان بخورند، مبادا كه دست و پایشان خراش بردارد، رگ به رگ شود یا بدتر از آن استخوان‌شان بشكند!

به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم ؛ اگر خودتان هم این‌طور فكر می‌كنید و از ترس چنین آسیب‌هایی، ورزش را از برنامه‌ روزانه‌تان حذف كرده‌اید،‌خوب است در این مورد تجدیدنظر كنید؛ چرا كه شاید بتوان از بروز این مشكلات پیشگیری كرد یا شاید روش‌های درمان ساده‌تر از آن چیزی باشد كه شما فكر می‌كنید.

ورزشكاران و كسانی كه مشغول انجام ورزش‌های سنگین و حرفه‌ای هستند، بیشتر در معرض آسیب‌ های ورزشی قرار دارند یا افرادی كه بندرت ورزش می‌كنند و عادت به فعالیت‌های جسمی مداوم ندارند؟ شاید این یكی از مهم‌ترین سوالاتی باشد كه برای من و شما مطرح می‌شود؛ پرسشی كه باید پاسخش را بدانیم تا بتوانیم از بروز این آسیب‌ها پیشگیری كنیم.

دكتر شهرزاد خسروی، متخصص پزشكی ورزشی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در گفت‌وگو با جام‌جم به این سوال چنین پاسخ می‌دهد: احتمال ایجاد آسیب‌های ورزشی هم برای افرادی وجود دارد كه به صورت حرفه‌ای فعالیت ورزشی انجام می‌دهند و هم كسانی كه به صورت مقطعی ورزش می‌كنند. به این معنا كه اگر شدت فعالیت و سطح تمرینات ورزشكاران حرفه‌ای بسیار زیاد باشد و همچنین به دلیل تمرینات مكرر ممكن است در معرض آسیب‌های ورزشی قرار بگیرند. از طرف دیگر، افرادی كه به صورت غیرحرفه‌ای و تفریحی فعالیت جسمی انجام می‌‌دهند نیز به دلیل آماده‌ نبودن سیستم اسكلتی، عضلانی و نداشتن آمادگی جسمانی لازم ممكن است دچار این آسیب‌ها شوند.

اما به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه، نكته مهم این است كه اغلب آسیب‌های ورزشی، به شیوه‌ های خاصی قابل پیشگیری است و همچنین در صورتی كه در سطح خفیف ایجاد شود، به طور موثر قابل درمان خواهد بود.

دكتر خسروی ضمن بیان این مطلب كه آسیب‌های ورزشی به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می‌شود، توضیح می‌دهد: آسیب‌های حاد شامل مواردی است كه زمینه آسیب وجود نداشته باشد و یك عضو بدن فرد در سلامت كامل به سر ببرد، اما به علت وارد شدن ضربه ای شدید و ناگهانی به آن بخش از بدن، او دچار آسیب شود. به عنوان نمونه پیچ‌خوردگی‌ مچ‌پا، در رفتگی‌های شانه یا زانو، خراشیدگی، كبودی‌ها و كشیدگی عضلات یا شكستگی‌ها آسیب‌های حادی است كه می‌تواند برای افراد سالمی ایجاد شود كه از قبل هیچ مشكلی نداشته‌اند.

او در مورد آسیب‌های مزمن می‌گوید: در این موارد معمولا زمینه آسیب از قبل وجود داشته است؛ به این معنا كه در قسمتی از سیستم عضلانی، اسكلتی بدن فرد دچار مشكلی بوده كه به علت انجام فعالیت جسمی شدید و بیش از حد،‌ آسیب كهنه دوباره بروز كرده و مانند مشكلی جدید نمایان می‌شود. كمردردها از جمله آسیب‌های مزمن است.

كدام آسیب‌؛ كدام ورزش

هر قست از دستگاه عضلانی اسكلتی ممكن است دچار آسیب شود،‌ اما بعضی آسیب‌ها بر اثر فعالیت‌‌هایی خاص بروز می‌كند یا در كل شایع‌تر است كه با شناخت آنها می‌توانیم در زمان مناسب از بروزشان پیشگیری كنیم.البته به گفته دكتر خسروی معمولا در تمام فعالیت‌های ورزشی برخی از آسیب‌ها مانند گرفتگی، خراشیدگی و كشیدگی به صورت مشترك مشاهده می‌شود، ولی برخی از ورزش‌ها هم به دلیل شرایط و ویژگی‌های خاص می‌تواند موجب بروز آسیب‌های بخصوصی شود.

به عنوان مثال آسیب‌هایی كه در دست بسكتبالیست‌ها ایجاد می‌شود معمولا در فوتبال دیده نمی‌شود، اما پیچ‌ ‌خوردگی مچ پا صدمه‌ای است كه هم میان فوتبالیست‌ها و هم بسكتبالیست ها، ‌شایع است. صدماتی كه در ناحیه شانه ایجاد می‌شود نیز مشكلی شایع میان شناگران بوده و آسیب مهره‌های كمری نیز اغلب با ژیمناستیك در ارتباط است.

اقداماتی كه باید انجام دهیم

وقتی مچ پای كسی پیچ‌ می‌خورد، خیلی‌ها دوست دارند نقش پزشك را بازی كنند و دردش را تسكین دهند؛ یكی برایش كیسه یخ می‌آورد و دیگری كیسه آب جوش،‌ یكی توصیه می‌كند پایش را با زردچوبه بمالد و ببندد و شخصی دیگر می‌گوید نباید تكان بخورد، اما این كه چه كسی درست می‌گوید و حرف كدام یك اشتباه است، ‌معمولا نادیده گرفته می‌شود.

همه این شیوه‌های خوددرمانی هم در حالی است كه متخصصان برای تسكین بخشیدن صدمات ورزشی یا اتفاقاتی كه به صورت ناگهانی در سیستم اسكلتی ـ عضلانی افراد رخ می‌دهد، اقدامات ویژه‌ای را توصیه می‌كنند.انجام این كارها بلافاصله پس از آسیب و قبل از مراجعه به پزشك می‌تواند در روند ترمیم و بهبود به فرد كمك زیادی كند. دكتر خسروی با اشاره به این نكته، یادآور می‌شود: استراحت اولین موردی است كه باید آن را مدنظر قرار دهید.

به این معنا كه پس از ایجاد آسیب، فرد نباید عضو آسیب‌دیده را خیلی حركت دهد. مثلا هنگامی كه مچ پای كسی پیچ می‌خورد، درد و تورم مختصری در این قسمت ایجاد خواهد شد و به همین دلیل توصیه می‌شود حداقل 48 ساعت به پایش استراحت داده و خیلی روی آن راه نرود.البته با توجه به شدت آسیب شرایط متفاوت خواهد بود و حتی ممكن است از فرد بخواهیم تا یك هفته آن پا را استراحت دهد.

او می‌گوید: دومین كاری كه توصیه می‌شود افراد انجام دهند، استفاده از یخ است. البته نباید یخ را به صورت مستقیم روی پوست عضو آسیب‌دیده بگذارید. به جای این كار باید مقداری یخ را داخل كیسه پلاستیكی بریزید و حوله‌ای را هم مرطوب كنید و روی محل آسیب‌دیدگی قرار دهید. سپس كیسه یخ را روی حوله بگذارید تا التهاب آن قسمت از بدن كاهش یابد. پس از گذشت حدود 10 دقیقه باید یخ را بردارید، اما در ساعت‌هایی كه فرد بیدار است، این كار باید تكرار شود.

استفاده از یك باند كشی در قسمت آسیب‌دیده نیز سومین كاری است كه می‌توانید انجام دهید. این متخصص پزشكی‌ـ ورزشی در این مورد یادآور می‌شود: می‌توانید به كمك باند كشی ناحیه آسیب‌دیده را ببندید تا تورم آن كمتر شود. البته توصیه می‌شود باند را خیلی محكم نبندید تا خونرسانی مختل نشود.

چهارمین اقدامی كه می‌توانید برای بهبود شرایط فرد آسیب‌دیده انجام دهید نیز آن طور كه این پزشك متخصص می‌گوید بالا نگه داشتن عضو صدمه‌دیده است. با این كار تورم آن قسمت از بدن كمتر می‌شود.در چنین مواردی استفاده از یك بالش كه كمك می‌كند تا دست یا پای فرد كمی بالاتر قرار گیرد نیز راه‌حل مناسبی است.

دكتر خسروی می‌گوید: اگر آسیب وارد شده به بدن خیلی شدید نباشد، خود فرد هم می‌تواند با اقدامات اولیه شرایط را بهبود بخشد یا به كمك مسكن‌های معمول درد را كاهش دهد، اما اگر شرایط حادتر باشد حتما باید در اولین فرصت به پزشك مراجعه كند . در مورد خراشیدگی‌ها هم توصیه می‌شود محل خراشیدگی را با آب و صابون تمیز كنید و شستشو دهید و پس از خشك شدن، آن را پانسمان كنید.

از بروز آسیب‌ها پیشگیری كنید

دكتر خسروی با تاكید بر اهمیت پیشگیری از بروز آسیب‌های ورزشی، در این مورد توضیح می‌دهد: قبل از انجام هر نوع فعالیت ورزشی حتما باید بدن را بدرستی گرم كنید، چراكه گرم كردن بدن از بروز بسیاری از مشكلات پیشگیری می‌كند بنابراین هیچ وقت نباید ورزشی را به صورت ناگهانی و بدون انجام مرحله گرم كردن كه شامل 10 دقیقه دویدن آرام و ده دقیقه حركات كششی است، شروع كنید.

همچنین، هیچ وقت به صورت ناگهانی و متناوب نیز ورزش نكنید؛ چون فعالیت‌های ناگهانی و بخصوص پس از مدتی استراحت و بی‌تحركی می‌تواند فرد را مستعد آسیب كند.او می‌افزاید: تكنیك‌های صحیح هر فعالیت را باید بیاموزید و حتما آنها را به درستی اجرا كنید تا بدن‌تان در معرض آسیب و صدمات ورزشی قرار نگیرد. علاوه بر این، شدت و مدت ورزش هم باید بتدریج افزایش پیدا كند. استفاده از لوازم و تجهیزات مناسب مانند كفش مناسب هم موردی است كه نباید آن را نادیده بگیرید.

پس از پایان مدت ورزش هم باید بدن را سرد كنید تا به وضع عادی برگردد. نكته مهم دیگر هم استفاده از تجهیزات و لوازم ایمنی مخصوص هر ورزش است؛ به‌عنوان مثال توصیه می‌شود افرادی كه اسكیت كار می‌كنند حتما از زانوبند، مچ‌بند و كلاه ایمنی استفاده كنندو بدانند این لوازم تزئینی نیست و حتما باید استفاده شود.