3 دي در گذر تاریخ

زادروز پایه‌گذار نقشه ‌نگاری نوین در ایران (1300ش)
اشاره: مهندس عباس سحاب، جغرافی‌دان و نقشه‌نگار (کارتوگراف) برجسته ایرانی به‌‏شمار می‌‏رفت. از او به‌‏عنوان بنیان‌گذار دانش نقشه‌نگاری به شیوه‌ نوین در ایران یاد می‌شود. عباس سحاب، هم‌‏چنین بنیان‌گذار مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب است. عباس سحاب در تاریخ سوم دی‌‏ماه سال ۱۳۰۰ هجری شمسی در روستای «فم» تفرش متولد شد. او تنها پسر ابوالقاسم سحاب از دانشمندان عصر خود بود که شمار تألیفاتش به بیش از ۷۰ جلد می‌رسد. بنا به گفته اعضا خانوده، در هنگام تولد عباس، پدرش ابوالقاسم سحاب رئیس معارف ولایت ثلاث (ملایر، نهاوند، تویسرکان) و مقیم نهاوند بود و در شرایط دشوار زمستان خود را از نهاوند به روستای فم رسانید تا فرزند پسری را که پس از نُه دختر نصیب او شده بود و آرزو داشت از وی شخصیت بزرگی بسازد، از نزدیک ببیند. چهار ساله بود که به تشویق و راهنمایی پدر، به مکتب درس ملاحسین شاهمیری رفت و مدت سه سال نزد این استاد شاگردی کرد. در هفت سالگی برای ادامه تحصیل، وارد مدرسه کمالیه شد. سپس برای ادامه تحصیلات متوسطه به مدرسه‌های ابن سینا و علمیه رفت. در این مدارس بود که ذوق و استعداد سرشار وی به جغرافیا نمایان شد و تحت راهنمایی‌های پدر و آموزگاران، بیش‌‏تر اوقات خود را در تهیه نقشه‌های جغرافیایی گذراند. در همین دوره دبیرستان، اولین نقشه تهران را بعد از شش ماه کار و تلاش، به خط لاتین تهیه کرد. عباس سحاب به‌‏دلیل علاقه وافر به دانش جغرافیا در سال ۱۳۱۵ش به‌‏همراه پدر، سنگ بنای نخستین مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی خصوصی ایران را گذاشت. وی برای تهیه نقشه‌های مناطق گوناگون ایران، به بیش از سی هزار شهر و روستا سفر کرد. وی در سال ۱۳۳۴ش با همکاری مؤسسه کلمبوس آلمان، کره جغرافیایی را به خط و زبان فارسی تولید کرد. عباس سحاب، مؤلف و نقشه‌‏نگار و ناشر صد‌ها اطلس و نقشه جغرافیایی از شهر‌ها و استان‌های ایران، کشورهای خاورمیانه، خلیج فارس و دودمان‌های تاریخی ایران است. او با ابداع سبکی نوین در تولید نقشه‌های جغرافیایی، به‌‏عنوان یکی از نقشه‌نگاران صاحب سبک در دنیا مطرح شد. عباس سحاب از کودکی عاشق هنر بود. خوب نقاشی می‌کرد و تابلوهای بسیاری از او به یادگار مانده ‌است. از دیگر آثار بزرگ و ارزشمند او، تألیف و تدوین اطلس چهارده قرن هنر اسلامی به دو زبان فارسی و انگلیسی در ۲۰ مجلد می‌باشد. تألیف این مجموعه با حمایت یونسکو در زمان حیات او ادامه داشت اما متأسفانه به انجام نرسید. پس از مرگش، تنها جلد دوم آن تحت عنوان «هنر خوشنویسی، از آغاز تا امروز» به دو زبان فارسی و انگلیسی در سال ۱۳۸۱ش چاپ و منتشر شد. مطالعه، پژوهش و گردآوری اسناد تاریخی و جغرافیائی خلیج فارس برای مقابله با سازندگان اسامی جعلی و اثبات حقانیت ایرانیان و اصالت نام این آبراه همیشه ایرانی از سال‌‏های دهه ۱۳۴۰ش تا پایان حیات از دغدغه‌های بزرگ استاد سحاب بود. وی با تشکیل نخستین نمایشگاه اسناد تاریخی و جغرافیائی خلیج فارس در سال ۱۳۴۵ش و تدوین و انتشار چند مجلد اطلس به زبان‌‏های فارسی، عربی و انگلیسی و شرکت در مجامع علمی داخل و خارج کشور و تشکیل نمایشگاه‌ها در این زمینه اهتمام کرد. عباس سخاب افزون بر مؤسسه‌ جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب و چاپخانه جغرافیایی سحاب، کتابخانه‌ جغرافیایی سحاب را نیز به یادگار گذاشته ‌است. بنیان این کتابخانه را پدر وی، ابوالقاسم سحاب گذاشت اما او با گردآوری منابع فراوان در جهت هرچه غنی‌تر کردن آن کوشید. این کتابخانه تخصصی هم‌‏اکنون دارای چندین هزار جلد کتاب و تقریباً به همین اندازه، نشریات ادواری در زمینه جغرافیا و نیز شامل بیش از ۲۰ هزار نقشه از ایران و جهان است. مهندس عباس سحاب، بنیان‌گذار نقشه‌نگاری نوین در ایران، سرانجام در ۱۴ فروردین ۱۳۷۹ش در سن هفتاد و نُه سالگی دار فانی را وداع گفت و در قطعه هنرمندان و دانشمندان ایران در گورستان بهشت ‌زهرا (س) تهران به خاک سپرده شد.
* درگذشت استاد "شيخ حبيب ‏اللَّه ذوالفنون" منجم و شاعر معاصر (1326ش)
تشكيل كميسيون مطبوعات در وزارت كشور (1331 ش)
اشاره: در چنین روزی در سال 1331 ه ش برای نخستین بار کمیسیون مطبوعات در وزارت کشور تشکیل شد
* ترور ناكام برادر
"جواد پاك ‏آيين" ديپلمات ايراني در بغداد (1370ش)
* راه‏اندازي اولين مركز اطلاعات راديو نجوم ايران (1374 ش)

8 صفر در گذر تاریخ
شهادت "عمارياسر" صحابي بزرگ پيامبر در جنگ صفين (37 ق)
اشاره: رساترين سخن درباره‏ي شخصيت معنوي او حديث رسول خدا است كه فرمود: "عمار، از سر تا پايش آكنده از ايمان است و ايمان با گوشت و خون او عجين گرديده است". هم‏چنين، پيامبر به او فرموده بود: "تو را گروه ستمگري خواهد كشت در حالي كه تو آنان را به سوي حق و حقيقت دعوت مي‏نمايي". اين خبر غيبي كه يكي از دلايل نبوت و راستگويي پيامبر(ص) بود آنچنان كه فرموده بود نيز اتفاق افتاد و سرانجام عمار در نود سالگي در جنگ صفين در ركاب امام علي به دست هواداران معاويه كشته شد. عمار ياسر از مسلمانان راستين بود كه در راه اسلام سختي‏هاي فراواني را تحمل كرد و پدر و مادر او اولين شهداي راه اسلام بودند.
وقوع جنگ نهروان بين سپاهيان امام علي(ع) و خوارج (38 ق)
اشاره: پس از پايان جنگ صفين ميان امام علي(ع) و معاويه بن ابي‏سفيان و تحميل حَكَميَّت بر امام، كوفيان كه خود را بازنده‏ي اين ماجرا مي‏دانستند، امام را براي جنگ دوباره با معاويه، تحريك كردند كه با مخالفت آن حضرت مواجه گرديدند. از آن پس عَلَم ناسازگاري با امام را برداشته و پس از ماجراهاي فراوان، در مقابل آن حضرت صف آرايى كردند. امام با نصيحت و هشدار، تعداد زيادي از آنان را از جنگ با آن حضرت منصرف ساخته و به بقيه مادامي كه دست به سلاح نبرده بودند، اجازه‏ي حضور در شهر را مي‏داد. ولي از آن زمان كه به جنايت و قتل دست زدند، امام به جنگ آنان شتافت و در جنگ نهروان، جز 9 نفر از سپاه چهار هزار نفري آنان، كسي زنده نماند. اين افراد را كه از دين برگشته و به امام اهانت كردند، خوارج يا خارجي مي‏گويند.
درگذشت "ابن‏ مَسكويه" حكيم و فيلسوف اسلامي (421 ق)
اشاره: احمد بن محمد بن يعقوب مَسكويه از فلاسفه، حكما و مشاهير اطبّاي اسلامي اوايل قرن پنجم هجري است كه با ابوريحان بيروني و ابوعلي سينا، معاصر بود. وي همچنين در لغت، منطق، ادبيات و فنون شعر و كتابت، رياضيات و انواع فلسفه و حكمت متبحر و صاحب نظر بوده است. تَجارِبُ الاُمَمْ، اَقْسامُ الحِكْمَةِ و الرّياضي و نيز تَهذيبُ الاخلاق از جمله تاليفات اوست. ابن مسكويه در اصفهان وفات يافت و در تخت فولاد اصفهان مدفون گشت.
درگذشت "ابن ‏رُشدِ اندلسي" فيلسوف و دانشمند مسلمان (595 ق)
اشاره: ابوالوَليد محمد بن احمد بن رشد معروف به ابن رشد از بزرگ‏ترين فلاسفه و حكماي اسلامي قرن ششم هجري مي‏باشد كه در فلسفه و حكمت، يگانه‏ي روزگار خود بود و در فقه، حديث، ادبيات، منطق و ديگر علوم متداول نيز تبحّر داشت. وي كه در اندلس مي‏زيست، نزد ملوك آن سامان مقرب گرديد و قاضي يكي از مناطق آن شد. بيشتر از صد كتاب به او نسبت داده شده است كه التحصيل، بِدايَةُ المجتهد، فلسفه‏ي ابن رشد و الكليات و... از آن جمله‏اند.
رحلت آيت ‏اللَّه
"ميرزا عبدالرحيم كَليبَري"
عالم و فقيه اصولي (1334 ق)
اشاره: ميرزا عبدالرحيم بن نصر اللَّه انصاري جابري كليبري، از علماي اماميه و از فقهاي اصولي و ادبا و فُصَحا بوده است. وي از شاگردان آخوند خراساني و ميرزا حبيب اللَّه رشتي و مامقاني بود و سپس سال‏ها در تبريز به تدريس فقه و اصول پرداخت. الاجتهاد و التقليد و قاعده‏ي لاضرر از جمله تأليفات اوست.
23 دسامبر در گذر تاریخ
* روز پیروزی در مصر (1956م)
* ترجمه انجيل از زبان لاتين به آلماني به ابتكار "مارتين لوتر" (1521م)
* اختراع گرامافون توسط "توماس اديسون" مخترع امريكايي (1878م)
* سقوط جده توسط "ابن سعود" و پايان حكومت خاندان هاشمي (1925م)
* اختراع لاستيك مصنوعي (1932م)
* اعدام ژنرال "هيدْكي تويو" نخست‏ وزير ژاپن در زمان جنگ جهاني دوم (1948م)
* اعدام "لاوْرنتي بِرْيا" سياست‏مدار سفاك و رئيس دستگاه امنيتي شوروي (1953م)
* روز ملي "ژاپن"