جام جم آنلاين: امروز، هفدهم مهر به گواه تقويم، روز جهاني كودك نامگذاري شده است و اين روز در سراسر جهان به منظور احترام به كودكان جشن گرفته مي‌شود. كودكان امروز در كنار تربيت خانوادگي و مدرسه‌اي، از تربيت رسانه‌اي نيز برخوردارند و تلويزيون علاوه بر پر كردن اوقات فراغت و سرگرمي مي‌تواند بر رفتار و رشد فكري كودكان نيز تاثير بگذارد. برنامه‌سازي براي كودكان در گستره جهان و با شرايط بومي و فرهنگي خاص، نيازمند تحقيقات ميداني گسترده‌اي است كه بايد بيشتر مورد توجه برنامه‌سازان و سياستگذاران قرار گيرد.
خلاقيت در برنامه‌هاي كودك
داريوش فرضيايي يا همان عمو پورنگ تلويزيون، درباره كيفيت برنامه‌هاي كودك در تلويزيون به جام‌جم گفت: مهم‌ترين ايده‌آل براي تهيه يك برنامه موفق اين است كه كار كودك مختص كودكان باشد و دغدغه‌ها و نيازهاي آنها را محور كار خود قرار دهد. متاسفانه برنامه‌هاي كنوني كه براي كودكان تهيه و توليد مي‌شود، همه به سمت اجراي زنده سوق پيدا كرده و اين موضوع فرصت كار تحقيقاتي و كارشناسي شده را از برنامه‌سازان گرفته است.
وي افزود: در اجرا و تهيه برنامه‌هاي زنده هر قدر هم كه متبحر باشيم، اما در نهايت دستمان بسته است و امكان آزمون و خطا بيشتر و كار كارشناسي و دقيق كمتر مي‌شود. شايد در نگاه اول اين موضوع جذابيت‌هاي خودش را داشته باشد، اما متاسفانه بيشتر كارهاي كودك، محدود به يك مجري و چند دوربين و كارگردان و تعدادي بچه شده است.
فرضيايي اضافه كرد: نبود متن قوي و جاي خالي پژوهش در كارهاي كودك نيز از ديگر نقاط ضعفي است كه گريبانگير برخي از اين برنامه‌ها شده است.
وي با اشاره به اين‌كه حتي اگر يك برنامه به صورت زنده اجرا مي‌شود، بايد به سمتي پيش برود كه سبك خاص خودش را پيدا كند، ادامه داد: اگر حرف تازه‌اي براي بچه‌ها نداشته باشيم و برنامه ما از ديگر برنامه‌هاي مشابه متفاوت نباشد، كم‌كم جذابيت خود را از دست مي‌دهد و تبديل به يك برنامه مهجور مي‌شود.
عمو پورنگ گفت: تلويزيون با توجه به گستردگي‌اش، مي‌تواند باعث ايجاد حركت‌هاي بزرگي شود و اين زماني صورت مي‌گيرد كه نگاه ما به برنامه‌هاي كودك تغيير كند. سريال‌سازي يكي از موضوعاتي است كه جاي خالي آن در ميان برنامه‌هاي كودك حس مي‌شود.
اين مجري اضافه كرد: برنامه هر قدر هم كه جذاب باشد، اگر دچار تكرار شود تمام ماهيتش را از دست مي‌دهد. متاسفانه برخي برنامه‌هاي كودك به سمت روزمرگي مي‌رود و دچار يكنواختي شده و اين در حالي است كه بچه‌ها نياز به كار خلاقانه و نو دارند.
عمو‌ها و خاله‌ها كافي نيستند
مسلمي، كارگردان و يكي از مجريان برنامه فيتيله نيز درباره برنامه‌هاي كودك به جام‌جم گفت: به اعتقاد من برنامه‌هاب كودك بايد به صورت يك بسته بزرگ و متنوع به بچه‌ها ارائه شود؛ بسته‌اي حاوي كارهاي عروسكي، نمايشي، آثار نمايشي و... كه هر كدام تنوع خاصي داشته باشد و كودك از ديدن آن لذت ببرد.
وي ادامه داد: برنامه‌هاي كودك مجري محور شده‌اند و متاسفانه ما ساده‌ترين راه را براي ورود به دنياي كودكان انتخاب كرده‌ايم و بيشتر برنامه‌ها از نظر شكل و ساختار شبيه هم شده‌اند و اين در نهايت به اين برنامه‌ها آسيب مي‌زند.
مسلمي با اشاره به اين‌كه ما بايد حس كنجكاوي بچه‌ها را تحريك كنيم، گفت: بايد در برنامه‌ها مسائلي را مطرح كنيم كه بچه‌ها پاسخ سوالات خودشان را در آن پيدا كنند. برنامه‌هاي كودك احتياج به هنرمنداني دارد كه در اين عرصه داراي تجربيات زياد هستند.
وي اضافه كرد: در برنامه‌هاي كودك، فقط عمو و خاله‌ها نمي‌توانند دنياي بچه‌ها را پر كنند. در همين زمينه نيز گروه فيتيله‌اي‌ها تصميم گرفته‌اند بخشي از برنامه‌هاي خود را توليدي تهيه كنند كه بتوانيم از نظر دكور، لباس و متن به سمتي پيش برويم كه نيازهاي بچه‌ها را ارزيابي و هوش و استعداد آنها را بسنجيم و آنها را هر چه بيشتر در برنامه درگير كنيم و حس كنجكاوي‌شان را با فعاليت در برنامه برانگيزيم.
توجه به كودكان آسيب‌پذير
مجيد قناد، مجري و تهيه‌كننده با تجربه برنامه «جمعه به جمعه، خونه به خونه» هم درباره كيفيت برنامه‌هاي كودك به جام‌جم گفت: همان‌طور كه بچه‌ها به تلويزيون نگاه مي‌كنند و به آن چشم مي‌دوزند، تلويزيون هم بايد به بچه‌ها نگاه ويژه‌اي داشته باشد. ما به عنوان تهيه‌كنندگان برنامه‌هاي كودك بايد هر روز را روز جهاني كودك بدانيم و تلاش كنيم برگ تازه و خلاقانه‌اي را براي كودكان رو كنيم.
وي ادامه داد: در برنامه‌هاي كودك بايد به تنوع قشري كودكان توجه كنيم و محتوا و ظاهر برنامه‌ها به سمتي پيش نرود كه تنها يك قشر شهرنشين را مورد توجه قرار دهيم، چرا كه مخاطبان برنامه‌هاي كودك همه بچه‌هاي ايران كشور هستند.
قناد اضافه كرد: متاسفانه در عصر جديد و با توجه به فراواني شبكه‌هاي مختلف جهاني، اگر در زمينه برنامه سازي نتوانيم توجه بينندگان را جلب كنيم، كودك بسرعت جذب شبكه‌هاي ديگر مي‌شود. ما به عنوان برنامه ساز كودك و يك نهاد تربيتي اثر گذار نبايد بگذاريم كه كودكان اين عدم آگاهي را تجربه كنند و بايد مهارت‌هاي لازم تربيتي و آموزشي را در كنار فراهم كردن شادي در برنامه‌ها ايجاد كنيم.
وي افزود: موضوع ديگري كه در برنامه‌هاي كودك مورد غفلت قرار گرفته، توجه به كودكان فقير، بيمار يا بزهكاران است. چقدر براي پيشگيري از بروز اين مسائل به كودكان آموزش صحيح داده‌ايم؟ اينها مسائلي است كه نبايد از آن غفلت كرد تا روز به روز برنامه‌هاي غني‌تر و جذاب‌تري براي كودكان تهيه كنيم.
مهراوه فردوسي - گروه راديو و تلويزيون