بتازگي بحث‌های بسیاری مبنی بر استفاده از دستگاه‌های جی‌پی‌اس و جعبه سیاه درون تمام خودروهای تولیدی جدید به جریان افتاده است. جعبه سیاه در حقیقت دستگاهی است كه طی گذشت ز‌مان، تمام جزئیات فنی درخصوص خودرویتان همانند سرعت حین رانندگی را ثبت می‌كند.

در واقع بيشتر خودروهای نوین به نوعی دارای یك جعبه سیاه است كه به عنوان بخشی از سیستم كامپیوتری خودرو به حساب می‌آید. استفاده از تركیب جی‌پی‌اس (GPS)، جعبه سیاه و یك نرم‌افزار قدرتمند، به طور حتم سبك رانندگی اشخاص را تغییر خواهد داد. این امر شبیه به حضور هميشگي یك افسر پلیس در درون خودروست؛ شك نكنید كه این تكنولوژی در حال تكامل است و بزودی به درون ماشین‌ها نفوذ خواهد كرد.

جالب است هر فناوری‌ای كه كار پلیس را آسان‌تر كند به شكل تعجب‌آوری سریع رشد می‌كند و از آن حمایت می‌شود، زیرا راهكارهای سنتی برخورد با جرم اغلب مشكل و گاهی نامعقول جلوه می‌نماید. اما مردم معمولا واكنش‌های متفاوتی در مواجهه با این موضوع دارند. ایده كاهش جرم و خلاف كمتر مورد قبول اكثریت افراد است، ولی بیشتر اشخاص نظریه تحت مراقبت بودن برای 24 ساعت شبانه‌روز و هفت روز هفته را دوست ندارند. به طور عام اكثر افراد بجز عده‌ای معدود و خاص، دوست دارند هرازگاهی كمی كار خلاف انجام دهند! منظورمان از خلاف كارهایی از قبیل دور زدن ممنوع در ساعت 2 نیمه شب و در زمان حضور نداشتن پلیس یا رانندگی با سرعت 180 كیلومتر بر ساعت در یك جاده است.

تا به حال با اخبار و در واقع روی خوش این قضیه آشنا شدیم. شركت‌های بیمه‌ای با استفاده از همین سیستم رفتارهای ما را حین رانندگی ثبت و مشاهده كرده و براساس آن تصمیم می‌گیرند كه كدام‌یك از ما مستحق برخورداری از تخفیف‌های بیشتری به علت رانندگی قانونمند و بی‌خطر هستیم. این مساله آدم را یاد كی‌لاگرهای (Keylogger) نصب شده روی سیستم رایانه می‌اندازد كه توسط آنها تمامی اعمال انجام داده شده شخص حتی فشردن كلید‌های كیبورد، توسط ماشین ثبت و ضبط می‌شود. كی‌لاگر كه در نظر بسیاری استفاده از آن عملی قبیح و خوار برشمرده می‌شود، دقیقا همان هدفی است كه جعبه سیاه در آینده به آن خواهد رسید. ابتدا سخت به نظر نمی‌رسد، اما باید صبر كنیم و ببینیم در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد.

امروزه اگر كسی تصادف سهمگینی را پشت سر بگذارد (منظور از سانحه سهمگین تصادفی است كه در آن قضیه به موضوعی بحث‌برانگیز بدل شود)، اولین كاری كه كارآگاهان انجام می‌دهند چك كردن خطوط تلفنی است تا دریابند كه آیا هریك از دو طرف تصادف‌كننده حین رانندگی و در زمان تصادف در حال مكالمه با تلفن بوده‌اند یا خیر. بله، به این شكل مقصر شناسایی می‌شود. حال كه با این موضوع آشنا شدید، جالب است بدانید به كمك جعبه سیاه طریقه شناسایی چند گام به جلوتر هم می‌رود. اکنون می‌توان گفت سرعت شخص حین تصادف چقدر بوده است. اما این موضوع هم تقریبا منطقی به نظر می‌رسد و چندان دور از ذهن نیست؛ با این حال اگر جعبه بتواند بگوید حین رانندگی یك دست یا هر دو دستتان روی فرمان بوده است چه؟ یا اگر بتواند نشان دهد حین رانندگی در حال وررفتن با كلیدهای نسبتا زیاد روی داشبورد بوده‌اید؛ یا بگوید كه دقیقا میزان بلندی صدای ضبط خودرويتان چقدر بوده است چه؟ شاید میكروفن درون خودرو صدایتان را وقتی كه داشتید آهنگی را برای خود می‌خواندید ضبط كرده است. از كجا می‌دانید، شاید ششدانگ حواستان به جای تمركز روی رانندگی بیشتر متوجه موارد ذكر شده در بالا بوده است!

در اكثر نقاط دنيا راننده باید خودروي خود را هر سال برای تست دودزایی و تولید آلودگی به مركز معاینه فنی ببرد؛ تستی كه به علت ناكارآمدی و گران بودن باعث به وجود آمدن نوعی كلاهبرداری می‌شود، زیرا معمولا ماشین‌های دودزا از رده خارج نمی‌شود. چه می‌شد اگر در این آزمایش‌های سالانه اطلاعات جعبه سیاه درون خودرو نیز تجزیه و تحلیل می‌شد؟ بنابراین در كنار پرداخت هزینه تست آلودگی، با پرداخت مبلغ اضافه كمتری می‌توانید تمامی رفتارهای خشونت‌بار رانندگی یك سال گذشته‌تان را نیز دریافت کنيد. با كمك جی‌پی‌اس حتی می‌توان آمار سرعت‌های غیرمجاز، دور زدن‌های خلاف و عبورهای غیرمجاز را هم مشاهده كرد. این مساله فرصتی ناب برای تامین درآمد پليس و اداره ماليات محسوب مي‌شود. ممكن است یك افسر پلیس به شما این اجازه را بدهد تا یك دور ممنوع جانانه بزنید و لازم نیست ترسی هم از عواقب آن داشته باشید، زیرا در صورت جریمه راهی وجود دارد و حق آن را دارید تا اعتراض كنید. اما از سویی دستگاه جي‌پي‌اس اجازه افسر پليس را درك نمي‌كند و بنابراين اگر جعبه سياه خودرو بازرسي شود، شما مجبور خواهيد شد جریمه را بپردازید چون تمام اعمالتان ضبط شده است.

رامین فتوت / جام​جم