جام جم آنلاين: چند سالي است كه نسل جديدي از قندهاي حبه‌اي وارد بازار شده است. قند حبه‌اي خرما، نعنا، زعفران، دارچين، ليمو عماني و ميوه‌اي از جمله قندهاي طعم‌داري است كه به دليل تنوع در مزه و رنگ، نظر بسياري از افراد را به خود جلب كرده است.
اين قندها بنا به ادعاي عرضه‌كنندگان آن خواص مختلف تغذيه‌اي، رژيمي و حتي درماني دارد، اما براستي قندهاي طعم‌دار خاصيت دارد؟ آيا قند حبه خرما رژيمي است؟ مضرات اين قندها چه ميزان است؟
قندهايي با طعم اسانس
قندهايي كه اين روزها به صورت فله‌اي و خارج از نظارت تهيه مي‌شود، اغلب حاوي رنگ و اسانس است. پايه اصلي قندهاي طعم‌دار مانند قند سفيد حبه از شيرابه نيشكر و چغندر قند پس از طي مراحلي استخراج شده و تنها تفاوت آن با قند سفيد در مواد يا تركيباتي است كه به‌عنوان طعم و رنگ به آن افزوده مي‌شود. حال اگر رنگ و اسانس اضافه شده به اين قندها شيميايي باشد، هيچ خاصيتي را نمي‌توان به آن نسبت داد.
البته در مورد قندهاي نعنايي يا دارچيني به دليل آن كه عصاره طبيعي آن قابل دسترس و ارزان‌تر از انواع سنتزي است، مي‌توان گفت اين نوع طعم‌ها منشأ طبيعي دارد، اما در مورد قندهايي با طعم زعفران، به جهت بالا بودن قيمت اين رنگ طبيعي در مقايسه با قيمت پايين محصول عرضه شده، قدري جاي تامل وجود دارد.
از سوي ديگر، اگر فرض كنيم همه اين قندها حاوي عصاره گياهان دارويي يا كنسانتره تغليظ شده ميوه‌ها باشد، نمي‌توانيم براي رسيدن به خاصيت اين مواد، قند زيادي مصرف كنيم. نكته مهم‌تر آن‌كه اين قندها به دليل خوش‌طعم بودن، گرايش و اشتهاي افراد بخصوص كودكان را به مصرف مواد شيرين افزايش مي‌دهد. اين موضوع در مورد نبات‌هاي رنگي و طعم‌دار نيز صدق مي‌كند.
قندهاي رنگي؛ دشمن كليه و كبد
رنگ‌هاي شيميايي به دليل جذابيت بيشتر و ارزان‌قيمت بودن، بيشتر مورد استقبال توليدكنندگان قرار مي‌گيرد. در واقع نمي‌توان گفت كه فقط قندهاي طعم‌دار فله‌اي حاوي مواد رنگي يا اسانس‌هاي سنتزي است. اغلب كارخانجات صنعتي نيز در محصولات فرآوري شده خود از اين نوع مواد افزودني، در حد مجاز و كنترل شده و طبق استانداردهاي ملي استفاده مي‌كنند.
با اين حال، استفاده بيش از حد از خوراكي‌هاي رنگي در يك زمان يا مصرف مستمر آن در طولاني‌مدت توصيه نمي‌شود. اغلب افزودني‌هاي سنتزي روي دو سيستم سم‌زداي بدن ـ يعني كليه و كبد ـ بيشتر از ساير اندام‌ها تاثير سوء دارد و شدت تاثير آن در كودكان، زنان باردار و سالمندان بيشتر از گروه‌هاي ديگر است.
طبق تحقيقات انجام شده، تاثير رنگ‌هاي شيميايي بر بدن به گونه‌اي است كه مي‌تواند با تكثير بيش از اندازه سلول‌ها در بلند‌مدت، موجب ايجاد انواع تومورهاي خوش‌خيم و بدخيم شود و زمينه ابتلا به سرطان را فراهم سازد. اختلالات رفتاري، واكنش‌هاي شديد آلرژيك، بيش‌فعالي، عقب‌افتادگي ذهني و سقط جنين از پيامدهاي خطرناك استفاده از اين نوع خوراكي‌هاست.
تاسف‌بارتر آن كه برخي رنگ‌هاي افزوده شده به تنقلات يا قندهاي فله‌اي طعم‌دار غيرخوراكي بوده و در صنعت براي رنگ كردن پارچه و الياف مصنوعي استفاده مي‌شود.
ميوه‌هايي به شكل حبه قند
علاوه بر قندهاي طعم‌داري كه پايه اصلي آنها قند سفيد حبه است، بتازگي ميوه‌هايي چون زردآلو، آلو، كيوي، انبه و... به شكل و سايز حبه قند عرضه مي‌شود. اين ميوه‌ها احتمالا در ابتدا خميري شكل شده و سپس به شكل حبه، برش مي‌خورند.
اگر اين حبه‌ها فاقد پودر شكر و مواد نگهدارنده و تنها از گوشت ميوه تهيه شده باشد، مي‌تواند جايگزين مناسب قندهاي سفيد و طعم‌دار شود. اما نكته مهم آن‌كه در حال حاضر بيشتر ميوه‌هايي كه به صورت حبه برش خورده‌است، به صورت فله‌اي و خارج از نظارت وزارت بهداشت عرضه مي‌شود و احتمال آلودگي اين محصولات به كپك، گرد و خاك محيط و قطرك‌هاي بزاقي افراد بسيار زياد است. از طرفي، نشستن ميوه‌ها قبل از فرآوري بر بار ميكروبي محصول مي‌افزايد.
قند حبه‌اي خرما با خاصيت رژيمي نداريم!
در برخي مغازه‌ها و فروشگاه‌هاي عرضه‌كننده فرآورده‌هاي خرما، حبه قندهاي فله‌اي قهوه‌اي رنگي ديده مي‌شود كه بنا به ادعاي فروشندگان از قند خرما تهيه شده و رژيمي است، اما بايد بدانيد قند استحصالي خرما از نوع گلوكز و فروكتوز بوده و مانند ساكارز موجود در قند سفيد حبه‌اي، قابليت كريستاله و حبه شدن ندارد. قند خرما بيشتر به شكل مايع توليد مي‌شود و از نظر ميزان كالري با قند و شكر سفيد تصفيه شده تا حدودي برابري مي‌كند و براي افراد چاق و بيماران ديابتي محدوديت مصرف دارد.
به گفته متخصصان، اين قندها يا از شكر قهوه‌اي تصفيه نشده كه حاصل از پخت سوم كارخانجات قندسازي است تهيه مي‌شود يا اين‌كه برخي توليدكنندگان غيرمتعهد در زمان تهيه قند سفيد كله، مقداري شيره خرما روي آن مي‌ريزند و سپس آن را حبه مي‌كنند. اين قند رژيمي نيست و در هر گرم آن 4 كيلوكالري انرژي نهفته است. يعني هر حبه 4 گرمي آن حاوي 16 كالري انرژي است.
پس مصرف قند سفيد و طعم‌دار را به حداقل برسانيد و هنگام خريد، به نام و نشاني كارخانه توليد‌كننده، مجوز بهداشت و تاريخ مصرف محصول توجه كنيد.
فاخره بهبهاني - جام‌جم