داوطلبان از امروز تا 23 مرداد براي انتخاب رشته فرصت دارند
عبور از آخرين خوان كنكور
نزديك به يك ميليون كنكوري از امروز تا يك هفته ديگر وقت دارند تا مسير آينده تحصيلي خود را انتخاب كنند. گرچه در آزمون سراسري سال 91 همه كنكوري‌ها مجاز به انتخاب رشته شده‌اند، اما فقط 450 هزار نفر از داوطلبان آزمون سراسري، مجاز به انتخاب رشته در دوره‌هاي روزانه دانشگاه‌ها هستند.

آخرين مهلت انتخاب رشته كنكور نيز تا بيست و سوم مرداد تعيين شده است و نتايج نهايي پذيرفته شدگان كنكور هم تا نيمه دوم شهريور اعلام مي‌شود.

با اين‌كه سازمان سنجش اعلام كرده امسال ظرفيت پذيرش داوطلبان كنكور افزايش يافته است، اما همچنان رقابت براي انتخاب رشته محل‌هاي پرمتقاضي ادامه دارد. در واقع وجود همين رقابت‌هاي نزديك و تنگاتنگ براي قبول شدن در رشته‌هاي محبوب و دانشگاه‌هاي مطرح، فرآيند انتخاب رشته را به يك مرحله سرنوشت ساز و حساس تبديل كرده است.

علاقه، نخستين شرط انتخاب رشته

اولويت قرار دادن رشته يا دانشگاه، بحثي است كه همواره بين كارشناسان آموزشي مطرح مي‌شود. در واقع پرسش اينجاست كه كنكوري‌ها در فرآيند انتخاب رشته، بيشتر به دانشگاه و شهر مورد نظرشان توجه كنند يا اين كه رشته مورد علاقه خود را در اولويت انتخاب رشته قرار دهند.

حسين توكلي، مشاور عالي سازمان سنجش به جام‌جم مي‌گويد: معتقدم متقاضيان در انتخاب رشته بايد ابتدا به علاقه خود اولويت دهند، زيرا هيچ كسي بهتر از خود داوطلب درخصوص استعدادها، توانايي‌هاي فكري، قابليت‌هاي فيزيكي و خصوصيات اخلاقي، شناخت كامل ندارد. در‌حقيقت به دليل همين نوع شناخت از ظرفيت‌هاي فكري و فيزيكي است كه متقاضيان بايد بر اساس شناختي كه از علايق و توانايي‌هاي خود دارند، دست به انتخاب رشته بزنند.

او مي‌افزايد: بارها دانشجوياني را ديده‌ام كه بر اساس علاقه خود انتخاب رشته نكرده‌اند و پس از مدتي از دانشگاه انصراف داده يا مشروط شده‌اند.

افزايش شانس قبولي با بومي‌گزيني

توكلي با بيان اين كه داوطلبان بايد در كنار معيار علاقه، به بومي گزيني هم توجه داشته باشند، تاكيد مي‌كند: داوطلبان نبايد فراموش كنند كه با انتخاب رشته محل‌هاي بومي، شانس قبولي‌شان بسيار افزايش مي‌يابد، يعني اگر داوطلب در اين مرحله از كنكور نسبت به انتخاب رشته مورد علاقه‌اش در دانشگاه‌هاي شهر خودش اقدام كند، شانس قبولي‌اش زيادتر خواهد شد.

وي با اشاره به اين كه كنكوري‌ها پس از انتخاب رشته و دريافت كد 15 حرفي، ديگر نمي‌توانند انتخاب رشته خود را تصحيح كنند، اظهار مي‌كند: نبايد داوطلبان به اميد انتقالي گرفتن، دانشگاهي را در خارج از محدوده شهر خود انتخاب كنند، زيرا انتقال رشته و تغيير رشته ــ جز در موارد خاص ــ تقريبا ممنوع و به همين دليل است كه مي‌گوييم كنكوري‌ها بايد نسبت به انتخاب رشته و دانشگاه مورد علاقه خود، نهايت دقت را به خرج دهند.

توكلي، كاهش مشكلات معيشتي را از ديگر فوايد بومي‌گزيني مي‌داند و مي‌گويد: برخي از دانشگاه‌ها خوابگاه ندارند، اما با انتخاب رشته‌هاي بومي، دانشجو ديگر مشكل خوابگاه نخواهد داشت؛ حتي بارها مشاهده شده كه دانشجويي به دليل مشكلات مالي، دوري از خانواده و شهر محل زندگي‌اش، در دانشگاه مشروط شده است، در حالي كه اگر همين دانشجو در شهر خودش درس مي‌خواند، امكان ببيشتري براي موفقيت تحصيلي‌اش وجود داشت.

مشاور عالي سازمان سنجش عنوان مي‌كند: متقاضيان براي انتخاب رشته به شهر، ناحيه، استان و قطب محل زندگي خود كاملا توجه كنند.

بهترين فرد براي انتخاب رشته، خود داوطلب

اين روزها تا دلتان بخواهد موسسات خصوصي‌اي وجود دارد كه مدعي هستند بهترين انتخاب رشته را براي داوطلبان كنكور انجام مي‌دهند. جداي از موسسات خصوصي، پايگاه‌هاي انتخاب رشته نيز از سوي آموزش و پرورش در بسياري از مدارس كشور برپا شده است.

براي نمونه، تاكنون در كلانشهر تهران بيش از 70 پايگاه انتخاب رشته از سوي مشاوران آموزش و پرورش داير شده است كه در ازاي مشاوره‌هاي حضوري و نرم افزاري 17 هزار تومان از هر داوطلب كنكور دريافت مي‌كنند.

گفته مي‌شود در برخي مراكز انتخاب رشته از دانشجوياني كه سال گذشته از سد كنكور گذشته‌اند، به عنوان كارشناس انتخاب رشته استفاده مي‌كنند، در حالي كه گذراندن دو ترم دانشگاهي نمي‌تواند ملاك شناخت از همان رشته دانشگاهي شود، چه رسد به اين‌كه از اين دانشجو به عنوان كارشناس انتخاب رشته استفاده شود.

در چنين فضايي که هر موسسه و پايگاهي براي سودآوري بالاتر تلاش مي‌کند تا داوطلبان بيشتري را براي مشاوره‌هاي انتخاب رشته جذب کند، مشاور عالي سازمان سنجش معتقد است بهترين فردي که مي‌تواند براي داوطلب انتخاب رشته کند، خود داوطلب است.

وي مي‌افزايد: پايگاه‌هاي انتخاب رشته‌اي که در سطح شهر فعاليت مي‌کنند، فقط مي‌توانند در حد يک مشاوره آموزشي به داوطلب کمک کنند، اما حتما بايد خود داوطب به انتخاب رشته نهايي دست بزند. در واقع مشاوره گرفتن از مشاوران مجرب بد‌نيست و اتفاقا خيلي هم خوب است، اما نبايد اين مشاوران، انتخاب رشته نهايي را براي داوطلب انجام دهند.

توکلي در خصوص مجاز بودن يا نبودن پايگاه‌هاي انتخاب رشته هم مي‌گويد: نمي‌خواهم درباره قانوني بودن يا نبودن اين پايگاه‌هاي دولتي و غير دولتي انتخاب رشته حرفي بزنم، اما بايد عنوان کنم که هيچ کدام از مشاوران سازمان سنجش در پايگاه‌هاي انتخاب رشته فعاليت نمي‌کنند.

وي اظهار مي‌کند: اين گونه موسسات دولتي و خصوصي، کارشان بايد مشاوره دادن به داوطلب باشد، اما باز هم مي‌گويم که هر فردي بيشترين آگاهي را درباره توانايي‌هاي خود دارد و به همين دليل بايد انتخاب رشته نهايي را خود فرد داوطلب انجام دهد.

مشاور عالي سازمان سنجش درباره نرم افزارهاي انتخاب رشته هم مي‌گويد: نرم افزار انتخاب رشته‌اي را که بر اساس اطلاعات کنکور سال 90 در سايت سازمان سنجش قرار داده‌ايم، مي‌تواند به عنوان يک راهنما براي داوطلبان مفيد باشد، اما نبايد فقط به اين نرم افزارها اتکا شود؛ بلکه داوطلب مي‌تواند بر اساس همان معيارهاي اصولي که توضيح داديم، انتخاب رشته‌اي درست انجام دهد.

از انتخاب رشته‌هاي نيمه متمرکز غافل نشويد

بسياري از داوطلبان کنکور درباره محتواي رشته ها، امکانات دانشگاه‌ها و فرصت‌هاي شغلي رشته‌هاي مختلف آگاهي لازم را ندارند، البته بخشي از اين ناآگاهي به نبود اطلاع‌رساني کافي به داوطلبان درباره محتواي رشته‌ها برمي‌گردد و بخشي هم به اين دليل است که خيلي از داوطلبان پرتلاش کنکور، وقت و فرصتي براي تحقيق درباره رشته‌هاي مختلف نداشته‌اند.

کامران صداقت، جامعه شناس و پژوهشگر مسائل آموزشي هم در خصوص کم آگاهي بسياري از داوطلبان در فرآيند انتخاب رشته به جام‌جم مي‌گويد: خيلي از داوطلبان کنکور درباره رشته‌هاي نيمه متمرکز آگاهي لازم را ندارند، در حالي که اين رشته‌ها از فرصت‌هاي شغلي بسيار خوبي برخوردار است.

اين مدرس دانشگاه يادآوري مي‌کند: خيلي از داوطلبان نمي‌دانند که مطابق قوانين جديد نظام وظيفه، امسال همه داوطلبان پسري که در مقطع پيش دانشگاهي فارغ التحصيل مي‌شوند ـ حتي اگر در هيچ کدام از سال‌هاي تحصيلي هم مردود نشده باشند ـ نمي‌توانند به اميد قبولي در آزمون سراسري سال بعد که در تيرماه برگزار خواهد شد شرکت کنند؛ اما مي‌توانند در ساير آزمون‌هايي که قبل از خرداد 1392 و از سوي دانشگاه‌هاي ديگر برگزار مي‌شود، شرکت کرده و به دانشگاه راه يابند.

وي با اشاره به نقش چشم و همچشمي‌ها در فرآيند انتخاب رشته نيز مي‌گويد: بسيار مهم است که داوطلب در انتخاب رشته، حتما در وهله اول به علاقه واقعي خود، تطبيق رشته با جنسيت داوطلب و نزديکي متقاضي به محل دانشگاه توجه کند و همچنين مراقب باشد که انتخاب رشته‌اش تحت تاثير چشم و همچشمي‌هاي اقوام و دوستان قرار نگيرد.

اين پژوهشگر مسائل آموزشي هشدار مي‌دهد: کنکوري‌ها براي انتخاب رشته نهايي، تمام و کمال به کافي نت‌ها اعتماد نکنند و در حين انتخاب رشته تلاش کنند خودشان نسبت به پرکردن فهرست رشته‌هاي مورد علاقه اقدام کنند.

امين جلالوند / گروه جامعه