جام جم آنلاين: از آنجا كه برآن باوريم دانش‌آموزان پس از 12 سال تحمل رنج و زحمت دوره‌هاي سخت و طولاني را پشت سر گذاشته و هزينه گزافي را در اين راه پرداخت كرده‌اند و در كنار آنها پدران و مادران دلسوزانه پابه‌پاي آنها حركت نموده و همچنين فرهنگيان عزيز شمع وجودشان را نثار نموده تا دانش‌آموزان به اهداف خويش برسند، اين اهداف بايد شناخته شده و اطلاعات لازم را نسبت به آنها كسب كرده تا حاصل عمر بهترين لحظات يك انسان در گرداب ناآگاهي سقوط نكند.
مگر مي‌شود انسان سال‌هاي سال در پي هدفي باشد، اما هيچ‌گاه نخواهد هدفش را بشناسد يا عنان سرنوشت خويش را به دست سرنوشت يا افرادي دهد كه هيچ اطلاعاتي از مقصد او ندارند.
يكي از مراحل حساس و سرنوشت‌ساز دانش‌آموزان در دوران تحصيل، انتخاب رشته دانشگاه است؛ انتخابي كه پر از هيجان و اضطراب است و اگر در آن اشتباهي صورت بگيرد، جبران آن بسيار سخت و گاهي غيرممكن است. اين حساسيت وظيفه ما را سنگين‌تر كرده و ارائه مشاوره دانشگاهي را با چالش‌هايي روبه‌رو نموده است، زيرا عواملي چون علاقه، وضعيت علمي و استعداد، بازار كار، امكان ادامه تحصيل، شرايط خانوادگي، مراجعه به متخصصان، جنسيت و... در انتخاب رشته موثر است.
براي هر دانش‌آموزي دو مرحله انتخاب رشته در دوران تحصيل وجود دارد كه در حقيقت دو انتخاب سرنوشت‌ساز زندگي است، يكي در پايان دوره اول متوسطه كه باتوجه به نمرات و راهنمايي مشاوران و برگ هدايت تحصيلي دانش‌آموزان رشته‌هايي را برحسب توانايي و علاقه خود انتخاب مي‌كنند، دوم اين‌كه آنچه مهمتر است واردشدن به رشته‌هاي مورد علاقه دانشگاهي پس از دوران تحصيلات پيش‌دانشگاهي است كه در حقيقت ممكن است لبه تيز تيغ عدم‌شناخت و ناآگاهي را برشاهرگ كوشش‌هاي خود زده و در نهايت، ناباورانه وارد رشته‌هايي شوند كه اصلا تصورش را نداشته و به آن وادي وارد مي‌شوند كه نمي‌دانند كجاست و براي چه آمده‌اند؟
اين عوامل باعث ايجاد مشكلات زيادي در امر مشاوره گرديده و از طرفي با عنايت به محدوديت زمان انتخاب رشته و همچنين تنوع رشته‌هاي دانشگاهي و همچنين تعداد زياد داوطلبان ما را بر آن داشت تا با جمع‌آوري اطلاعات دقيق در ارتباط با نحوه پذيرش قبول‌شدگان گام كوچكي را در راستاي نياز داوطلبان و اولياي آنان برداشته باشيم.
ملاك‌هاي انتخاب رشته
علاقه: شما در زمان انتخاب رشته مي‌توانيد صد رشته را انتخاب كنيد. اين تعداد زياد رشته، شهر و دانشگاه كار شما را بسيار راحت مي‌كند، پس رشته‌هايي را كه اصلا نمي‌شناسيد و به آنها علاقه‌اي نداريد، شهرهايي كه اصلا نمي‌رويد يا نمي‌توانيد در آنجا ساكن باشيد بي‌جهت انتخاب نكنيد چون اگر قبول شويد يك عمر بايد با اين رشته، شهر و دانشگاه كنار بياييد.
استعداد: در انتخاب رشته‌هاي خاص به پيش‌نيازهاي استعداد و توانايي علمي خود توجه كنيد. مثلا اگر مي‌خواهيد معماري را بخوانيد بايد قدري استعداد كارهاي هنري داشته باشيد و اگر مي‌خواهيد رياضي بخوانيد بايد پايه رياضي قوي داشته باشيد، اگر مي‌خواهيد وكيل شويد بايد سر و زبان خوبي داشته باشيد و... پس از سر ناچاري و بي‌حوصلگي انتخاب رشته نكنيد و با خودتان خلوت كنيد كه آيا استعداد لازم براي اين رشته را داريد يا خير؟
بازار كار: به بازار كار رشته مورد نظرتان هم توجه كنيد. هدف از درس‌خواندن و دانشگاه‌رفتن فقط درس‌خواندن و مدرك‌گرفتن نيست. در كنار افزايش سطح آگاهي‌هاي عمومي و اختصاصي و پيدا كردن يك سطح دانش بالاتر و... بحث اشتغال هم خيلي مهم است. اگر چه حرف اول در پيداكردن كار و كارآفريني را ويژگي‌‌هاي فردي خودتان ايفا مي‌كند، ولي بالاخره تخصصي را هم كه پيدا كرده‌ايد بسيار مهم است. پس به اين نكته هم فكر كنيد كه با اين رشته و شهر و دانشگاه كجا مي‌توانيد كار پيدا كنيد و چه ميزان حقوق دريافتي شما خواهد بود؟
امكان ادامه تحصيل: از سايت‌هاي اينترنتي و كتاب‌هاي معرفي رشته دانشگاهي و مراجعه به دانشگاه‌ها و اساتيد و دانشجويان تحقيق كنيد كه آيا اين رشته امكان ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر يعني فوق‌ليسانس و دكتري را در ايران دارد يا ندارد؟ اگر دارد كدام دانشگاه‌ها؟ و شرايطش چگونه است؟ بعضي از رشته‌ها هم به طور ذاتي امكان تحصيل دارند مثل پروتز دندان و...
شرايط خانوادگي: در هنگام انتخاب رشته به شرايط خانوادگي از قبيل شغل پدر، شغل مادر، شغل خواهر و برادر بزرگ‌تر، وضعيت عاطفي افراد خانواده و... توجه كنيد. انتخاب رشته فقط فهرست‌كردن صد رشته در شهر و دانشگاه نيست! يك عمر زندگي، كار و ازدواج و... است.
مراجعه به متخصص: عقل سليم حكم مي‌كند كه در هر كار به افراد متخصص مراجعه كنيد. از اين‌رو براي انتخاب رشته هم در شهر و مدرسه خود تحقيق كنيد و افراد باتجربه و مطلع در زمينه نكات فني انتخاب رشته، سهميه‌ها، انواع رشته‌ها و... را پيدا كرده و به آنها مراجعه كنيد.
جنسيت: با توجه به اين‌كه هرساله ميزان پذيرش تعداد مرد و زن در رشته‌هاي مختلف متفاوت بوده و اين ناشي از سياستگذاري برنامه‌ريزان براساس نياز جامعه و بازار كار تنظيم مي‌شود، دقت كافي داشته و به اطلاعات مندرج در دفترچه راهنماي سازمان سنجش مراجعه شود.
نكاتي كه داوطلبان مجاز بايد به آن توجه كنند
ـ درانتخاب رشته‌ها و دانشگاه‌هاي روزانه رشته‌اي را انتخاب كنيد كه قادر باشيد ادامه تحصيل دهيد و در اين نوع رشته و دانشگاه حتما بايد ثبت‌نام كرده و ادامه تحصيل دهيد وگرنه دو سال از كنكور محروم مي‌شويد.
ـ در صورت قبولي در رشته و دانشگاه‌هاي شبانه و غيرانتفاعي و پيام نور و نيمه‌حضوري ادامه تحصيل ندادن، محروميت از تمام رشته‌ها و دانشگاه‌هايي كه پسران در آن پذيرفته مي‌شوند، معافيت تحصيلي دارند و هيچ مشكلي براي نظام وظيفه ندارد.
نكته: اگرهماکنون دانشجوي دانشگاهي هستيد حتما بايد تكليف خودتان را روشن کنيد زيرا به هيچ‌وجه نمي‌توانيد در دو رشته دولتي و غيردولتي ادامه تحصيل بدهيد
ـ هر داوطلب با توجه به شهر محل اقامت / اشتغال فقط مي‌تواند از چند مركز و واحد پيام نور انتخاب رشته نمايد. از آنجا كه دروس دانشگاه پيام نور عمدتا به شيوه غيرحضوري ارائه مي‌شود و كلاس‌هاي دروس نظري جنبه اختياري دارد، اعمال محدوديت داوطلب بر شهرها، در مورد رشته‌هاي پيام نور اعمال نمي‌شود و نرم‌افزار با توجه به شهر محل اقامت/اشتغال داوطلب و رشته‌هاي مورد نظر وي، رشته ـ شهرهاي پيام نور را مشخص مي‌نمايد.
ـ در رشته و دانشگاه‌هاي پيام نور فقط در شهر و دانشگاه‌هايي مي‌توانيد انتخاب رشته كنيد كه دفترچه شماره 2 راهنماي انتخاب رشته به شما اجازه داده باشد. (تقريبا) پذيرش در اين نوع دانشگاه‌ها صددرصد بومي است.
ـ افرادي مي‌توانند در رشته زبان و هنر انتخاب رشته كنند كه قبلا ثبت‌نام كرده و فعلا مجاز به انتخاب رشته شده باشند.
ـ در انتخاب شهر و رشته با توجه به زيرگروه‌ها انتخاب رشته كنيد چون انتخاب رشته در زيرگروه‌ها بسيار حائزاهميت است.
ـ براي انتخاب رشته نيمه‌متمركز از اولويت يك تا صد مي‌توانيد دست به انتخاب رشته بزنيد.
ـ براي انتخاب رشته‌هاي خاص اولويت مربوط را حتما بايد رعايت كنيد زيرا اجازه نداريد از اولويت يك تا صد استفاده كنيد. (به دفترچه راهنما رجوع نماييد)
ـ دانشگاه‌ها و رشته‌هاي پيام نور شهريه و هزينه دارد. اگر مطمئن هستيد كه قادر به پرداخت هزينه آنها نيستيد انتخاب آنها را در جايي قرار دهيد كه بعد از آنها رشته‌هايي باشد كه بعدا پشيمان نشويد.
ـ اطلاع داشته باشيد انتقال از رشته‌هاي دانشگاه‌هاي غيرانتفاعي به روزانه به هيچ‌وجه امكان‌پذير نيست.
ـ قبولي شما در كنكور سراسري هرگز به اولويت رشته شما مربوط نبوده بلكه به نمره و رتبه شما بستگي دارد يعني يك رشته اگر در صدر قرار گيرد قبولي آنها هرگز بيشتر نمي‌شود و در هر جايگاهي شما نمره كسب كرده باشيد قبول مي‌شويد.
ـ در انتخاب كدها مواظب باشيد اگر فقط يك كد را اشتباه وارد كنيد چه‌بسا از شرق به غرب كشور مي‌رويد و سازمان سنجش هيچ‌گونه تعهدي در مورد اشتباهات شما ندارد.
ـ اگر دانشجوي يك دانشگاهي هستيد، حتما بايد تكليف خودتان را بدانيد زيرا به هيچ‌وجه نمي‌توانيد در دو رشته دولتي و غيردولتي ادامه تحصيل بدهيد.
ـ اگر دانشجوي دانشگاه‌هاي روزانه هستيد به هيچ‌وجه حق شركت و انتخاب رشته در سال جاري را نداريد، حتي اگر انصراف داده باشيد.
ـ اگر رشته‌هاي خاصي را انتخاب كرده‌ايد به دستور عمل مربوطه توجه كنيد، زيرا ممكن است انتخاب آنها در شماره و رديف‌هاي مخصوص باشد.
ـ اگر مي‌خواهيد از رشته‌هاي تربيت معلم استفاده كنيد بايد براي ثبت‌نام آن دوباره مبلغي را واريز نماييد.
ـ اگر علاقه‌مند به رشته‌هاي دبيري هستيد و شرايط آن را داريد داراي اولويت‌هاي ويژه مثل استخدام بيمه حقوق و معافيت و... هستيد و نبايد استخدام هيچ ارگان و سازمان دولتي باشيد.
ـ رشته‌هاي نيمه‌متمركز، رشته‌هايي هستند كه گزينش آنها در مرحله اول به صورت چندبرابر ظرفيت است. در مرحله بعد، پذيرفته‌شدگان نهايي از طريق مصاحبه، آزمون و... مشخص مي‌شوند. در صورت تمايل، با رجوع به دفترچه راهنماي انتخاب رشته و مطالعه شرايط هريك از رشته‌هاي نيمه‌متمركز، رشته‌هاي نيمه‌متمركز مورد نظر را انتخاب و در فرم انتخاب رشته درج كنيد.
ـ منظور از رشته نيمه‌متمركز اين است كه به غير از نمره علمي نياز به اقداماتي مثل مصاحبه، معاينه، آزمون علمي و... يا امتحان تخصصي دارد.
ـ اعلام نتايج رشته‌هاي نيمه‌متمركز جدا از رشته‌هاي ديگر است، پس پيگير اعلام نتايج آن باشيد.
ـ اگر در رشته‌اي پذيرفته شده باشيد و جزو پذيرفته‌گان نيمه‌متمركز قرار گيريد و در رشته نيمه‌متمركز ثبت‌نام كنيد رشته قبلي شما كان لم يكن تلقي مي‌شود.
ـ اگر دانش‌آموزي هستيد كه داراي سهميه رزمندگان، شاهد و... هستيد خيلي مواظب باشيد كه هر انتخابي براي شما ميسر نيست، زيرا اگر در رشته‌اي بسيار ضعيف و دوردست قبول شويد، ديگر حق استفاده از سهميه خود را نداريد؛ اين نكته بسيار مهمي است.
ـ اگر هرگونه مشكلي درخصوص نام و نام خانوادگي، نوع رشته و منطقه، سال تولد و... در كارنامه باشد به نماينده سازمان سنجش مراجعه كنيد. هيچ منبعي براي رفع اشكال معتبرتر از سازمان سنجش نيست زيرا مربوط به آنهاست.
نوريه شادالويي / مشاور تحصيلي