جام جم آنلاين: اميدوار و شادبودن بچه‌ها آموختني است و مانند بذري است كه در ذهن آنان كاشته مي‌شود و با رشد او رشد مي‌كند. شرايط و فضاي بعضي از خانواده‌ها به صورتي است كه براي شكوفايي اميد و شاد بودن فرزندان مناسب است، ولي متاسفانه برخي خانواده‌ها نيز داراي شرايطي هستند كه اميد كودك را بيمار مي‌كنند و شادي و انرژي مثبت او را از وي مي‌گيرند.
امروزه بسياري از پدر و مادرها از اين امر غافلند كه خوش‌بيني، اميدواري و داشتن شادي و انرژي مثبت تا چه اندازه مي‌تواند در موفقيت فرزندانشان موثر باشد و اين‌كه تا چه اندازه مي‌توانند با گفتار و رفتارشان، اميدواربودن و شاداب‌بودن را به فرزندانشان منتقل كنند و خود نيز از مواهب آن برخوردار شوند.
والدين شاد، كودكان شادتر
در حال حاضر شرايط زندگي به گونه‌اي است كه بيشتر والدين هميشه احساس خستگي و بي‌حوصلگي و زودرنجي مي‌كنند. وقتي ما به عنوان پدر و مادر حالمان خوب باشد و از استراحت و سلامت كافي برخوردار باشيم، بهتر مي‌توانيم از بچه‌هاي خود لذت ببريم، ولي زماني كه خسته، بي‌حوصله و بيمار هستيم، بچه‌هايمان در معرض خطر قرار مي‌گيرند.
فرزندان ما دوست دارند پدر و مادري سالم و شاد داشته باشند. شايد برخي از والدين به اين نكته مهم توجه نكنند كه هركس به انرژي نياز دارد و انرژي را نمي‌توان فقط از طريق غذا به دست آورد. انرژي انسان از راه‌هاي مختلفي تامين مي‌شود مانند ابراز عشق، محبت، نوازش، حرف زدن و تاييدشدن كه از ضروري‌ترين نيازهاي بشر هستند. ما به عنوان يك فرد بالغ در برخورد با ديگران گاه انرژي مي‌گيريم و گاهي نيز انرژي خود را از دست مي‌دهيم، به همين دليل گاهي از رويارويي با بعضي از افراد گريزانيم، درحالي كه گاهي حاضريم براي ديدار يك دوست ساعت‌ها وقت بگذاريم. بسياري از دوستان نه‌تنها به ما انرژي نمي‌دهند؛ بلكه انرژي‌مان را مي‌گيرند. خيلي از دوستان خوب گذشته ما نيز ممكن است اكنون تاثير منفي بر ما بگذارند، پس بهتر است دوستان تازه‌اي براي خود پيدا كنيم.
فرزندان ما مي‌توانند منابع انرژي خوبي براي ما باشند، اما فراموش نكنيم كه ما هم بايد به آنان انرژي بدهيم. در حال حاضر بسياري از پدران و مادران بيش از توان خود كار مي‌كنند و هميشه نيز احساس خستگي مي‌كنند. والدين بايد به اين مهم توجه داشته باشند كه براي داشتن زندگي خوب ابتدا بايد خودشان خوب زندگي كنند. اگر شما به عنوان والد شاد و سرحال باشيد، اين انرژي مثبت شما در بقيه اعضاي خانواده نيز تاثير مثبت مي‌گذارد.
ويژگي فرزندان خوشبين
فرزندان پراميد و خوشبين به آينده در روابط عاطفي قادرند با همسالانشان گفت‌وگو و تعامل داشته باشند و علايق مشترك خود را بيابند. اين افراد از آشناشدن با ديگران هراس ندارند و مي‌توانند با آنان صحبت كرده و حتي قرار ملاقات بگذارند. يك نوجوان اميدوار در اين زمينه از اعتماد به نفس كافي برخوردار بوده و در ضمن آماده است كه خطر پذيرفته نشدن از طرف ديگران را نيز بپذيرد. افراد اميدوار مي‌دانند ايجاد و حفظ هر رابطه‌اي نياز به تلاش دارد و آنان حاضرند بابت اين كار دقت و انرژي صرف كنند.
بچه‌هايي كه در خانواده‌هاي پراميد بزرگ مي‌شوند، موفق‌ترند، ارتباط بهتري با ديگران برقرار مي‌كنند، از بودن در جمع خانواده لذت ميبرند و عواطف خود را راحت آشكار مي‌كنند
بچه‌هايي كه در خانواده‌هاي پراميد زندگي مي‌كنند، معمولا از بودن با افراد خانواده‌شان لذت ميبرند و و براي حفظ رابطه خوب خانوادگي تلاش مي‌كنند. آنان گاه خواسته‌هاي افراد خانواده را مقدم بر خواسته‌هاي خود مي‌دانند و با تصميماتي كه در خانواده گرفته مي‌شود، همراه مي‌شوند. اين افراد حاضرند گذشت كنند و در صورت لزوم نيز از سايرين پوزش بخواهند. افراد يك خانواده موفق و پراميد به طور معمول شاد و راضي هستند. اگرچه ممكن است اختلاف‌هايي نيز داشته باشند، اما فرد اميدوار اين اختلاف‌ها را به عنوان اقتضاي طبيعت مي‌پذيرد و از كسي كينه به دل نمي‌گيرد. يكي از مهم‌ترين نكات براي داشتن ارتباط خوب در اين زمينه، ابراز عواطف و احساسات است. شخص اميدوار مي‌داند چگونه عواطف خود را آشكار سازد، به عواطف سايرين توجه كند و به سخنان آنان گوش دهد. اين دسته از افراد اجازه نمي‌دهند احساسات منفي بر آنها غلبه كند، به صورت عقده درآيد و از همه مهم‌تر اين‌كه چنين شخصي براحتي مي‌بخشد و فراموش مي‌كند.
انتقال اميدواري؛ چگونه؟
يكي از مهم‌ترين قدم‌هايي كه مي‌توانيد در راه پرورش اميد در فرزندتان برداريد، پرورش اميد در خودتان است. معمولا بزرگسالان اميدوار، تفكر پراميد را به كودكانشان منتقل مي‌كنند. شما سرمشق فرزندانتان هستيد و به آنها مي‌آموزيد كه چگونه با خود حرف بزنند. آيا مايليد فرزندانتان گفت‌وگوهاي ذهني شما را ياد بگيرند؟ آيا به پيام‌هاي خود دقت كرده‌ايد؟ پيام‌هاي شما اميدوارانه است يا نه؟
حرف‌هاي شما به عنوان پدر و مادر موجب مي‌شود فرزندانتان براي رسيدن به اهدافشان، انرژي كافي داشته باشند يا نداشته باشند. براي مشخص‌كردن پيام‌هايي كه به فرزندانتان مي‌دهيد، كافي است براي چند روز از گفت‌وگوهاي خود يادداشت برداريد. دقت كنيد ببينيد آيا فرزندانتان حرف‌هاي خود شما را برايتان تكرار نمي‌كنند؟ اگر پيام‌هايي كه از آنان مي‌شنويد، اميدوارانه نيستند، وقت آن رسيده كه در خودتان و طرز فكرتان تغييراتي ايجاد كنيد و الگوي جديدي براي فرزندانتان شويد؛ چراكه كلام شما به عنوان پدر و مادر، ملكه ذهن فرزندانتان مي‌شود، جزئي از زبان او مي‌گردد و سرانجام اميدواري يا نااميدي آنان را شكل مي‌دهد.
زمينه‌هاي اميدواري را مشخص كنيد
با فرزندتان درباره زمينه‌هاي گوناگون زندگي و به‌كارگيري روش‌هاي تقويت اميدواري در آن زمينه صحبت كنيد.
زمينه تكاليف درسي: اين زمينه به توانايي‌هاي فرزند شما و موفقيت او در محيط مدرسه مربوط مي‌شود. اميدواربودن در اين زمينه به اين معناست كه فرزندتان مي‌تواند در محيط تحصيلي، اهداف واقع‌بينانه‌اي براي خود تعيين كند و مشتاق و قادر به انجام كارهاي سخت براي موفقيت در مدرسه است.
زمينه خانواده: اميدوار بودن در زمينه خانواده، به اين معناست كه فرزندتان در خانه بيشتر مواقع احساس خوشبختي مي‌كند و اين توانايي را دارد كه عواطف خود را به شيوه مناسبي نشان دهد. همچنين وي علاقه‌مند است كه اعضاي خانواده در برنامه‌هاي او شركت كنند و درباره كارهايي كه دسته‌جمعي مي‌توانند با هم انجام دهند، فكر مي‌كند.
زمينه تندرستي: بسياري از بچه‌ها زياد به سلامتي‌شان فكر نمي‌كنند. در حالي كه آنان بايد ياد بگيرند چطور از طريق خوردن غذاهاي مناسب مي‌توانند خود را سالم نگه دارند. امروزه با توجه به چاقي روزافزون بچه‌ها و خوراكي‌هاي غيرمغذي كه آنان هر روز مي‌خورند، انديشيدن اميدوارانه در اين زمينه براي كودكان روز به روز مهم‌تر مي‌شود.
به جاي سركوب فرزندانتان، سربلندي ياد دهيد
سركوب‌كردن، يعني استفاده از يك عبارت منفي و غيرضروري كه باعث مي‌شود طرف مقابل احساس بدي نسبت به خودش پيدا كند. حرمت نفسش شكسته شود و نسبت به توانايي‌هايش دچار ترديد شود. معمولا انواع سركوب‌ها شامل سرافكنده‌كردن، بي‌احترامي، احساس حقارت و كوچكي دادن به فرد، ايجاد احساس بي‌لياقتي در فرد و تركاندن حباب اعتماد به نفس است. سركوب نوعي «دافعه» محسوب مي‌شود. اين كار يك تهاجم گفتاري است كه چنانچه هميشگي و مداوم باشد، مي‌تواند بشدت به افراد و روابط بين آنها صدمه بزند و باعث رنجش خاطر، ايجاد فاصله و مقاومت در فرد مقابل شود.
كودكان نسبت به بزرگسالان كمتر فرصت رويارويي با افرادي غير از افراد خانواده را پيدا مي‌كنند. پس آنچه در خانه به آنها گفته مي‌شود، تاثير بسيار زيادي بر آنان خواهد داشت.
از فرزندتان تمجيد كنيد
اغلب افراد به تمجيد بيشتر از انتقاد جواب مي‌دهند. اما با اين كه بسياري از ما به اين موضوع واقف هستيم، باز هم به جاي حمايت و تاييد به انتقاد و داوري مي‌پردازيم. بخشي از مشكل ما والدين در اين است كه عادت نداريم از فرزندانمان تعريف و تمجيد كنيم. شايد يكي از دلايل اين كار، اين باشد كه تصور مي‌كنيم تمجيدكردن باعث مغرورشدن فرزندانمان مي‌شود، اما حقيقت چيزي فراتر از اينهاست. انتقاد نوعي داوري منفي است با اين كار (انتقادكردن) شخص در معرض داوري يك فرد برتر قرار گرفته و خود را كاملا از او دور مي‌كند؛ چرا كه احساس مي‌كند تحت نفوذ و كنترل اوست. اما تمجيد كردن، حس برابري را به وجود آورده و باعث احساس نزديكي مي‌شود.
بسياري از والدين احساس مي‌كنند تعريف و تمجيد از فرزندانشان كار صحيحي نيست. از نظر آنها، اين كار رنگ و بويي از تملق و چاپلوسي دارد. برخي از ما با اين باور بزرگ شده‌ايم كه براي اين كه كودك را سر جاي خود بنشانيم، بهتر است به او تودهني بزنيم، در حالي كه اين تصوري نابجاست.
نوازش را فراموش نكنيد
نوازش‌كردن فرزندان، ابزاري بسيار نيرومند است كه باعث التيام و تسكين آنان مي‌شود. با وجود اين‌كه نوازش معمولا در سكوت انجام مي‌شود، اما راهي بسيار عالي براي برقراري ارتباط است. نوازش داراي يك زبان مخصوص است. بچه‌ها عاشق و در واقع تشنه نوازش‌كردن هستند. بچه‌هايي كه والدين‌شان آنان را كتك زده، آزرده يا از خود رانده‌اند، در وهله اول ممكن است نوازش والدين‌شان را پس بزنند. اگر چنين اتفاقي افتاد، تسليم نشويد؛ چراكه بازسازي اعتماد دوباره به زمان نياز دارد. بنابراين زيركانه و غيرمستقيم رفتار كنيد. براي نوازش‌كردن فرزندانتان حتما لازم نيست از جمله‌اي استفاده كنيد. در آغوش‌گرفتن، در دست‌گرفتن دستان فرزندانتان، دست‌دادن با او و حتي راه‌رفتن با وي مي‌تواند نوعي نوازش موثر محسوب شود. در مورد نوازش فرزندانتان، اين موارد را به خاطر بسپاريد:
ـ هنگامي كه فرزندتان مشغول تماشاي تلويزيون است، كنار وي بنشينيد.
ـ زماني كه بعد از چند ساعت غيبت ـ به عنوان مثال پس از مدرسه ـ فرزندتان را مي‌بينيد، به عنوان خوشامدگويي حتما او را نوازش كرده و در آغوش بگيريد.
ـ در صورت امكان در اتومبيل كنار وي بنشينيد.
ـ هنگام خواب، كنار رختخواب او نشسته يا دراز بكشيد.
معصومه اسدي/ جام‌جم