جام جم آنلاين: در سال‌هاي اخير مجموعه‌هاي تلويزيوني بسياري با موضوع‌هاي روز در شبكه‌هاي مختلف سيما تهيه و پخش شده كه نه تنها براي مخاطبان تلويزيون جنبه سرگرمي داشته، بلكه‌ پيام‌هايي را به شكل غيرمستقيم به بينندگان تلويزيون منتقل كرده است.

در ميان آثار توليد شده گاهي هم مجموعه‌هايي ديده مي‌شود كه اتفاقات تاريخ معاصر را روايت مي‌كند. مسلماً ديدن چنين آثاري براي نسل گذشته جنبه نوستالوژي دارد و براي نسل امروز خاطرات گذشتگان را يادآوري مي‌كند. گرچه تعداد اين نوع مجموعه‌ها در مقايسه با آثاري كه به اتفاقات روز مي‌پردازد، كمتر است، اما ديدن سنت‌هاي قديمي و بعضاً فراموش شده در سريال‌هاي تاريخي براي بينندگان جذابيت خاصي دارد و به چنين موضوع‌هايي احساس نياز مي‌شود.

شبكه يك سيما از چند ماه گذشته، توليد مجموعه تلويزيوني «خاطرات مرد ناتمام» را به كارگرداني صادق كرميار و تهيه‌كنندگي محسن علي‌اكبري آغاز كرده است. اين مجموعه روايتگر زندگي همايون پورسيناست كه بعد از برگشت به ايران قصد دارد در خانه قديمي‌ پدرش لابراتوار داروسازي راه‌اندازي كند، اما درگير ماجراهايي مي‌شود. تمام اتفاقات اين مجموعه سال 1327 رخ مي‌دهد. گرچه اين مجموعه تصويرگر اتفاقات زندگي يك خانواده است، اما بحران‌هاي سياسي و اجتماعي آن سال‌ها هم مرور مي‌شود.

دلتنگي‌هاي پري

صادق كرميار، كارگردان اين مجموعه تلويزيوني، قصه زندگي آميرزا ركن‌الدين عطار را با بازي محمود پاك‌‌نيت و پسرش همايون (امين زندگاني) در خانه‌اي مقابل دوربين برده كه زماني خانه داوود رشيدي و پروانه معصومي در مجموعه تلويزيوني «نشاني» به كارگرداني رامبد جوان بود.

اين خانه در يكي از كوچه‌هاي بن بست نزديك پيچ شميران قرار دارد. از آن كوچه‌هايي كه هنوز بافت قديمي‌اش را حفظ كرده است. خانه‌اي دو طبقه با طاق گنبدي شكل كه در انتهاي كوچه قرار دارد. وقتي ما مي‌رسيم در خانه باز است. عده‌اي در حياط ايستاده‌اند. دور تا دور خانه را درختان و پيچك‌ها سرسبز كرده‌اند و ديوارهاي آجري و خاك‌خورده، نشانگر سال‌هايي است كه از عمر اين خانه مي‌گذرد.

نه‌تنها حياط خانه بافت قديمي دارد، بلكه داخل خانه هم با وسائل بسيار قديمي تزيين شده است. روي ديوارها بشقاب‌هاي سنتي و يك تلفن قديمي خودنمايي مي‌كند. در گوشه ديگر خانه يك چرخ خياطي قديمي قرار دارد. همه جا تاريك است و كسي در طبقه اول حضور ندارد، اما سر و صدا از طبقه بالاي خانه شنيده مي‌شود. به واسطه پلكاني مارپيچ طبقه اول و دوم با يكديگر مرتبط هستند. همه عوامل خودشان را براي ضبط صحنه‌اي از سريال آماده مي‌كنند. پري كه نقش او را مهشيد حبيبي بازي مي‌كند، در حالي كه جعبه‌اي در دست دارد، كنار تختش نشسته است . وقتي در جعبه را باز مي‌كند، صداي موسيقي سكوت اتاق را مي‌شكند. بعد از چند دقيقه او از كنار تخت بلند مي‌شود و روي صندلي مي‌نشيند و شروع به نوشتن مي‌كند.

داروسازي در زير زمين

وقتي صداي كات از سوي صادق كرميار در فضاي اتاق مي‌پيچد حركت دوربين روي ريل تراولينگ متوقف مي‌شود. كارگردان به بازيگر نكات لازم را يادآور مي‌شود. با وجود آن‌كه عوامل فني از جمله تصويربردار و صدابردار از نتيجه كار راضي هستند، اما كرميار از تصويربردار مي‌خواهد كه دوباره اين صحنه را تكرار كند. البته به او اشاره مي‌كند كه اين بار دستنوشته‌هاي پري كاملا در تصوير مشخص شود. اين صحنه بعد از چند برداشت ضبط مي‌شود تا اين‌كه كارگردان رضايت خودش را اعلام مي‌كند.

صادق كرميار كارگردان مجموعه تلويزيوني خاطرات مرد ناتمام در توضيح اين صحنه مي‌گويد: اين لوكيشن خانه آميرزا ركن‌الدين عطار و منزل خان عمو ـ برادرش ـ است. خان عمو از افسران دوره رضا شاه بوده و با آنها زندگي مي‌كند. نقش آميرزا ركن الدين عطار را محمود پاك نيت و نقش خان عمو را داود فتحعلي‌بيگي بازي مي‌كند. مهشيد حبيبي هم ايفاگر نقش پري ـ دختر خان عمو ـ است. او سال‌ها منتظر بوده تا پسرعمويش، همايون از خارج برگردد، اما با بازگشت همايون مشكلات او شروع مي‌شود، چون همايون بعد از برگشت به ايران به دنبال راه انداختن لابراتوار داروسازي در زيرزمين خانه است و اصلا به فكر ازدواج نيست. صحنه‌اي كه امروز ضبط كرديم تصويرگر خلوت و تنهايي پري بعد از گرفتن سوغاتي‌اش از همايون است كه از فرانسه برايش يك جعبه موسيقايي آورده و او با گوش كردن موسيقي به ياد گذشته و خاطراتش مي‌افتد.

عطاري كه دلبسته سياست است

مجموعه تلويزيوني خاطرات مرد ناتمام روايتگر اتفاقات زندگي يك خانواده است و در بستر قصه، اتفاقات سال 1327 هم مطرح مي‌شود.

وقتي از كارگردان اين مجموعه مي‌پرسم كه چرا اتفاقات سال 1327 را براي سريال انتخاب كرديد، مي‌گويد: جامعه ما سال 1327 بحران‌هاي اجتماعي و سياسي زيادي را پشت سر گذاشت، چرا كه چند سالي از جنگ جهاني دوم گذشته و مردم دنيا داشتند كم‌كم آشفتگي‌ها را سر و سامان مي‌دادند. در ايران هم رضا شاه رفته بود و محمدرضا شاه مي‌خواست به قدرت برسد، اما روحانيون، جبهه ملي و... مانع اين اتفاق بودند. از طرف ديگر موضوع ملي شدن صنعت نفت هم مطرح شده بود. ملت برخلاف دولت نمي‌خواست به انگليس وابسته باشد. در مجموع دو سال قبل از ملي شدن صنعت نفت به لحاظ سياسي و اجتماعي براي كشور ما اهميت داشت به همين دليل سراغ اين دوره‌ زماني رفتيم.

زندگاني: معمولا متهم مي‌شوم كه نقش‌هايم شبيه خودم هستند اما اعتراف مي‌كنم نقش همايون اولين نقشي است كه در چند سال اخير بازي كرده‌ام و به شرايط روحي و ذهني‌ام نزديك است
وي ادامه مي‌دهد: داستان مجموعه تلويزيوني خاطرات مرد ناتمام با همايون پورسينا آغاز مي‌شود كه فرزند آميرزا ركن‌الدين است. نقش همايون را امين زندگاني بازي مي‌كند. آميرزا ركن الدين عطار يك عطاري در محله سنگلج دارد و پسرش در فرانسه داروسازي خوانده و به ايران آمده است. او قصد دارد با توليد دارو مشكلات مردم را حل كند، اما دولتمردان مانع كار او مي‌شوند. اين كارگردان اشاره مي‌كند: آميرزا ركن‌الدين عطار دوستي به نام كريم دارد كه روزنامه «جهان امروز» را منتشر مي‌كند. از طريق اين شخصيت، مسائل سياسي روز كشور و دنيا را در سريال مطرح مي‌كنيم. از سوي ديگر همزمان با ورود همايون به ايران، شاه هم ترور مي‌شود و همين اتفاق گره‌هاي داستان را شكل مي‌دهد. كرميار با ذكر اين نكته كه پرداختن به سنت‌هاي خانوادگي در سريال خاطرات مرد ناتمام اهميت دارد، مي‌گويد: در اين سريال تلاش كرده‌ايم سنت‌هايي همچون همنشيني‌هاي شبانه خانواده‌ها براي حل مشكلات يكديگر، نوع رابطه بزرگ‌ترها با كوچك‌ترها و صميميت‌هاي درون خانوادگي را به تصوير بكشيم. در سريال‌هاي تاريخي مرسوم است بيشتر اتفاقات سياسي به تصوير كشيده شود، اما مجموعه‌اي كه ما مي‌سازيم سياسي صرف نيست و يك مجموعه خانوادگي، عشقي و... است كه دوستي‌ها را روايت مي‌كند و تداعي كننده حس زندگي است.

نقش‌هاي وسوسه‌كننده

بعد از گفت‌وگو با كارگردان مجموعه تلويزيوني خاطرات مرد ناتمام به سراغ محمود پاك نيت مي‌رويم كه در اين مجموعه نقش آميرزا ركن الدين عطار را بازي مي‌كند. گريم او در اين مجموعه متفاوت است و با ديگر نقش‌هايش در سريال‌هايي مانند پشت كوه‌هاي بلند، روشن‌تر از خاموشي‌، پس از باران، ساختمان 85 و... تفاوت دارد.

نقش‌هايي كه او تاكنون بازي كرده، رنگ‌آميزي خاصي دارد. از او مي‌پرسم اين مساله اتفاقي پيش آمده يا نشات‌گرفته از انتخاب‌هاي دقيق اوست؟ پاك‌نيت در پاسخ به اين پرسش مي‌گويد: هميشه سعي كرده‌ام نقش‌‌هاي تكراري بازي نكنم و هر نقشي برايم تجربه تازه‌اي باشد.

وي يادآور مي‌شود: گرچه ما هميشه انتخاب مي‌شويم، اما تلاش مي‌كنم تفاوت‌هايي ميان نقش‌هايم وجود داشته باشد. البته نقش پيرمرد را قبلا بازي كرده بودم، اما نقش آميرزا ركن‌الدين عطار كاملا متفاوت است، چرا كه عطاري است كه زندگي او را از سال 1320 به بعد مي‌بينيم.

پاك‌نيت ادامه مي‌دهد: به همين دليل اين نقش برايم تازگي داشت و از اين تجربه راضي هستم. در مجموع، سريال خاطرات مرد ناتمام روايتگر سنت‌هاي قديمي است و مخاطب با ديدن اين سريال آرامش پيدا مي‌كند.

امين زندگاني، بازيگر نقش همايون در اتاق گريم نشسته و مشغول گپ زدن با عوامل است و همزمان هم گريم مي‌شود. بعد از تمام شدن گريم با او همصحبت مي‌شويم.

امين زندگاني در پاسخ به اين سوال كه نقش همايون شما را براي بازي در سريال خاطرات مرد ناتمام ترغيب كرده يا كارگرداني صادق كرميار، مي‌گويد: تقريبا همه اين موارد دست به دست هم داد. حضور صادق كرميار به عنوان كارگردان، محسن علي‌اكبري تهيه‌كننده و بازيگران خوب، تاثير زيادي در انتخابم براي بازي در اين مجموعه داشت. در واقع تمام اين موارد مرا وسوسه كرد تا وارد كار شوم.

وي مي‌افزايد: معمولا متهم مي‌شوم كه نقش‌هايم شبيه خودم هستند اما اعتراف مي‌كنم نقش همايون اولين نقشي است كه در چند سال اخير بازي كرده‌ام و به شرايط روحي و ذهني‌ام نزديك است. البته سختي كار اين است كه بايد طوري در اين مجموعه بازي كنيم كه روابط بيشتر از شخصيت‌ها ديده شود. اين مجموعه به نوعي بازگشت به روابط و سنت‌هاي قديم است كه در جامعه امروز به فراموشي سپرده شده است.

علي ميرفتاح، نويسنده اين سريال است. او درباره مراحل تحقيق و نگارش اين مجموعه تلويزيوني مي‌گويد: طرح اوليه را من، همراه صادق كرميار و ابوالفضل زرويي نصرآباد نوشتم، اما فيلمنامه را به تنهايي نوشتم. اگر مي‌خواستيم هر سه نفر با هم بنويسيم كار سختي بود. البته هنگام نوشتن طرح اوليه با يكديگر گپ زديم.

فاطمه عودباشي / جام‌جم