نگاهي به انيميشن «فرمانده كلارك»
روايت يك اكشن كودكانه
جام جم آنلاين: انيميشن دوبعدي «فرمانده كلارك» (Commander Clark) كه هم‌اكنون از گروه كودك و نوجوان شبكه 2 سيما در حال پخش است، نمونه‌اي از انيميشن‌هاي علمي است كه بار سرگرمي و تفريحي دارد.
اين انيميشن داستان تعدادي حيوان را روايت مي‌كند كه در سفينه فضايي در حال تحقيق و مطالعه روي كرات مختلف هستند و در اين راه هربار با اتفاق تازه‌اي روبه‌رو مي‌شوند.
يكي از نقاط قوت اين مجموعه، شخصيت‌هاي آن است. مخاطب در نگاه نخست با تعدادي حيوان روبه‌روست كه به صورت اغراق‌آميزي فانتزي شده‌اند، به‌طوري كه ابتدا شناخت آنها بسختي امكان‌پذير است، اما به مرور و با آشنايي بيشتر با فضاي اثر مي‌توان شخصيت‌هاي مجموعه را درك و هضم كرد.
اغراق در طراحي شخصيت‌ها تا حدي است كه جثه و قد و قامت فيل مجموعه از سركار كيتي ـ كه گربه‌اي زيرك و دوست داشتني است و نقش مهم و محوري در اتفاقات پيش آمده در داستان دارد ـ كوچك‌تر است.
اين نوع نگاه به شخصيت‌ها بي‌شباهت به نقاشي‌هاي كودكانه نيست. كودكان عادت دارند در نقاشي‌هايشان اشخاص و اشيايي را كه در زندگيشان مهم و تأثيرگذار هستند بزرگ‌تر و پررنگ‌تر به تصوير بكشند.
در واقع كودكان با اين نوع نگاه و ارزشگذاري بر شخصيت‌هاي حاضر در دنيايشان آنها را به ديگران معرفي مي‌كنند.
در انيميشن فرمانده كلارك اين نگاه روان‌شناسانه نسبت به شخصيت‌ها وجود دارد. همان‌طور كه ذكر شد سركار كيتي شخصيت تأثيرگذاري در روند داستان است.
از همين‌رو جثه‌اي بزرگ‌تر از ساير شخصيت‌ها دارد. هر چند شخصيت اصلي، فرمانده كلارك است اما مي‌بينيم سركار كيتي به علت هوش و استعدادش دوست‌داشتني‌تر و محبوب‌تر است و به همين علت بزرگ‌تر و جذاب‌تر از ديگر كاراكترها طراحي شده است.
يكي از علل جذابيت اين انيميشن، نزديك شدن به حال و هواي ذهني مخاطب خود و درك صحيح روحيات اوست. فضاي فانتزي اثر، رنگ‌هاي شاد و متنوع و شخصيت‌هاي عجيب و غريب، قرابت خاصي با دنياي كودكان دارد.
مي‌توان گفت انيميشن فرمانده كلارك، انيميشني كودكانه است كه بزرگسالان هم مي‌توانند به‌واسطه كودك درون خود با آن ارتباط برقرار كنند، چراكه درك و لذت بردن از روابط و اتفاقات داستان شخصيت‌ها و رفتارشان و حتي فضاي فانتزي اثر تنها به كمك ذهني كودكانه امكان‌پذير است.
بعلاوه، مجموعه انيميشن فرمانده كلارك، انيميشني با رويكردي آموزشي است. در هر قسمت مجموعه بنابر اتفاقات داستان، اطلاعات متنوعي به مخاطب عرضه مي‌شود؛ مثلا در يكي از قسمت‌هاي مجموعه به نام اسلحه حبابي، داستان به سمت و سويي مي‌رود كه حيوانات براي نجات فرمانده خود بايد در سياره‌اي فرود بيايند.
پيشتر از اين با تحقيقات دانشمند سفينه، گازهاي لازم براي زندگي روي سياره جديد معرفي شده است. معرفي اين گازهاي حياتي به دو منظور انجام مي‌شود؛ يكي پيشبرد داستان و ديگري آموزش به مخاطب.
در واقع موضوعات كاملا علمي در بطن داستاني كودكانه گنجانده شده و در همان فضاي فانتزي و ساده به مخاطب ارائه مي‌شود.
فانتزي، دنيايي متفاوت از جهان واقعي است و از آنجا كه گوهر فانتزي، تخيل است براحتي مي‌توان از مرزهاي واقعيت فراتر رفت و آن را در جهت نيازها و خواسته‌هاي خود دگرگون كرد.
فانتزي، محصول دنيايي است كه در آن باور به جادو و اسطوره در حال مرگ است و انديشه‌هاي علمي جايگزين آن شده است.
كودكان در دنيايي فانتزي سير مي‌كنند و دنياي واقعي براي آنها عجيب و گنگ به نظر مي‌رسد، بنابراين مي‌توان با ارائه دنيايي خيالي به مخاطبان خردسال و گنجاندن موضوعات جدي و علمي كه زاده دنياي واقعي ماست در اين عالم خيالي، پلي به اين دو جهان متفاوت از هم زد و براحتي موضوعات مشكل و پيچيده علمي را با وارد شدن به دنياي كودكان و تبعيت از قوانين و مقرراتش به آنها انتقال داد.
كمتر كسي را مي‌توان يافت كه ادعا كند از ديدن صحنه‌هاي اكشن و جذاب فيلم‌ها و انيميشن‌ها لذت نمي‌برد و در واقع ميانه خوبي با هيجان و لذت حاصل از اين صحنه‌ها ندارد. انيميشن فرمانده كلارك از آن انيميشن‌هايي است كه سازندگانش از اين عنصر براي جذابيت مجموعه خود بهره برده‌اند.
با اين توضيح كه هيجان و خشونت صحنه‌ها بسيار تلطيف شده است؛ به حدي كه صحنه‌هاي نبرد در اين مجموعه بدون هيچ خشونتي شبيه بازي‌هاي ساده دزد و پليس كودكانه شده است.
اسلحه‌هايي كه در دست شخصيت‌هاي مثبت و منفي داستان وجود دارد همان تفنگ‌هاي آب‌پاش و شمشيرهاي پلاستيكي يا نوري كودكان است كه با آنها جنگ و جدال مي‌كنند.
انيميشن فرمانده كلارك مجموعه‌اي است كه سازندگان آن با درك صحيح از مخاطب خود توانسته‌اند ارتباط عميق و دقيقي ميان شخصيت‌هاي اثر با مخاطب ايجاد كنند به‌طوري كه كودكان آمال و آرزوهاي خود را در قالب اين شخصيت‌ها مي‌بينند و براحتي با آنها همراه مي‌شوند كه نتيجه اين همراهي علاوه بر سرگرم شدن و لذت بردن، يادگيري موضوعات متنوعي است كه حس كنجكاوي و علم‌پژوهي او را تحريك مي‌كند.
گنجاندن همه اين اهداف در يك مجموعه ساده و كوتاه شايد دليل محكمي براي تحسين آن مجموعه باشد، هرچند نكات تكنيكي انيميشن فرمانده كلارك هم آموختني و قابل بحث است.
فرمانده كلارك، به صورت دوبعدي انيمه شده است. حركات كميك شخصيت‌ها در كنار رنگ‌هايي با زمينه صورتي و بنفش، مخاطب را براي رويارويي با فضايي عجيب و متفاوت آماده مي‌كند.
شخصيت‌هاي اصلي داستان در سفينه‌اي زندگي مي‌كنند و در مسير حركت خود با سياره‌هايي عجيب و غريب روبه‌رو مي‌شوند كه پوشيده از كاكتوس‌هايي غول پيكرند. قابليت‌هايي كه رايانه براي انيمه كردن در اختيار انيماتور قرار مي‌دهد بخوبي در اين مجموعه مورد استفاده قرار گرفته است.
گذشته از اين‌كه حركات كاراكترها تا حدودي اغراق شده است، جزئيات و تنوع بسياري نيز در حركت آنها و همچنين حركت دوربين ديده مي‌شود، بخصوص در صحنه‌هاي پرتحرك فيلم با حركات ديناميك و پرتنش دوربين مواجهيم كه نقش بسزايي در جذابيت مجموعه دارد.
همه ويژگي‌‌هاي تكنيكي مجموعه در جهت ارائه درست مفهوم و مضمون آن به كار گرفته شده است، بخصوص اين‌كه مجموعه انيميشن فرمانده كلارك در هر قسمت از فيلمنامه اي خوب و قوي با ساختاري منسجم و قابل دفاع بهره برده است و توانسته علاوه بر جلوه‌هاي بصري و محتواي آموزشي خوب، داستاني دراماتيك و در عين حال سرگرم‌كننده را براي مخاطب خود به تصوير درآورد.
معمولا اين‌گونه است كه آثار خوب يا ارزش تكنيكي بالايي دارند يا به لحاظ محتوايي ارزشمند و ماندگار هستند.
چه بسا از همين روست كه عموما تاريخ آثار هنري بر مبناي دو گروه كلي آثار تجاري و سرگرم‌كننده و آثار معناگرا و آموزنده طبقه‌بندي شده است.
اين‌كه اثري در عين برخورداري از محتواي مفيد و موثر، ساختار تكنيكي گيرا و جذابي نيز داشته باشد در واقع شكل آرماني خلق اثر به شمار مي‌رود كه در آن، خالق اثر اعتنايي درخور به مخاطب خود داشته و اثر هنري را به مثابه وسيله‌اي ارتباطي سازنده با مخاطب مورد توجه داشته نه ابزاري براي كسب درآمد صرف يا از آن بدتر وسيله‌اي براي ارائه پيام‌هاي اخلاقي مستقيم به بيننده بدون توجه به رضايت مخاطب و هدف تماشاگر از مواجهه با اثر.
بهار عسگري