جام جم آنلاين: هفته گذشته درباره اثرات انسولين و اهميت آن در درمان بيماران ديابتي گفته شد و در مورد ترس نابجايي كه برخي از خطرات انسولين دارند، مطالبي بيان شد. امروز درباره انواع انسولين خواهيم نوشت.

انسولين عموما به صورت آمپول و براي تزريق ساخته شده است. ماهيت بيوشيميايي اين دارو به نحوي است كه اجازه جذب به صورت خوراكي را نمي‌دهد.

پيشرفت روزافزون علم داروشناسي اين اميدواري را كه در آينده داروهاي خوراكي با خاصيت شبيه انسولين توليد شوند، زنده نگه داشته است البته نوعي انسولين به صورت اسپري كه در بيني اثر مي‌كند، توليد شده است، اما عوارض زيادي كه اين دارو در سال‌هاي اول استفاده داشت، باعث شد كه در حال حاضر مصرف آن محدود شود.

نكته مهمي كه بايد در ابتداي اين مبحث به آن اشاره شود، اين است كه داروهاي خوراكي پايين‌آورنده قند خون، محتوي انسولين نيستند. اين داروها با تاثير روي فرآيندهاي موجود در بدن باعث افزايش سطح انسولين يا تاثير بيشتر انسولين مي‌شوند.

انسولين در دو نوع كوتاه اثر و بلند اثر موجود است. فرم كوتاه اثر معمولا قبل از وعده‌هاي غذايي استفاده مي‌شود تا بدن بتواند قند حاصل از خوردن غذاها را مصرف كند.

انسولين رگولار از انواع انسولين‌هاي كوتاه اثر است كه در ايران بيشترين موارد مصرف را دارد. اين نوع انسولين به دليل اين‌كه شفاف است در بين بيماران به «انسولين آبكي» معروف است.

اثر انسولين رگولار نيم تا يك ساعت پس از مصرف شروع مي‌شود. بنابراين توصيه مي‌شود كه نيم ساعت قبل از خوردن غذا تزريق شود.

تاثير اين نوع انسولين حدود سه ساعت بعد به اوج خود مي‌رسد و تا حداكثر هشت ساعت تمام مي‌شود. به اين ترتيب بايد توجه داشت، اگر به هردليلي فرد نتواند پس از تزريق اين نوع انسولين غذا بخورد، ممكن است دچار افت قند خون شود. از انسولين رگولار در بيمارستان به صورت تزريقي براي پايين آوردن سريع قند خون نيز استفاده مي‌شود.

نوع ديگري از انسولين كه استفاده از آن بسيار رايج است ؛ «انسولين ان‌پي‌اچ» است. اين نوع انسولين در دسته متوسط تا بلند اثر طبقه‌بندي مي‌شود و براي ديابتي‌هاي نوع يك، 3 ـ 2 بار در روز و براي ديابتي‌هاي نوع 2، يك بار در شب يا دو بار در صبح و شب تزريق مي‌شود.

انسولين ان‌پي‌اچ به رنگ شيري است و بنابراين بيماران به آن انسولين شيري، كدر يا دوغي مي‌گويند. بر خلاف انسولين رگولار اين نوع انسولين سريع اثر نمي‌كند و لزومي ندارد كه حتما قبل از غذا زده شود. در واقع مصرف اين نوع انسولين براي تامين نياز روزانه يا شبانه و بلند مدت فرد است.

شروع اثر اين نوع انسولين حدود دو ساعت پس از تزريق است و به تدريج تا هشت ساعت بعد به اوج اثر رسيده و 12 تا 16 ساعت بعد اثرش تمام مي‌شود.

اين نوع انسولين را مي‌توان همراه قرص‌هاي خوراكي پايين آورنده قند استفاده كرد. بهتر است در طول روز قرص مصرف شود و انسولين را شب‌ها تزريق كرد تا در ساعات شب قند خون كنترل شود و قند خون ناشتا كه براي كنترل ديابت اهميت اساسي دارد، به سطح نرمال نزديك شود.

نكته اساسي اين است كه انسولين ان‌پي‌اچ اگر به تنهايي تزريق مي‌شود، نياز به تزريق قبل غذا ندارد و حتي مي‌توان آن را قبل از خواب تزريق كرد.

دكتر رضا كريمي - متخصص بيماري‌هاي داخلي