سالانه حدود7000 نفر در ايران درخواست تغيير نام مي‌دهند
تغيير نام بدون حكم قضايي
از زماني كه براي اولين بار سازمان ثبت احوال از لايحه‌اي خبر داد كه در صورت تصويب، اين امكان را فراهم مي‌كند تا هر فرد ايراني پس از 18 سالگي يك‌بار نامش را عوض كند، بيش از 8 ماه مي‌گذرد.

از روند تصويب آن لايحه خبري نيست اما به گفته رئيس سازمان ثبت احوال كشور آيين‌نامه اجرايي تغيير نام به مراكز ثبت احوال ابلاغ شده و بر اساس اين آيين‌نامه، فرآيند تغيير برخي از اسامي ديگر گردش قضايي ندارد و بدون حكم قضايي در مراكز ثبت احوال انجام مي‌شود. سالانه حدود 7000 نفر در ايران دادخواست تغيير نام مي‌دهند؛ اما شواهد نشان مي‌دهدتعداد كساني كه تمايل به تغيير نام دارند بسيار بيشتر از اين تعداد است. تغيير نام كوچك تنها با ارائه دادخواست و با حكم قضايي، در صورت مغاير بودن با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبي، زننده و مستهجن بودن اسم، نامتناسب بودن با جنس و در مجموع مواردي خاص و نادر امكان‌پذير است.

سعيد بهزاد، شهره فاطمه، سروان، سرتيپ، دكتر، شهردار، شوكت‌الملك، حاجيه سلطان، وانوشكا، ژاكاردو، شاهدوست، قلي، غلام، گرگ و زلف از جمله اسامي‌اي است كه در سايت سازمان ثبت احوال به صراحت به آنها اشاره و اعلام شده مي‌توان اين اسامي را تغيير داد، اما با اين وجود، باز‌افراد صاحب اين اسامي نيازمند حكم قضايي براي تغيير اسمشان بودند.

محمد ناظمي‌اردكاني، رئيس سازمان ثبت احوال كشور به ايسنا مي‌گويد: از اين پس فرآيند تغيير نام گردش قضايي ندارد و آيين‌نامه اجرايي تغيير نام نيز به مراكز استان‌ها ابلاغ شده است و مردم مي‌توانند نام‌هاي خود را براساس كتاب فرهنگ نام‌گزيني، تغيير دهند.

كتاب فرهنگ نام‌گزيني در واقع كتابي در سازمان ثبت احوال است كه فهرستي از اسامي مجاز براي ايرانيان در آن موجود است. ناگفته نماند كه با مراجعه به سايت سازمان ثبت احوال نيز مي‌توانيد از اين اسامي مطلع شويد.

آيين‌نامه تغيير نام چه مي‌گويد؟

هر چند كه در خبر رئيس سازمان ثبت احوال اعلام شده براساس آيين‌نامه اجرايي جديد، مردم مي‌توانند نام‌هاي خود را براساس كتاب فرهنگ نام‌گزيني تغيير دهند اما اين آيين‌نامه شامل همه افراد نمي‌شود.

محسن اسماعيلي، مديركل اسناد هويتي سازمان ثبت احوال كشور در اين خصوص به «جام‌جم» مي‌گويد: امكان رسانه‌اي شدن جزئيات اين آيين‌نامه هنوز فراهم نيست؟ اما اين آيين نامه شامل همه افراد نمي‌شود و تنها كساني مي‌توانند بدون طي كردن مراحل قانوني نام شان را تغيير دهند كه شرايط اين آيين‌نامه را داشته باشند.

اسماعيلي فقط به چند مورد از شرايط اين آيين نامه اشاره و اضافه مي‌كند: صاحبان اسامي‌اي نظير كبري، صغري، اصغر و اكبر بر اين اساس بدون روند قضايي مي‌توانند اسمشان را به حالت صحيح اين اسامي يعني فاطمه كبري، فاطمه صغري، علي‌اكبر و علي‌اصغر تغيير دهند.

به گفته مديركل اسناد هويتي سازمان ثبت احوال كشور، افرادي كه مي‌خواهند اسامي تركيبي مذهبي داشته باشند نيز شامل اين آيين‌نامه مي‌شوند.

براي مثال اگر كسي اسمش محمد يا امير است مي‌تواند اسمش را به محمدعلي يا اميرعلي تغيير دهد. او همچنين به اسامي‌اي كه فراواني نداشته و در طول 5 سال اخير فراواني بسيار كمي دارند اشاره مي‌كند و مي‌گويد: مثلا اسم مستوره در 5سال اخير فراوانيش 90 مورد بوده است كه صاحبان اين اسم و اسامي مشابه كه بسيار كم هستند مي‌توانند براي تغيير نام تقاضا دهند.

اسماعيلي جزئيات بيشتر اين آيين‌نامه را اعلام نمي‌كند؛ اما توصيه مي‌كند كساني كه تمايل به تغيير نام دارند، مي‌توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال براي تغيير نام درخواست دهند.

انتخاب اسم تحت تاثير شرايط

نگاهي به افزايش برخي نام‌ها در دوره‌هايي از زمان نشان مي‌دهد برخي از والدين ايراني برنامه يا دقت كافي براي نام‌گذاري فرزندانشان ندارند.

براساس اعلام سازمان ثبت‌احوال، سريال‌ها و فيلم‌هاي سينمايي در برخي مواقع الگوي انتخاب نام مي‌شوند و به عنوان مثال سريال «ستايش» در اين زمينه تاثيرگذار بود. همزمان با پخش سريال‌هاي «ميوه ممنوعه» و «پنج كيلومتر تا بهشت» تمايل به انتخاب نام‌هاي هستي و آيدا كه شخصيت‌هاي اصلي اين سريال‌ها بودند در كشور افزايش يافت.

در سال 85 نام ستايش رتبه پنجم را داشته و به مراتب فراواني آن افزايش يافته و سال گذشته سومين نام پرطرفدار در كشور بوده است.

بنابر اعلام مسوولان ثبت احوال، سليقه جامعه در انتخاب نام تا حدودي نسبت به گذشته تغيير كرده و اين تغيير يك هشدار است و نهادهاي مختلف مانند رسانه‌ها، آموزش و پرورش، سازمان‌هاي فرهنگي و هنري، شهرداري‌ها و دانشگاه‌ها بايد براي فرهنگ‌سازي در انتخاب نام، بهتر عمل كنند.