متقاضيان تغيير نام، فاميل و تاريخ تولد اگر مشمول قوانين شوند، ميتوانند بدون نياز به دلالان به خواسته‌شان برسند
نام تان را اين‌گونه تغيير دهيد
جام جم آنلاين: يك زن اسمش «گيلاس» است و يك مرد نامش «ترياك». آن ديگري خجالت مي‌كشد بگويد اسمش «انگور» است و آن ديگري عرق شرم مي‌ريزد كه بگويد «بزعلي» است، اما اينها چه بخواهند و چه نخواهند اسم شناسنامه‌اي‌شان اروپا، بوشهر، روزعلي، اذان، فوري، شب‌چراغ، پشه، تيله گرگ، سوخته، فقير و كلاغ است.
اگر بشود با اسم‌هاي نامتعارف كنار آمد، ولي با اسم فاميل‌هاي عجيب و غريب هرگز نمي‌شود؛ آخر او چطور بگويد كه «علاف» هستم يا «گوشه» يا «سنگ» يا «ماه گرفته»؟
ولي بعضي از مردم اين اسم و فاميل‌ها را دارند و به نسل بعدي‌شان هم ارث مي‌دهند، هرچند كه خيلي‌ها عطاي نام خانوادگي‌شان كه حلقه اتصال با طايفه‌شان است را به لقاي آن مي‌بخشند و نام فاميلي جديد براي خود انتخاب مي‌كنند درست مثل كساني كه مي‌كوشند هرچه زودتر از زير فشار اسم‌هاي آزاردهنده‌شان خلاص شوند.
در صفحات نيازمندي‌هاي روزنامه‌ها حتي روي در و ديوارهاي نزديك به بعضي از مجتمع‌هاي قضايي مي‌توان شماره تلفن‌هايي را پيدا كرد كه متقاضيان تغيير اسم و فاميلي را به سمت خودشان مي‌كشند، همان‌هايي كه به مشتريان قول مي‌دهند در ازاي پولي كه به عنوان حق‌الزحمه مي‌گيرند در سريع‌ترين زمان ممكن شناسنامه جديد و هويت تازه‌شان را به آنان تحويل دهند. البته مراجعه به اين دلالان بيش از آن كه سود داشته باشد، به ضرر مشتريان تمام مي‌شود، چون اين افراد ميتوانند با هزينه‌هاي كمتر و از راه‌هاي كاملا قانوني تغييرات مورد نظر را در شناسنامه‌شان لحاظ كنند.
تغيير نام خانوادگي و هيات حل اختلاف
هر نوزادي كه متولد مي‌شود نام خانوادگي پدري‌اش را به ارث مي‌برد و تا زماني كه به 18 سال تمام نرسيده، بايد در برابر آن تمكين كند، اما تغيير نام خانوادگي حق تك‌تك افراد است و زماني كه به سن قانوني برسند، ميتوانند نام فاميل جديدي براي خود انتخاب كنند. اين در حالي است كه زنان نيز ميتوانند از نام‌خانوادگي شوهرانشان استفاده كنند، اما در صورتي كه رابطه زناشويي‌شان به طلاق ختم شود ادامه استفاده از نام شوهر منوط به كسب اجازه از اوست. هرگونه تغيير در اطلاعات شناسنامه‌اي چه از نوع تغيير نام و نام خانوادگي باشد و چه از جنس تغيير تاريخ تولد بايد در «هيات حل اختلاف» ادارات ثبت احوال مطرح و رسيدگي شود.
طبق قانون، هيات‌هاي حل اختلاف ميتوانند درباره تصحيح اشتباهات مندرج در دفاتر ثبت كل، ابطال اسناد و شناسنامه‌هايي كه غير ايراني‌ها از آنها استفاده مي‌كنند، رفع اشتباهات ناشي از ثبت وقايع حين نوشتن، ابطال اسناد مكرر (وقتي براي يك نفر چند شناسنامه صادر مي‌شود) موهوم و تصحيح اشتباه در ثبت جنسيت صاحب سند، تغيير نام‌هاي ممنوع (مانند اسامي زايد، غيرضروري و غيرشرعي مثل پسوندهاي دوله و سلطنه يا اسامي مثل شمر، يزيد و ...) و حذف كلمات زايد و غيرضروري يا كلماتي كه بر اثر اشتباه در نگارش به وجود آمده، راي صادر كنند. البته مطابق قانون اگر شناسنامه فردي در خارج از كشور صادر شود يا فردي كه شناسنامه‌اش در ايران صادر شده اما حالا مقيم خارج از كشور است دعاوي‌اش در دادگاه عمومي تهران رسيدگي خواهد شد.
در تغيير نام خانوادگي بايد به يك موضوع توجه داشت و آن اين كه براي انتخاب نام خانوادگي حق تقدم با افرادي است كه نامشان در دفاتر مخصوص نام خانوادگي اداره ثبت‌احوال درج شده باشد. در اين صورت كساني كه قصد تغيير نام خانوادگي‌شان را دارند نمي‌‌توانند دقيقا از همان عنوان استفاده كنند مگر اين كه در آن تغييراتي بدهند يا اجازه استفاده از نام خانوادگي ثبت شده را از صاحبان اصلي آن بگيرند.
قدم به قدم تا تغيير نام
آنهايي كه به اسم كوچكشان اعتراض دارند بعد از رسيدن به سن قانوني ميتوانند اسم دلخواهشان را انتخاب كنند به شرطي كه اين اسم جديد موجب هتك حرمت مقدسات نشود و جزو القاب و عناوين زننده و مستهجن نباشد. كسي كه قصد تغيير اسم كوچكش را دارد حتما سر و كارش به شوراي عالي ثبت احوال خواهد افتاد، چون اين شورا مسوول مستقيم تشخيص اسامي ممنوع است.
نكته: آنهايي كه به اسم كوچكشان اعتراض دارند بعد از رسيدن به سن قانوني ميتوانند اسم دلخواهشان را انتخاب كنند به شرط اين كه اين اسم جديد جزو القاب و عناوين زننده و مستهجن نباشد
پس كسي كه قصد تغيير اسمش را دارد، بايد در گام نخست اسم دلخواه خود را كه مورد تاييد نيز باشد انتخاب كند و پس از آن درخواست خود را در قالب «فرم درخواست نام كوچك» به دادگاه محل اقامتش يا بخش صادركننده سند سجلي ارائه دهد. هزينه انجام اين كار نيز مانند هزينه دعاوي، غيرمالي است.
تغيير تاريخ تولد و مرجع صلاحيت‌دار
اين روزها ديگر كمتر اتفاق مي‌افتد كه نوزادي متولد شود و والدينش تاريخ ولادتش را با تفاوت فاحش در شناسنامه ثبت كنند. حالا ديگر پدرها و در صورت نبود آنها، مادرها موظفند در مدت 15 روز ولادت فرزندشان را در ادارات ثبت احوال ثبت كنند.
در واقع تازه متولد شده‌ها ديگر كمتر دغدغه تغيير تاريخ تولد پيدا مي‌كنند و كلنجار رفتن با اعداد و ارقام مندرج در شناسنامه كار يك نسل قبل‌ترهاست. البته تغيير تاريخ تولد مثل تغيير نام كوچك و بزرگ براحتي صورت نمي‌گيرد، چون اين كار ريزه‌كاري‌هاي قانوني بسياري دارد كه باعث مي‌شود برخي متقاضيان به خواسته‌شان نرسند. طبق قانون اگر فرد متقاضي مدعي شود كه اختلاف سن واقعي او با سن مندرج در شناسنامه‌اش بيشتر از 5 سال است بايد به كميسيون «تشخيص سن» كه در فرمانداري شهرستان محل صدور مستقر است مراجعه كند.
هر فرد صاحب شناسنامه البته تنها يكبار در طول عمرش مي‌تواند سن مندرج در شناسنامه‌اش را تغيير دهد كه اين تغيير نيز مي‌تواند در جهت افزايش يا كاهش سن آن هم فقط با 5 سال اختلاف باشد. در اين ميان عده‌اي هستند كه مدعي‌اند سن واقعي‌شان با سن شناسنامه‌اي‌شان كمتر از 5سال باهم اختلاف دارد كه اين افراد ديگر نيازي به مراجعه به كميسيون تشخيص سن ندارند، چون مرجع صلاحيت‌دار براي رسيدگي به دعوي آنها، دادگستري است.
مريم خباز / گروه جامعه