جام جم آنلاين: همان‌طور كه فشار خون براي انسان حياتي است و كمبود يا نبودش آدمي را به زحمت مي‌اندازد، مسأله مهم تايرها نيز فشار هوا يا اصطلاح آشناي تنظيم باد است.
عموم كساني كه با خودرو و رانندگي سر و كار دارند به اين نكته مهم واقفند تايري كه بادش تنظيم نباشد از مقاومت اصطكاكي بيشتري برخوردار است كه موتور خودرو را به زحمت مي‌اندازد و عاقبت اين بدكاري يقه صاحب خودرو و محيط زيست را بابت مصرف سوخت و آلايندگي بيشتر خواهد گرفت.
تايرها تنها عضو خودرو هستند كه با زمين تماس مستقيم دارند و نبض عملكرد كيفي و كمي برخي از مهم ترين سامانه‌هاي خودرو به تايرها و بهتر بگوييم باد درون آنها بستگي دارد.
تنظيم باد لاستيك بر شاخص‌هايي همچون مصرف سوخت، نرمي و رواني خودرو، تخفيف آلودگي صوتي درون اتاق، سهولت هدايت و ترمز مؤثر و در يك كلام بر خوش ركابي و خوش دستي خودرو اثر مستقيم دارد.
نيتروژن مي‌تواند همان نسخه شفابخش براي تنظيم باد تاير و مشكلات بعدي آن باشد. شاهد معتبر اين مدعا هم واقعيت‌هاي علمي و خصوصيات اين عنصر گازي است.
اين گاز بي‌اثر كه 78 درصد جو زمين را تشكيل مي‌دهد از سال‌ها پيش براي باد كردن لاستيك‌هاي پر ماشين‌هاي مسابقه‌اي، خودروهاي نظامي، تجهيزات جابه‌جايي‌هاي عظيم زميني مورد استفاده واقع شده است.
از چند سال پيش كه برخي شركت‌هاي تايرسازي كار پر كردن رايگان تاير مشتريان‌شان با نيتروژن را آغاز كردند، استفاده از اين گاز گران به جاي هواي مفت و مجاني در تاير همه خودروهاي سبك و سنگين بتدريج جزو خدمات صنف آپاراتي و تعويض روغني قرار گرفته است.
اما اگر براي تغيير عادت‌هاي خود و قبول هزينه بيشتر به منظور استفاده از ازت خالص در تايرها به‌دنبال چند دليل راضي‌كننده مي‌گرديد، آنها را بايد در خود نيتروژن و خواصش سراغ گرفت.
جريان از اين قرار است كه مولكول‌هاي نيتروژن بزرگ‌تر از ميانگين مولكول‌هاي تشكيل دهنده هوا هستند و در نتيجه سرعت نشت آنها از يك سوراخ مشابه حدود 30 تا 40 درصد كندتر است.
اين موضوع باعث دوام و ثبات بيشتر باد تايرها و در نتيجه افزايش عمر تاير و ايمني بيشتر خودرو مي‌شود. رطوبت (مولكول‌هاي بخار آب) فاكتور قابل اعتناي ديگري است كه به وفور در هواي معمولي وجود دارد ولي براي تايرها مضر است.
هواي مرطوب بيشتر از هواي خشك نسبت به نوسانات دمايي حساس است و موجب تغيير فشار تاير مي‌شود، در ضمن تاير و رينگ داراي اجزاي فولادي و آلومينيومي هستند و رطوبت باعث پيشروي فرآيند فرسايش و خوردگي آنها و در نهايت آسيب‌ديدگي چرخ‌هاي خودرو مي‌شود.
نيتروژن خالص در تايرها به معناي تنظيم باد مطمئن و با دوام و داشتن تايرهاي نرم است. يك تاير قبراق و خوش انعطاف به معناي يكدستي ريتم حركت يا نرمي خودرو و راحتي سرنشينان آن است. چنين تايري از ضريب كوبش كمك فنرها مي‌كاهد و كاركرد بهينه كمك فنرها هم به قيمت سلامت بيشتر جلوبندي ماشين و نهايتا سالم ماندن اتاق خودرو تمام مي‌شود.
انجام فرآيند ترمز بي نقص و مطمئن، مزيت ديگري است كه از مزاياي استفاده از باد نيتروژني و نرم شدن تاير است. كاهش مصرف سوخت از ديگر منافع استفاده از نيتروژن در تايرهاست كه با وزن سبك تر اين گاز نسبت به مخلوط هوا و كاستن از وزن كلي چرخ‌هاي خودرو مرتبط است.
وزن بيشتر خودرو به معناي گاز خوردن بيشتر موتور براي مقابله با نيروي كششي مخالف و در نتيجه مصرف سوخت بيشتر است كه سبكي تايرهاي پر شده با نيتروژن در كنار كاهش نيروي اصطكاك موجب كم شدن وزن چرخ‌هاي خودرو و كاهش مصرف سوخت مي‌شود.
افزايش دماي تاير كه در نتيجه سايش مداوم با آسفالت و حركت در جاده‌هاي داغ يا سرعت‌هاي بالا به‌وجود مي‌آيد، عامل خطرآفريني است كه مي‌تواند به قيمت كاهش عمر تايرها و حتي تركيدن آنها تمام شود، اما نيتروژن به سبب ظرفيت گرمايي كمترش، زودتر از هوا گرما را از دست مي‌دهد و همچنين انبساط گرمايي آن در مقايسه با هواي معمولي خيلي كمتر است و حضورش در تايرها مي‌تواند ايمني بيشتري براي خودرو و سرنشينان فراهم آورد.
البته استفاده از باد نيتروژن به‌جاي باد هوا در تايرها در كنار همه محاسن و امتيازاتش خالي از ايراد هم نيست. موانع عمده موجود در مقابل همگاني شدن كاربرد نيتروژن در تاير خودروها حول بهاي تمام شده آن دور مي‌زند.
نيتروژن هم از هوا گران‌تر است و هم فرآيند توليد و ادوات گاز پركني آن نسبت به تجهيزات معمول هواي فشرده گران‌تر تمام مي‌شود. خالص بودن و درستي درجه خلوص اظهار شده محصول براي مصرف كننده را نيز نبايد از قلم انداخت.
با اين اوصاف و با مروري بر منابع و اظهارات كارشناسان خودرويي و شركت‌هاي توليدكننده تاير و نيتروژن درباره منافع كاربرد نيتروژن در تاير خودروها، به‌نظر مي‌رسد قضاوت درخصوص اطلاعات ارائه شده و منطبق بودن يا نبودن هر كدام با واقعيت‌هاي علمي كار دشواري باشد.
اما واقعيت مسلم آن است كه تايرها با هر چه پر شوند، نكته اصلي تنظيم باد همه تايرهاي خودرو طبق استانداردهاي سازنده اتومبيل است.
مهريار ميرنيا - جام‌جم