استفاده از تلفن همراه و بخصوص تبادل اس‌ام‌اس در محيط آموزشي مشکل ساز شده است
تلفن همراه در مدرسه، نيمه ممنوع؟!
جام جم آنلاين: دور هم نشسته‌اند؛ تعدادي روي زمين و برخي هم روي نيمكت‌هاي كنار حياط. صداي خنده‌شان يكدفعه به هوا مي‌رود، از ته دل مي‌خندند، چيزي دست به دست مي‌شود، براي منم اينو بفرست، خيلي باحال بود... يكي بلند مي‌گويد: بچه‌ها حالا اينو گوش كنيد... بازهم صداي خنده‌شان به هوا مي‌رود؛ حواسشان به اطراف نيست.
آهاي اون چيه دستت پسر؟ يكدفعه صداي خنده قطع مي‌شود، همه دست‌ها خشك شده، يك دست سريع داخل جيب مي‌رود اما دير شده و ناظم، گوشي تلفن همراه را ديده، دستش را جلومي‌آورد: بده به من اون ماسماسكو...
آقا تورو خدا ديگه نمي‌ياريم به خدا مال داداشمه... ولي اين التماس‌ها اثري ندارد، چون براساس مقررات مدرسه آوردن گوشي همراه به مدارس ممنوع است. ناظم در حالي‌كه سه گوشي از جيب‌ها بيرون آورده همه را ضميمه پرونده انضباطي مي‌كند.
اين روزها آوردن يا نياوردن موبايل به مدرسه سوال برانگيز شده است، وسيله‌اي كه هميشه نوايش از جيب و كيف دانشآموزان به گوش مي‌رسد و بتازگي آموزش و پرورش به طور قاطع اعلام كرده آوردن گوشي به مدرسه ممنوع است.سيدعلي يزديخواه، رئيس آموزش و پرورش شهر تهران دراين‌باره مي‌گويد: با توجه به اين‌كه دانشآموزان استفاده نامناسبي از اين وسيله دارند، بايد از آوردن آن به مدرسه خودداري كنند. او مي‌گويد: در جلسات متعدد اين مورد به خانواده‌ها اطلاع‌رساني شده است.
رئيس سازمان آموزش و پرورش شهر تهران اضافه مي‌كند: چنانچه دانشآموزان از اين وسيله استفاده درستي نداشته باشند قطعا به يادگيري دانشآموزان لطمه خواهد زد، بنابراين خانواده‌ها نيز بايد به اين مساله توجه كامل داشته باشند. از موضع مسوولان وزارت آموزش و پرورش، مشكل اصلي مدارس ايران روشن بودن و صحبت كردن با موبايل نيست بلكه محتويات آن، اس‌ام‌اس، بولوتوث و تقلب است و صحبت آهسته با تلفن همراه. بازي، تبادل اس‌ام‌اس و بلوتوث جايگزين بسياري از پچ پچ‌هاي دانشآموزان در كلاس‌هاي درس شده است.
برخي از كارشناسان ممنوعيت استفاده از تلفن همراه را غيرممكن مي‌دانند و بعضي ديگر نيز به تاسي از مقررات نظام آموزش در ساير كشورها استفاده از اين وسيله ارتباطي را مخل روند آموزش تلقي مي‌كنند.
در حال حاضر اهميت استفاده يا سوءاستفاده از موبايل در مراكز آموزشي به حدي است كه در خيلي از كشورهاي توسعه‌يافته به درخواست مديران و معلمان استفاده از موبايل در مدرسه ممنوع شده و تلاش براي غلبه بر اين مشكل، مختص كشورمان نيست. شيوه‌هاي تقلب پيشرفته در مدارس خارجي توسط موبايل و اخلال در امر ارزشيابي، مديران را به فكر چاره انداخته است و برخي هم در داخل و خارج كشور ادعا مي‌كنند سيستم مختل كردن ارتباطات موبايل را طراحي كرده و در مدارس، جلسات، محيط‌هاي حساس، نظامي و غيره تا شعاع 25 متر كارايي دارد.
استفاده غيرضروري از تلفن همراه و بخصوص تبادل اس‌ام‌اس در محيط آموزشي در حالي به مرز هشدار در جهان رسيده است كه بر اساس نتايج بررسي‌هاي انجام گرفته توسط انجمن فيزيوتراپ‌هاي انگليس، تلفن‌هاي همراه از لحاظ ارگانوميكي براي نوشتن بيش از حد پيام كوتاه طراحي نشده‌اند، ممكن است نوشتن بيش از حد اس‌ام‌اس به درد و تورم تاندون‌هاي انگشت شست و مچ دست منتهي شود.
براساس گزارش خبرگزاري برنا، مشكل اصلي مدارس ايران روشن بودن موبايل و صحبت‌كردن نيست، بلكه محتويات آن، اس‌ام‌اس، تراك‌هاي مختلف، فايل‌هاي متنوع كه همگي باعث مشغوليت ذهني دانش‌آموز و بي‌اثر كردن فرآيند ياددهي و يادگيري خواهد شد و حتي درگيري‌هاي زيادي براي مديران، معلمان و والدين به وجود آورده است كه باعث فرسودگي و تهي شدن انرژي آنان خواهد شد.
در حال حاضر بررسي‌ها نشان مي‌دهد صحبت آهسته با تلفن همراه، بازي، تبادل اس‌ام‌اس و بلوتوث مزاحمت جدي براي معلمان در كلاس‌ها ايجاد مي‌كند و گاه معلمان را مجبور مي‌كند از افراد بخواهند كه تلفن همراه خود را خاموش يا بي‌صدا كنند، اما براي آنهايي كه همراه داشتن تلفن همراه از جزوه و كتاب واجب‌تر است گوش شنوايي وجود ندارد.
پارازيت كلاس‌هاي درس
همچنين برخي از دانشآموزان در اوقات بيكاري يا هنگام خسته شدن از كلاس درس! رمزهايي را در ميان خود تعريف كرده‌اند به‌طوري كه هزينه‌ها را بشدت پايين مي‌آورد مثلا هنگامي كه يك تك زنگ (miss call) براي طرف مقابل مي‌اندازند يعني منتظر بمان مي‌آيم يا هنگامي كه دو تك زنگ پشت سر هم مي‌اندازند يعني تو برو من نمي‌آيم و به اين طريق ديگر نيازي به هزينه پيام كوتاه يا تماس نخواهد بود...
اين در حالي است كه سيدعلي يزديخواه، رئيس آموزش و پرورش شهر تهران اعلام كرده است: دانش‌آموز مجاز است كه وسايل مرتبط با تحصيل را به مدرسه بياورد. بر اين اساس آوردن گوشي تلفن همراه به مدارس بر اساس آيين‌نامه‌هاي انضباطي ممنوع است و مدارس نيز اختيار برخورد با اين موضوع را دارند، بنابراين اگر والدين به خاطر نگراني‌هاي مربوط به مسائل اضطراري بر اين موضوع اصرار دارند بايد بدانند تمام مدارس از امكانات ارتباطي برخوردارند.
تجربه ساير كشورها
مشكل نظام‌هاي آموزش در رويارويي با وسايل كوچك ارتباطي مانند گوشي‌هاي همراه فقط اختصاص به ايران ندارد، چندگانگي سياست اين نظام‌ها در سهل‌گيري يا سختگيري استفاده از اين وسيله، تقريبا در تمام كشورها ديده مي‌شود. بر اساس يك جستجوي اينترنتي، آوردن موبايل به مدارس در همه 192 كشوري كه عضو سازمان ملل هستند، ممنوع است. ولي‌الله رمضاني، محقق آموزش و پرورش در يك پژوهش نشان داد كه در كشورهاي مختلف مجازات‌هاي متنوعي در برخورد با استفاده از تلفن همراه در مدارس در نظر گرفته شده است. در هند و قبرس ثبت در پرونده انضباطي، در قطر يك سال زندان، در كانادا و اسپانيا اخراج از كلاس براي تلفن روشن، در سوئد اخراج در صورت عكاسي يا فيلمبرداري و در استراليا ضبط گوشي توسط معلم در صورت زنگ خوردن و... . بتازگي مقامات وزارت آموزش و پرورش كشور تاجيكستان كه در آسياي مركزي واقع شده، استفاده از تلفن همراه در مدارس و دانشگاه‌ها را به منظور ارتقاي سطح علمي دانشآموزان و دانشجويان اين كشور، ممنوع اعلام كردند. همچنين استفاده و همراه داشتن تلفن همراه در مدارس مالزي و هند ممنوع اعلام شده و جريمه دارد.همچنين به گفته مقامات تايواني به دنبال هشدار اخير سازمان بهداشت جهاني مبني بر سرطان‌زا بودن استفاده از تلفن همراه، بزودي استفاده از آن در مدارس اين كشور ممنوع مي‌شود.در برخي كشورهاي اروپايي نيز شنيده مي‌شود كه استفاده از آن در كلاس‌هاي درس، جريمه و اخراج به دنبال دارد و در محيط كلاس همه گوشي‌ها بايد خاموش باشد. مدير يك دبيرستان در انگلستان يكي از مشكلات اصلي استفاده از موبايل در مدارس را تقلب و ارسال عكس برگه‌هاي امتحاني براي بيرون از جلسه و دريافت پاسخ توسط عكس جوابيه اعلام كرد!به گزارش خبرگزاريAFP از والدين و مدارس ژاپني خواسته شده تا از كاربرد موبايل براي كودكان جلوگيري كنند. در پي اين تصميم هيات وزيران در ژاپن اعلام كرد كه حتي دانشآموزان دبيرستاني نيز در موقع لزوم بايد از موبايل استفاده كنند. گفته مي‌شود دولت در آينده نزديك برنامه جلوگيري از استفاده غيربهينه از تلفن همراه را ارائه خواهد كرد.
سياست دوگانه
گفته مي‌شود با وجود صدور بخشنامه‌هاي متعدد در آموزش و پرورش همچنان استفاده از تلفن همراه در مدارس مشاهده مي‌شود، علت را بايد در عدم قاطعيت مديران مدارس در اجراي اين بخشنامه دانست. به گفته اميرحسين كيان، مدير يك دبيرستان پسرانه براحتي نمي‌توان تشخيص داد كدام يك از بچه‌ها با خود موبايل حمل مي‌كنند؟
به عقيده اين مدير مدرسه، نمي‌توان هر روز كيف دانشآموزان را براي موبايل جستجو كرد. اين امر اثرات بدي بر دانش‌آموز دارد، ضمن اين كه برخي والدين مصر هستند فرزندشان را با تلفن همراه كنترل كنند و همراه نداشتن آن باعث ايجاد نگراني در بين خانواده‌ها مي‌شود.
منوچهر فضلي خاني، مديركل دفتر آموزش راهنمايي وزارت آموزش و پرورش نيز پيش از اين با تاكيد بر اين‌كه نبايد استفاده از تلفن همراه را در مدارس ممنوع كرد، گفته بود: اگر اين وسيله ارتباطي به درستي هدايت شود مي‌تواند به عنوان فناوري جديدي مورد استفاده نظام آموزشي قرار گيرد.
به گفته وي، اگر بخواهيم آن را ممنوع كنيم و مانع استفاده از آن در مدارس شويم وقتي كه اين فناوري در سال‌هاي آينده به يك غول تبديل شود، دوباره مجبور مي‌شويم كه در قوانين خود تجديد نظر كنيم. پس بهتر است كه اصل تكنولوژي تلفن همراه را زير سوال نبريم و با در نظر گرفتن نكات مثبت و منفي آن، تصميم مناسبي درباره آن اتخاذ كنيم.
علي كريمي فيروزجايي، رئيس كميته آموزش و پرورش مجلس، درخصوص آسيب‌ها و مضرات ورود تلفن همراه توسط دانشآموزان به محيط‌هاي درسي معتقد است: تمام تكنولوژي‌هاي جديد از جمله تلفن همراه براي رفع نيازهاي افراد، طراحي و توليد شده است، اما در حال حاضر بايد شرايط را بررسي و سبك و سنگين كنيم كه آيا ضرورتي وجود دارد كه يك دانش‌آموز در زندگي شخصي و براي رفع نيازهايش از تلفن همراه استفاده كند يا خير؟
وي با اشاره به برخي از مضرات استفاده مداوم دانشآموزان از تلفن همراه با ورود آن به محيط‌هاي آموزشي‌مي‌گويد: همراه داشتن و استفاده از تلفن همراه در مدارس موجب اختلال در تمركز ذهني دانشآموزان مي‌شود، چرا كه فرآيند يادگيري و ياددهي، نيازمند وجود يك فضاي آرام و ساكت و تمركز ذهني كافي است؛ علاوه بر آن، امروز برخي تهديدها و تبعات اجتماعي و فرهنگي نيز بر تلفن همراه مترتب است، به گونه‌اي كه اكثريت بالايي از افراد، با توجه به وجود امكاناتي مانند بلوتوث و پيام كوتاه از موبايل استفاده‌هاي غيرتربيتي مي‌كنند. بنابراين با توجه به اين تهديدها، بردن تلفن همراه به محيط آموزشي و كلاس درس به صلاح دانشآموزان نيست.اين نماينده مجلس تصريح مي‌كند: مدافعان اين ايده بايد پاسخ دهند كه بردن تلفن همراه به محيط آموزشي چقدر براي دانشآموزان مفيد است و كدام نياز يا هدف آموزشي آنها را برطرف مي‌كند؟ لذا مديران مدارس براي اجراي بهتر اين آيين‌نامه كه مصوبه شوراي عالي آموزش و پرورش است، بايد اقدام جدي كنند. وي در عين حال تأكيد مي‌كند: اجراي اين آيين‌نامه نيازمند بسترسازي فرهنگي و تربيتي است و بايد به جاي كارهاي صرفا سلبي و قهري، نوعي آگاه‌سازي و اطلاع‌رساني نيز از جانب مربيان پرورشي و معلمان به دانشآموزان و خانواده‌هاي آنان درخصوص آسيب‌ها و تبعات ورود تلفن همراه به مدارس صورت گيرد.
اين سخنان در حالي بيان مي‌شود كه آموزش و پرورش تنها بر اصل كلي ممنوعيت استفاده از تلفن همراه در مدرسه تاكيد مي‌كند و هيچ سازوكاري براي برخورد با متخلفان ارائه نكرده است. عده‌اي از والدين تلفن همراه را وسيله‌اي براي آگاهي از سلامتي فرزندانشان مي‌دانند كه اين امر آرامش رواني آنان را فراهم مي‌كند. از سويي هنوز هيچ فرهنگسازي براي استفاده از اين وسيله در سطح جامعه و مدارس صورت نگرفته و اين امر، مدارس را با بلاتكليفي روبه‌رو كرده است.
دور دنيا
مجازات استفاده از تلفن همراه در مدارس برخي كشورها:
- هند و قبرس: ثبت در پرونده انضباطي
- كانادا و اسپانيا: اخراج از كلاس درس
- سوئد: اخراج از مدرسه به دليل عكاسي يا فيلمبرداري
- استراليا: حق ضبط گوشي توسط معلم در كلاس درس
- تايوان: ممنوع، به دليل سرطان‌زايي براي دانشآموزان
- تاجيكستان: ممنوع. به دليل تاثير در افت تحصيلي دانشآموزان
كتايون مصري / گروه جامعه