جام جم آنلاين: مي‌گويند عادت‌هايي كه از دوران كودكي مانده‌اند، ريشه دارترند، مطالعه و انس با كتاب از جمله اين عادت‌هاست.
هرچند عادت مطالعه در كودكان تابع ميزان مطالعه والدين است، اماپس از آن شايد دوستي با كتاب از دوران مدرسه آغاز مي‌شود. آيا در حال حاضر وضعيت كتاب وكتابخواني در مدارس كشور، ظرفيت رشد چنين عادتي را در دانش‌آموزان دارد؟
آمارهاي خوشبينانه ورسمي، سرانه ميزان مطالعه ايراني‌ها را 18 دقيقه در روز اعلام مي‌كند كه اين رقم در ميان دانش‌آموزان 53 دقيقه در ماه است، يعني سرانه مطالعه دانش‌آموزان ايراني به دو دقيقه در روز هم نمي‌رسد.
هرچند معاونت پژوهش وزارت آموزش وپرورش ازوجود به طور متوسط 550 جلد كتاب در مدارس كشور خبر داده اما نوع كتاب‌ها و خاك خوردن آنها از يكسو و بي‌رغبتي به كتابهاي موجود از سوي ديگر بسياري از اين كتاب‌ها را بلااستفاده گذاشته است.
انجمن كتابداري و اطلاع‌رساني بتازگي از تبديل شدن كتابخانه‌هاي مدارس به انبار ابراز نگراني كرده، اين انجمن معتقد است مدارس اهميتي براي كتابخانه‌ها قائل نيستند وآن را به حاشيه رانده اند و نبود اعتبارات كافي در تجهيز كتابخانه مدارس به اين بي‌تفاوتي دامن زده است.
در واقع دانش‌آموزان بيشترين تلاش خود را به مطالعه كتابهاي درسي اختصاص مي‌دهند و حتي دانش‌آموزان ممتاز نيازي براي كتابخواني در خود احساس نمي‌كنند.
از سوي ديگر شيوه‌هاي تدريس در مدارس از ابتدايي تا پايان دبيرستان، به‌گونه‌اي است كه دانش‌آموزان نيازي براي مطالعه كتابهاي غيردرسي در خود حس نمي‌كنند و با مطالعه صفحات كتاب درسي مسووليت خود را تمام شده مي‌دانند.
همچنين وضعيت نامناسب كتابخانه‌ها در مدارس حتي در مدارس غيردولتي نشان مي‌دهد كه زيرساخت‌هاي افزايش ميزان مطالعه در بين دانش‌آموزان فراهم نيست.
برخي گزارش‌ها در سال هاي گذشته از نبود كتابخانه فعال در نيمي از مدارس كشور حكايت مي‌كنند، به طوري كه در بسياري از مدارس آنچه نام كتابخانه گرفته نيز توسط معلمان و اولياي دانش‌آموزان مجهز شده و اداره مي‌شود، اتاقكي تنگ كه شباهتي به استانداردهاي كتابخانه ندارد و دانش‌آموزي در كسوت كتابدار كه مهارتي براي معرفي كتاب مناسب به دانش‌آموزان ندارد.
به اعتراف برخي معلمان كتابهاي چيده شده در قفسه‌هاي مدارس نيز در بسياري موارد براي گروه سني دانش‌آموزان مناسب نيستند و فهم مفاهيم آن از درك دانش‌آموزان خارج است حتي رويكرد برخي معلمان نيز به مطالعه به‌گونه‌اي است كه نقش بازدارندگي در مطالعه كودكان و نوجوانان دارد، به اذعان برخي دانش‌آموزان برخي معلمان نوع ومحتواي مورد نظر خود را براي مطالعه به نوجوانان ديكته مي‌كنند، به عنوان نمونه مطالعه فلان رمان در نگاه يك معلم ممكن است مردود باشد و كتابي را به دانش‌آموز پيشنهاد كند كه با علاقه او سازگار نباشد، چنين امري يكي از عوامل كاهش رغبت به مطالعه در دانش‌آموزان عنوان مي‌شود.
علاوه بر اقدامات زيربنايي مانند اختصاص بودجه و سرانه خاص كتاب و كتابخانه درمدارس كه معمولا در لابلاي مشكلات و دغدغه‌هاي مديران مدارس فراموش مي‌شود با اقدامات ساده مي‌توان توجه دانش‌آموزان را به كتابخانه‌هاي موجود جلب كرد.
به عقيده كارشناسان، كتابخانه‌ها بايد در بهترين و در دسترس‌ترين نقطه مدرسه واقع شود، براساس مقطع تحصيلي تزيينات و دكور كتابخانه از جذابيت‌هاي بصري جالب توجه دانش‌آموزان است.
كتابهاي كهنه و جلدهاي پاره بايد از كانون ديد مراجعه‌كننده دور شود. استفاده از كتابدار متخصص پاشنه آشيل كتابخانه‌هاي دانش‌آموزي است كه تاكنون حضور آنها از سوي مدارس جدي گرفته نشده در حالي كه معمولا به جاي يك كتابدار متخصص از مربي پرورشي و تربيتي استفاده مي‌شود كه هيچ مهارتي در ساماندهي و طبقه‌بندي كتاب‌ها و معرفي بهترين‌ها به بچه‌ها ندارد.
در حال حاضر بيشتر كتابخانه‌ها در مدارس مكاني براي تماشا هستند و برنامه‌اي براي افزايش تمايل به كتابخواني در ميان دانش‌آموزان ندارند. استفاده از وسايل كمك آموزشي مانند سي‌دي‌هاي صوتي و تصويري و خريد كتاب براساس درخواست دانش‌آموزان راهكاري براي بازشدن پاي دانش‌آموزان به كتابخانه‌هاست.
از آن مهم‌تر اين‌كه اگر دانش‌آموزان در بازگرداندن كتاب‌ها تاخير داشتند آنها را جريمه نكنيم، چون از علاقه آنها به كتاب و كتابخواني كم مي‌شود. بنابراين ايجاد ذوق و تمايل به كتابخواني دو روي سخت‌افزاري و نرم‌افزاري دارد كه تاكنون به‌طور جدي مورد توجه و برنامه‌ريزي قرار نگرفته است.
كتايون مصري -