خم شدن کمر مادران و احساس ترک خورده کودکان زیر بار اشتغال
مادری که علاوه بر مسئولیت‌های منزل مدت زمان بسیاری را نیز در محیط کار سپری می‌کند نه تنها به لحاظ جسمی و روحی آسیب‌های بسیاری را متحمل می‌شود بلکه فرزندش نیز از مهر مادری محروم می‌‌ماند از این رو کم کردن ساعت کاری زنان بارها در مجلس مطرح شد اما کاهش ساعت کاری زنان آرزویی بود که هیچ گاه محقق نشد.


به گزارش خبرنگار زنان باشگاه خبری فارس «توانا»، روزگاری نه چندان دور، لی‌لی و خاله بازی سرگرمی دوران کودکی‌ بود و مادران نیز پای ثابت بازی‌های کودکانه‌ به حساب می‌آمدند اما با گذر زمان پلی استیشن و کامپیوتر همبازی کودکان نسل امروز شده است و مادر نیز حلقه مفقوده دوران کودکی بچه‌های عصر ارتباطات است.

اگر جزء بچه‌های دیروز باشید، به طور حتم بازی‌های کودکانه‌ و شیرینی همچون "نون بیار کباب ببر" با مادر را به یاد دارید؛ هنگام ظهر نیز شاهد طنین صوت قرآن مادر در خانه بودید و با همان معصومیت کودکانه غرق در شنیدن آن می‌شدید و حتی چند سوره از قرآن را نیز با کمک مادر حفظ بودید.

اما این روزها مادر دیگر فرصتی را برای ماندن در کنار تنها فرزندش ندارد چرا که وقتش را از صبح تا عصر در محیط کار سپری می‌‌کند و در این مدت نیز فرزندش در مهد کودک مشغول آموختن است، آموخته‌هايي خوب و بد؛ کمبود مهر مادری بغضی است که سال‌ها در گلوی او می‌ماند، او می‌خواهد با تمام وجودش فریاد بزند که مادر، همبازی دوران کودکی‌ام باش.

تصور مادران امروزی این‌گونه رقم خورده است که با حضور طولانی مدت در محیط کار و استقلال مالی می‌توانند آینده فرزند خود را تأمین کنند و بهترین امکانات را در اختیار او قرار دهند هم‌اکنون مادران شاغل حضور طولانی مدت در محیط کار را مانعی برای رسیدگی مناسب به فرزندان می‌شود، می‌گوید کار کردن خود بهترین امکانات را برای فرزندم تهیه می‌کنم هر چه که او بخواهد در اختیارش قرار می‌دهم.

اما آنچه که مادران امروزی از آن غافل هستند این است که نیاز به محبت و عاطفه مادری در سال‌های کودکی مهم‌ترین نیاز کودک است ساعت‌های طولانی محرومیت از آغوش پر مهر مادر کودک را رنج می‌دهد و خلاً عاطفی جدایی از مادر او را دچار کمبود محبت می‌کند که اثرات روحی و روانی بسیاری را برای او حتی تا سنین نوجوانی و جوانی به همراه خواهد داشت.

مادری که تمام انرژی خود را در محیط کار سپری کرده و پس از بازگشت به منزل باید به امور عقب افتاده رسیدگی کند چگونه می‌تواند فرصتی را برای بودن در کنار فرزندش و همبازی شدن با دنیای کودکی او داشته باشد.

با رسیدن مادر به خانه، حتی با یک لیوان شربت یا چای از او استقبال نمی‌شود و این در حالی است که او با تمام خستگی‌اش به آشپزخانه می‌رود تا شام را تهیه و به سایر امور منزل رسیدگی کند و پس از آمدن همسرش نیز با رویی گشاده به استقبال او می‌رود در حالیکه کمر خود زیر بار مسئولیت‌های بسیار خم شده است.

تأثیر منفی ساعات طولانی اشتغال زنان بر روابط زناشویی

تعداد زیادی از روانپزشکان معتقدند که ساعات طولانی اشتغال زنان آنها را به لحاظ روحی و جسمی آسیب‌پذیر می‌کند و اضطراب عدم رسیدگی به مسئولیت‌های داخل منزل آنها را تحت فشار روانی مضاعف قرار می‌دهد به گونه‌ای که اضطراب در زنان شاغل 2 برابر مردان است.

در این میان برخی از روانشناسان معتقدند که اشتغال در ساعات طولانی، زن را به لحاظ جسمی خسته می‌کند و این خستگی مفرط بر روابط زناشویی او تأثیر منفی می‌گذارد.

امرالله امانی کارشناس امور اجتماعی در گفت‌و‌گو با خبرنگار زنان باشگاه خبری فارس «توانا» اظهار می‌کند: ساعات طولانی کار زنان بر روابط زناشویی آنها تأثیر منفی می‌گذارد در حالیکه با توجه به سنت و عرف جامعه، برای مردان وظایفی تعیین شده است که مهمترین آن کار کردن در بیرون از منزل و تأمین معاش خانواده است، ضمن اینکه تربیت فرزند، امور منزل و برآورده‌کردن نیازهای روحی شوهر نیز از وظایف زنان به شمار می‌رود.

وی با بیان اینکه مهمترین نقشی که زنان در خانواده دارند، نقش تربیتی و برآورده کردن نیازهای روحی و روانی شوهر است، می‌افزاید: زمانی که زنی ساعات زیادی را در محیط کار صرف می‌کند در حقیقت انرژی و نیروي زیادی را از دست داده و همین مسئله موجب می شود که قادر به انجام این مسئولیت نباشد.

این روانشناس کم شدن حس عاطفی و زنانه را از دیگر عوارض ساعات طولانی کار بیرون از منزل در زنان می‌داند و عنوان می‌کند: از نظر علمی و تجربی ثابت شده است که زنانی که ساعات طولانی بیرون از منزل کار می‌کنند نسبت به زنانی که کار نمی‌کنند، کمتر حس عاطفی و زنانه دارند.

کاهش آستانه تحمل زن در منزل به دلیل فشار روانی محیط کار

زنانی که ساعات طولانی در محیط کار فعالیت می‌کنند و پس از آن به منزل آمده و به سایر مسئولیت‌هایشان رسیدگی می‌کنند به لحاظ جسمی و روحی نسبت به زنانی که در ساعات کمتری کار می‌کنند، خسته‌تر به نظر می‌رسند و آستانه تحمل آنها کاهش پیدا کرده و ممکن است با هر اتفاقی در درون منزل دچار آسیب روحی شوند.

سید جواد آرامی، روانشناس در این خصوص می‌گوید: ساعات کاری طولانی موجب خستگی مفرط زنان شده و ممکن است آنها را در پاسخگویی به بسیاری از انتظارات همسر دچار مشکل کند همچنین به دلیل فشارهای روانی زیاد آستانه تحمل زن کاهش پیدا کرده و مشاجرات بیشتری بین او و همسرش ایجاد می‌شود.

وی می‌افزاید: وقتی مادر زمان زیادی را به صورت تمام وقت صرف اشتغال در خارج از منزل می‌‌کند از رسیدگی مناسب به بسیاری از مسئولیت‌هایی که در منزل از او انتظار می‌رود، باز می‌ماند و در این وضعیت عمدتاً فرزندان به مهدهای کودک سپرده می‌شوند و رابطه عاطفی آنها با مادر دچار اختلال می‌شود.

آرامی ادامه می‌دهد: اضطراب، افسردگی، مشاجرات دائمی میان زن و مرد و طلاق از عواقب ساعات کاری طولانی برای زنان است؛ فشارهای تحمیل شده به زنان در محیط کار آنها را خسته و افسرده کرده و دیگر توانی برای رسیدگی به امورمنزل نخواهد داشت و حریم امن منزل که باید جایی برای آرامش و حمایت روحی و روانی زن و مرد از یکدیگر باشد به میدان جنگ تبدیل می‌شود.

پیگیری کاهش ساعت کاری زنان در بخش خصوصی

با توجه به اینکه ساعات طولانی اشتغال زنان علاوه بر خستگی روحی و جسمی آنها را از رسیدگی به اولویت نخست خود یعنی ایفای نقش مادری و همسری باز می‌دارد و از آنجا که یکی از اولویت‌های دولت دهم تحکیم بنیان خانواده و حضور بیشتر زنان در محیط خانه است مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری به عنوان متولی اصلی امور زنان در جامعه کاهش ساعت کاری زنان به ویژه در بخش خصوصی را پیگیری می‌کند.

مریم مجتهد زاده رئیس مرکز امور زنان و خانواده با اشاره به تلاش برای پیگیری کاهش ساعات کاری زنان در بخش خصوصی می‌گوید: حقوقدانان برای تدوین لایحه‌ کاهش ساعت کاری زنان در بخش‌ خصوصی ما را یاری کنند.

وی می‌افزاید: هم‌اکنون ساعات کاری زنان در بخش دولتی مناسب بوده و آن‌ها راضی هستند و ساعات کاری زنان در بخش خصوصی مشکل‌ساز است و زنان بسیاری به مرکز امور زنان مراجعه کرده و از طولانی بودن ساعات کار شکایت می‌کنند.

مجتهدزاده ادامه می‌دهد: از حقوقدانان و افرادی که در این زمینه صاحب نظر هستند، در‌خواست می‌کنیم تا برای تدوین لایحه‌ای به منظور کاهش ساعت کاری زنان در بخش‌ خصوصی، مرکز امور زنان را یاری کنند.

کاهش فرصت اشتغال زنان با کاهش ساعت کار

اما برخی از نمایندگان مجلس نظرات متفاوتی را در‌خصوص کاهش ساعت کاری زنان عنوان می‌کنند آنها معتقدند که کاهش ساعت کاری زنان ممکن است به از دست رفتن فرصت‌های آنها در بازار اشتغال منجر شود.

فاطمه آجرلوعضو فراکسیون زنان مجلس با بیان اینکه کاهش ساعت کاری آنها قابل مانور نیست، می‌گوید: کاهش ساعت کاری زنان تمایل کارفرما به جذب آنها را کاهش می‌دهد.

وی می‌افزاید: با کارشناسان مختلف نشست‌های تخصصی را در زمینه کاهش ساعت کاری زنان به ویژه در بخش خصوصی برگزار کردیم و پس از برسی‌های لازم به این نتیجه رسیدیم که کاهش ساعت کاری زنان، جذب آنها را در بخش خصوصی به شدت کاهش می‌دهد و از این رو فرصت‌های شغلی آنها در جامعه کمتر می‌شود.

آجرلو با اشاره به اینکه بخش خصوصی به دنبال نیروی کار است و زمانی که مشاهده ‌کند زنان باید در ساعت کمتری کار‌ کنند، به سراغ مردان می‌رود، عنوان می‌کند: کاهش ساعت کاری زنان به سود افرادی است که هم‌اکنون شاغل هستند اما برای افرادی که می‌خواهند بعد از آن وارد بازار کار شوند، مشکل‌ساز می‌شود چرا که کارفرما ترجیح می‌دهد نیروی مرد را استخدام کند.

نیروی تمام وقت را به پاره وقت ترجیح می‌دهم

صاحبان ادارات خصوصی عمدتاً ترجیح می‌دهند تا نیروی کار آنها در ساعاتی که مدنظرشان است فعالیت کنند از این رو یکی از مخالفان پرو پا قرص کاهش ساعت کاری زنان هستند و با صراحت کامل عنوان می‌کنند که در صورت کاهش ساعت کاری زنان مردان را در اولویت استخدام خود قرار می‌دهند.

محمد دروی صاحب یکی از شرکت‌های خصوصی در غرب تهران در این خصوص بیان می‌کند: استخدام نیروی تمام وقت برایم در اولویت است و ترجیح می‌دهم تا کارمندم در ساعاتی که مشخص می‌کنم در محیط کار حضور داشته باشد.
وی می‌افزاید: اگر قرار باشد ساعت کاری زنان کاهش یافته و حقوق و مزایای آنها کاهش پیدا نکند این به ضرر کارفرماست و از این رو آنها ترجیح می‌دهند تا مردان را استخدام کنند.

به گزارش توانا مسئله کاهش ساعت کار زنان چند سالی است که به شکل‌های مختلف و در دوره‌های متعدد مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و مصوباتی در زمینه آن تصویب شده است اما کاهش ساعت کاری زنان هیچ وقت اجرایی نشد.

مخالفان این طرح با این استنباط که کاهش ساعت کاری زنان فرصت‌های اشتغال آنها را کاهش می‌‌دهد با اجرای آن مخالفت هستند از این رو دولت با ارائه طرح دورکاری و در اولویت قرار دادن زنان شاغل تلاش دارد تا از آنها حمایت کند.
آیین نامه دورکاری با اولویت قرار دادن زنان دارای نوزاد و بیمار به دستگاه‌ها ابلاغ شده است و زنان می توانند از قانون دورکاری در منزل استفاده کنند اما باید توجه داشت که تمام مشاغل قابلیت دورکار شدن را ندارند و در برخی از مشاغل حضور فیزیکی افراد ضروری است از این رو نمی‌توان دورکاری را جایگزینی برای کاهش ساعت کاری زنان دانست.

اشتغال زنان در ساعات طولانی یکی از مشکلات بخش خصوصی است و کارفرمایان نیز به شدت مخالف کاهش ساعت کاری زنان هستند اما اشتغال در ساعات طولانی و سپس رسیدگی به امور منزل جسم و روح زنان را فرسوده می‌کند آیا نمی‌توان با اتخاذ روش‌های قانونی به حل مشکل زنان شاغل در بخش خصوصی کمک کرد؟