ایسنا/آذربایجان شرقی سیر صعودی جمعیت سالمندی زنگ خطری است که این روزها در کشور به صدا درآمده است. این زنگ هشدار می‌دهد که باید موضوع فرزندآوری در جامعه تحقق یابد.

جمعیت تابعی از مؤلفه‌هایی چون باروری، مرگ و میر و مهاجرت است. با کنترل مرگ و میر و فرض ثابت بودن مهاجرت، می‌توانیم باروری را مهم ترین مؤلفه پویایی جمعیت بدانیم که تأثیر قابل ملاحظه‌ای در رشد جمعیت ایفا می‌کند.

در راستای این امر دیدگاه چند خانواده را نسبت به فرزندآوری جویا می‌شویم.

با احسان ۳۵ ساله و فرنوش ۲۹ ساله که ۱۰ سال از زندگی مشترک آنها می‌گذرد حرف می‌زنم، فرنوش می‌گوید: من و همسرم از اول قصد بچه‌دار شدن نداشتیم یعنی هدف از ازدواج صرفا فرزندآوری نبود چون معتقدیم خودمان سن کمی داریم کم تجربه بوده و توانایی نگهداری بچه را نداریم.

او می‌افزاید: پدر و مادر شدن سخت است و با داشتن میلو(سگ خانگی) جای هیچ بچه‌ای در زندگی ما خالی نیست او توجه و زمان کمتری برای نگهداری نیاز دارد اما مسئولیت نگهداشتن بچه اینگونه نیست.

با آمدن او نور امید به زندگی ما تابیده است

با مهران ۴۰ ساله و نسیم ۲۷ ساله که یک و نیم سال از عروسی آنها می‌گذرد به گفت‌وگو می‌پردازم، نیلوفر می‌گوید: دوماه است که خداوند هدیه‌ای به نام آیدن برای ما داده که با آمدن او زندگیمان پر از نور و امید شده است.

او می‌افزاید: من و همسرم از اول دوست داشتیم زود بچه دار شویم و معتقدم که تک فرزندی خیلی ناراحت کننده است برای همین تصمیم گرفتیم بعد این سه فرزند دیگر نیز داشته باشیم.

او از تجربه‌ی لحظه‌ی شیرین بغل گرفتن آیدن می‌گوید: زمانی که در بیمارستان او را بغل کردم با تمام وجودم حس مادری را چشیدم، لحظه‌ی قشنگی است زمانی که تکه‌ای از وجودت را در آغوش بگیری، از زمانی که او به دنیا آمده زندگی جور دیگری شده و شب و روزمان با بازی کردن و بغل کردن او می‌گذرد.

لبخند پدر برای پسر 

پدر آیدن می‌گوید: به قدری حس پدر شدن را دوست دارم که با هیچ چیزی قابل قیاس نیست، زمانی که سرکار هستم دلم برای پسرم تنگ می‌شود و عکسی که در تصویر زمینه گوشیم هست را نگاه کرده و ناخودآگاه لبخند می‌زنم.

خانواده ایرانی؛ خانواده مبارک

با خانواده‌ی مبارک یکی از خانواده‌هایی که ثمره گره زدن دل‌هایشان به یکدیگر فرزندانی به اسم بنیتا، برکه و برسام است حرف می‌زنم.

مادر این سه فرزند با بیان اینکه من و همسرم هر دو تک فرزند هستیم و از این بابت همیشه افسوس می‌خوریم، می‌گوید: دخترم برکه شش ماه است که به خانواده مان اضافه شده، بنیتا ۹ ساله و برسام ۴ سال دارد که به نظرم فاصله‌ی سنی آنها مناسب بوده و با یکدیگر کنار می‌آیند.

او می‌افزاید: هیچ وقت به بنیتا به عنوان فرزند بزرگ نگاه نمی‌کنیم چون او هم بچه بوده و دوست دارد بچگی کند و اینگونه نیست که همه‌ی مسئولیت‌ها را بر گردن او بیندازیم، چون بزرگتر است همیشه سعی می‌کنیم به هر سه به یک اندازه توجه و محبت کنیم.

او ادامه می‌دهد: فاصله سنی مناسب آنها در نحوه‌ی رفتار آنها با یکدیگر تأثیر گذار است و در منزل میانه‌ی خوبی دارند.

 

و اما خودم...

من ته تغاری یک خانواده هفت نفره هستم که سه خواهر و یک برادر دارم زمانی که بچه بودم پیش همکلاسی‌هایم که همه‌ی آنها تک فرزند بوده و یا تعداد اعضای خانواده آنها کم بودند، دروغ می‌گفتم که من هم به جز خودم یک خواهر دارم چون فکر می‌کردم خانواده پرجمعیت یعنی جاهلیت یا آنها با شنیدن اینکه ما پنج تا خواهر و برادریم مسخره‌ام می‌کنند اما....

اکنون که بزرگ شدم در هر برهه‌ای از زندگیم وجود آنها را در کنار خودم حس می‌کنم و دلم به بودن آنها خوش است. وقتی صدای خنده‌های آنها و بچه‌هایشان را در یک روز تعطیل که همه دور هم جمع شده‌ایم می‌شنوم می‌بینم که چقدر دوست داشتنی است که اوقاتمان با این خنده‌ها گرم شود تا اینکه با تک فرزندی و در نهایت گوشه گیری.

معتقدم یک خانواده پرجمعیت ترکیب قشنگی برای زندگی بوده و پایه‌های یک زندگی را مستحکم می‌کند.

 

مدیر سلامت جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی تبریز در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه فرد  با سن ۶۰ سال به بالا را سالمند تلقی می‌کنند، می‌گوید: در تعریف جدید بهداشت جهانی این عدد به ۶۵ رسیده است.

ناصر رهبر با بیان اینکه میانگین عمر آقایان ۷۴ سال و بانوان ۷۶ سال است، می‌افزاید: فرد با کهولت سن هزینه‌هایی اعم از عینک، عصا، دندان مصنوعی و... دارد.

وی ادامه می‌دهد: اگر می‌خواهیم از سالمندی بهتری برخوردار باشیم باید از نوجوانی به فکر این دوران بوده و پیشگیری را آغاز کنیم در زمان سالمندی نیز با ورزش، تغذیه و سبک زندگی سالم این دوران به خوبی سپری خواهد شد.

آذربایجان شرقی سومین استان سالمند کشور/ معضلی به نام بی فرزندی 

وی آذربایجان شرقی را سومین استان سالمند کشور عنوان کرده و می‌افزاید: در استان ما تاکنون تک فرزندی معضل بود از این به بعد بی فرزندی نیز به آن اضافه شده است.

رهبر خاطرنشان می‌کند: ما جمعیت را عامل اقتدار می‌دانیم و اگر برای آن چاره اندیشی نکنیم مشکل آفرین خواهد شد.

مدیر سلامت جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی تبریز با بیان اینکه در جامعه‌ی امروزی ازدواج کاهش یافته و سن ازدواج نیز افزایش یافته است، می‌گوید: والدین فرزندآوری را به تأخیر انداخته یا به تک فرزندی قناعت می‌کنند.

وی یادآور می‌شود: برخی از زوجین در اوایل ازدواج شرط می‌بندند که هیچ فرزندی به دنیا نیاورند که همه‌ی این مسائل فرهنگی بوده و علل آن باید از طریق رسانه‌ها تحلیل شود.

وی به یکی از علل‌ سالمندی جمعیت استان اشاره کرده و می‌افزاید: افرادی که در سن ازدواج و فرزندآوری هستند مهاجرت کرده و به همین دلیل جمعیت استان رو به پیری می‌رود.

رهبر ادامه می‌دهد: برای تولید ناخالص ملی و تولید ثروت به قشر جوان و میانسال نیاز داریم.

۱۳ درصد کل جمعیت استان بالای ۶۰ سال سن دارند 

مدیرکل بهزیستی آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، می‌افزاید: از کل جمعیت استان ۵۳۴ هزار نفر بالای ۶۰ است که ۱۳ درصد کل جمعیت استان را تشکیل می‌دهد.

فرگل صحاف ادامه می‌دهد: همه ساله ۷.۱ درصد به جمعیت جهان افزوده می‌شود در حالی‌که این افزایش برای جمعیت بالای ۶۰ سال ۳ درصد می‌باشد و این تفاوت ترکیب جمعیتی جهان را به سوی سالمندی سوق می‌دهد.

 

یک روانشناس نیز در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه از دیدگاه روانشناسی تأخیر در به دنیا آوردن فرزند اول می‌تواند تاثیرات مختلفی داشته باشد، اظهار می‌کند: فشار روانی و اضطراب یکی از آن تاثیرات است، زوجینی که به دلایل مختلف فرزندآوری را به تأخیر می‌اندازند، ممکن است با فشارهای اجتماعی و خانوادگی مواجه شوند که می‌تواند منجر به اضطراب و استرس شود.

ابوالفضل محمدیان ادامه می‌دهد: تغییر در دینامیک رابطه یکی از آسیب‌های تأخیر در فرزندآوری است که شاید به زوجین فرصت بیشتری برای تقویت رابطه و شناخت بهتر از یکدیگر دهد، اما می‌تواند باعث ایجاد انتظارات و فشارهای جدیدی نیز در رابطه شود.

وی تأثیر بر سلامت روانی و جسمی را از دیگر آسیب‌ها برشمرده و می‌افزاید: با افزایش سن، ممکن است چالش‌های بیشتری در زمینه سلامت جسمی و روانی برای والدین به وجود آید که می‌تواند بر تجربه فرزندآوری نیز تاثیر بگذارد.

سن والدین بر نحوه تربیت و تعامل با فرزند تأثیر می‌گذارد

وی بیان می‌کند: تأثیر بر فرزند نیز یکی دیگر از موارد منفی تاخیر در بارداری است، از دیدگاه روانکاوی، سن والدین می‌تواند بر نحوه تربیت و تعامل با فرزند تاثیر بگذارد. 

محمدیان خاطر نشان می‌کند: والدین مسن‌تر ممکن است تجربه و ثبات بیشتری داشته باشند، اما ممکن است انرژی کمتری برای فعالیت‌های روزمره با کودک داشته باشند. 

این روانشناس تأثیرات اجتماعی و اقتصادی را از دیگر آسیب‌ها عنوان کرده و می‌افزاید: تاخیر در فرزندآوری می‌تواند به والدین فرصت بیشتری را برای پیشرفت شغلی و اقتصادی بدهد، اما ممکن است باعث شود که در سنین بالاتر با چالش‌های مالی و اجتماعی جدیدی مواجه شوند.

وی می‌گوید: این موارد تنها بخشی از تأثیرات ممکن است و هر زوج تجربه‌های متفاوتی در این زمینه دارند.

وی در ادامه با بیان اینکه فاصله سنی مناسب بین فرزندان می‌تواند تاثیرات مختلفی بر خانواده و فرزندان داشته باشد، می‌افزاید: فاصله سنی کمتر بین فرزندان ممکن است باعث شود که والدین نتوانند به هر کودک به اندازه کافی توجه و منابع اختصاص دهند. فاصله سنی نیز بیشتر می‌تواند به والدین فرصت دهد تا به هر کودک به طور جداگانه توجه کنند.

فاصله سنی کمتر بین فرزندان منجر به حسادت می‌شود

محمدیان ادامه می‌دهد: فاصله سنی کمتر ممکن است منجر به رقابت و حسادت بین فرزندان شود، زیرا آنها ممکن است برای جلب توجه والدین با یکدیگر رقابت کنند اما فاصله سنی بیشتر می‌تواند به کاهش این رقابت کمک کند. 

این روانشناس با بیان اینکه فاصله سنی کمتر می‌تواند به ایجاد روابط نزدیک‌تر و حمایتی بین فرزندان کمک کند،‌ خاطر نشان می‌کند: ممکن است تجربیات و علایق مشترکی داشته باشند اما در فاصله سنی بیشتر فرزندان در مراحل مختلف زندگی بوده و کمتر با یکدیگر تعامل خواهند داشت.

محمدیان می‌گوید: فاصله سنی کمتر برای والدین چالش‌برانگیز است، چراکه به مدیریت همزمان نیازهای چند کودک نیاز دارند. فاصله سنی بیشتر می‌تواند به والدین فرصت دهد تا با هر کودک به طور جداگانه کار کنند و از تجربیات قبلی خود بهره ببرند.

وی با اشاره به اینکه فاصله سنی مناسب می‌تواند به فرزندان کمک کند تا از یکدیگر یاد بگیرند و در محیطی حمایتی رشد کنند، می‌افزاید: فاصله سنی بسیار کم یا بسیار زیاد ممکن است بر تعاملات اجتماعی و توسعه مهارت‌های اجتماعی فرزندان تاثیر بگذارد.

وی خاطر نشان می‌کند: فاصله سنی مناسب بین فرزندان به عوامل مختلفی از جمله شرایط خانوادگی، اقتصادی و ترجیحات شخصی والدین بستگی دارد.

وی در پاسخ به اینکه چرا برخی از والدین فرزندآوری را به تاخیر انداخته و یا تک فرزندی را ترجیح می‌دهند، می‌گوید: یکی از دلایل اصلی می‌تواند مسائل مالی و اقتصادی باشد. هزینه‌های بالای تربیت و آموزش فرزندان ممکن است والدین را از داشتن فرزندان بیشتر منصرف کند.

تمرکز بر کارهای شخصی و موفقیت به جای فرزندآوری 

محمدیان ادامه می‌دهد: برخی والدین ترجیح می‌دهند بر روی شغل و زندگی شخصی خود تمرکز کنند و فرزندآوری را مانعی برای دستیابی به اهداف شخصی و حرفه‌ای خود می‌دانند.

وی با بیان اینکه برخی از والدین به دلیل نگرانی‌های محیطی و اجتماعی، مانند تغییرات اقلیمی یا وضعیت سیاسی و اجتماعی، تصمیم می‌گیرند که فرزند نداشته یا به تک‌فرزندی اکتفا می‌کنند، یادآور می‌شود: تجربیات منفی در دوران کودکی یا در خانواده بر تصمیم والدین برای فرزندآوری تاثیر می‌گذارد و والدین نگران تکرار الگوهای منفی در تربیت فرزندان خود باشند.

این روانشناس بیان می‌کند: برخی والدین ترجیح می‌دهند که به جای داشتن چندین فرزند، تمام توجه و منابع خود را به یک فرزند اختصاص دهند تا بتوانند بهترین شرایط را برای رشد و توسعه او فراهم کنند.