سهم ناچيز فرهنگ در بودجه کشور از درصدهای بسیار ناچیز تجاوز نمی‌کند و پرسش اینجاست که آیا نقش فرهنگ در جامعه نیز به همین مقدار ناچیز و قابل نادیده گرفتن یا کم توجهی است؟ آن هم در شرایطی که جامعه‌شناسان و کارشناسان عرصه اجتماع و علوم فرهنگی به این مهم قائلند که سهم فرهنگ در احوال عمومی جامعه صد در صد بوده و همه‌چیز وابستگی به وضعیت فرهنگ و پرداخت جامعه به آن و زیربنای فرهنگی دارد.
حجت‌الله شیروانی، معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از استان با اشاره به اهمیت و ضرورت انعکاس و تحلیل درست مباحث فرهنگی به‌ویژه از سوی رسانه‌ها، اظهار کرد: در زمینه اطلاع‌رسانی و انعکاس اخبار در حوزه فرهنگ ضعف‌هایی مشهود است که باید رفع شود، ما در سال‌های متمادی در حوزه فرهنگ کمتر به داشته‌ها توجه کرده و فقط داد از نداشته‌ها زده‌ایم و این نگاه به تدریج به تمامی بخش‌ها تسری یافته است.
وی با ذکر اینکه نشان دادن آنچه که هست و ترسیم آنچه که باید باشد در حوزه فرهنگ یک نیاز ضروری است، ادامه داد: برخی‌ها قائلند هیچ کاری در حوزه فرهنگ نشده یا نمی‌شود، بنده اما معتقدم دستگاه‌های فرهنگی مشغول کارند که علت دیده نشدن کارها، تعدد مراجع و مراکز فرهنگی است یعنی هرکدام در گوشه‌ای کار می‌کنند و قاعدتاً تأثیر آنها صرفاً به همان گوشه محدود می‌شود. چه‌بسا تجمیع امکانات و هم‌افزایی طرح‌ها و برنامه‌ها بتواند منجر به تأثیرات ملموسی شود که متأسفانه این همکاری کمتر وجود دارد.
شیروانی با تصریح اینکه رسانه‌های استان کمتر در پی پرسش و تحلیل عملکرد مجموعه‌های فرهنگی و از جمله فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند، بیان کرد: کمتر شاهدیم که اصحاب رسانه از گزارش اقدامات و فعالیت‌های فرهنگی و هنری بپرسند و به نظرم این یک ایراد است زیرا انعکاس درست اخبار، رصد و ارزیابی عملکرد در حوزه فرهنگ بسیار مهم بوده و برای رشد و تعالی و تأثیرگذاری فعالیت‌ها موضوعیت دارد.
اهمیت مسئله‌محوری در طرح‌های فرهنگی
وی در ادامه و در پاسخ به پرسشی در خصوص سازوکار حمایت ارشاد استان از طرح‌های فرهنگی در قالب تبصره ۱۴، توضیح داد: تبصره‌ها اعتبارات ویژه‌ای است که به تحقق اهداف خاص اختصاص می‌یابند و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی هم با رعایت مسئله‌محوری و پرهیز از تکرار مکررات و رعایت اصل عدالت‌محوری در راستای بهره‌گیری از فرصت‌های این تبصره‌ها جهت تسریع در روند رشد و گسترش و تعمیق فعالیت‌ها و برنامه‌های فرهنگی و هنری گام بر می‌دارد.
شیروانی با تأکید بر اینکه در سال گذشته تعداد قابل توجهی از طرح‌های دریافتی مقید به اصول طرح‌نویسی نبوده یا در این زمینه نقایص جدی داشتند، افزود: باید برای رفع این موضوع چاره‌اندیشی و تلاش کرد تا نخبگان فرهنگی استان که توانایی نظرورزی و اجرایی دارند متوجه اهمیت و تأثیر حضور فعال در عرصه مسئله‌یابی و چاره‌اندیشی تقویت فرهنگ، باورها و الزامات فرهنگی و لزوم حضور فعالانه در این عرصه شوند و همراه دستگاه‌های سیاستگذار و اجرایی به مسئولیت‌های خطیر اجتماعی بپردازند.
معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه ما به دنبال طرح‌های بدیع با رویکرد مسئله‌محور هستیم که به‌صورت ویژه معضل و مشکلات فرهنگی را نمایان کند، اظهار داشت: با این‌حال در سال گذشته و جاری از بین طرح‌های دریافت‌شده تعدادی انتخاب شدند و مورد حمایت قرار گرفتند که ازجمله می‌توان به تولید فیلم‌های سینمایی مستند و داستانی، تولید نمایش‌کنسرت با موضوع فرهنگی و مذهبی، برگزاری کارگاه‌های خلق اثر، برگزاری دوره‌های کاربردی خلاقیت نویسندگی، خوانش و بررسی متون کهن، نشست‌های شعر و داستان، پرداختن به غنی‌سازی تعزیه و هنرهای آیینی استان، انتشار فرخوان در موضوعات و رشته‌های مختلف، زمینه‌سازی برگزاری محافل ادبی هنری و فرهنگی و... اشاره کرد که همگی در جهت اهداف تعیین شده تولید و اجرا شده و می‌شوند.
شیروانی با تأکید بر اینکه فرهنگ و ارشاد اسلامی خلاف باور رایج متولی مواجهه مستقیم و حل و فصل آسیب‌های اجتماعی نیست، بیان کرد: به طور مثال در حوزه خانواده، مسئله طلاق موضوع کار این نهاد نیست بلکه این مجموعه وظیفه دارد خانواده الگوی ایرانی را معرفی کرده و برای تحکیم این نوع خانواده و ترویج سبک زندگی ایرانی اسلامی با بیان فرهنگی و هنری فعالیت کند و به برنامه‌سازی و تشویق اصحاب فرهنگ و هنر جهت حضور مسئولانه در این مورد بپردازد.
وی با پیشنهاد به اهالی علم و اندیشه و فرهنگ و فعالان قرآنی جهت ارائه طرح‌های فرهنگی، بیان کرد: به‌نظرم در دنیای امروز برخی برنامه‌ها باید کنار گذاشته و با ایده‌ها و طرح‌های بدیع و امروزی جایگزین شوند؛ امروز مخاطبان از غيرمستقيم گویی بیشتر استقبال می‌کنند، نمونه بارز طرح فرهنگی اثرگذار، کنسرت نمایش «دل‌آرام» و نمونه‌های کامل‌تر از این دست آثار است که مورد استقبال قرار گرفت و مخاطب با آنها مواجهه کمی و کیفی قابل قبولی داشت.
اهمیت ارائه فرهنگی در عصر هوش مصنوعی
شیروانی با اشاره به اینکه تولید فرهنگی یک بخش مهم و ارائه فرهنگی در عصر دیجیتال و هوش مصنوعی بخشی مهم‌تر از یک فرایند معنادار است، توضیح داد: حمایت‌هایی که مجموعه فرهنگ و ارشاد اسلامی از فرهنگ دارد در قالب‌های مشخص و به انگیزه تأثیرگذاری فرهنگی انجام می‌شود تا بدون وقفه و با انگیزه مضاعف پیگیری و اجرا شوند.
وی با ابراز تأسف از سهم ناچيز فرهنگ در بودجه کشور که از درصدهای بسیار ناچیز تجاوز نمی‌کند، بیان کرد: پرسش اینجاست که آیا نقش فرهنگ در جامعه نیز به همین مقدار ناچیز و قابل نادیده گرفتن یا کم توجهی است؟ آن هم در شرایطی که جامعه‌شناسان و کارشناسان عرصه اجتماع و علوم فرهنگی به این مهم قائلند که سهم فرهنگ در احوال عمومی جامعه صد در صد بوده و همه‌چیز وابستگی به وضعیت فرهنگ و پرداخت جامعه به آن و زیربنای فرهنگی دارد. وقتی مناسبات ناسالم فرهنگی بین آدم‌ها وجود داشته باشد، طبعاً اجتماع و اقتصاد و سایر ساحت‌ها نیز ناسالم خواهد بود.
شیروانی به تأکیدات و تعبیر مقام معظم رهبری در خصوص فرهنگ که همان هوایی است که تنفس می‌کنیم اشاره کرد و توضیح داد: سلامتی انسان به تمیزی و سلامت هوا وابسته است. این ضرورت مهم در زندگی انسان‌ها نيازمند حمایت است و به‌ویژه در استان ما این حمایت بیشتر موردنیاز است زیرا به مقوله اقتصاد فرهنگ و لزوم بسترسازی جهت حرفه‌ای‌گری فرهنگی هنری در منطقه ما آن‌چنان‌که باید توجه و برای آن چاره‌اندیشی نشده است. همچنین نباید نسبت به ضرورت هم‌نشینی فناوری روز با فرهنگ هم بی‌تفاوت بود چرا که اگر بخواهیم فرهنگ و هنر تأثیرگذار باشند باید به فناوری روز مجهز شوند که این امر نیازمند صرف هزینه و تخصص‌های متنوع است.
غفلت از پژوهش در خصوص فرهنگ
معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان با طرح این پرسش که چه سهمی از اعتبارات را برای اندیشیدن درباره فرهنگ اختصاص می‌دهیم؟ گفت: باید از خودمان بپرسیم پژوهش‌های فرهنگی چه جایگاهی در سیاستگذاری‌های فرهنگی دارند و اگر اندیشکده، پژوهشکده و دیگر مراکز تحقیقاتی در این زمینه وجود دارد که قطعاً وجود دارند تا چه میزان به مطالعات و پژوهش‌های میدانی مشغولند و آیا زمینه اینکه خروجی‌های کارشان را برای بهبود فرهنگ در جامعه عملیاتی کنند، وجود دارد؟
شیروانی با بیان اینکه امروز بسترهای فرهنگی بهتری در جامعه فراهم است، ادامه داد: امروز می‌بینیم که قاطبه مردم رنگ و نوع لباس مناسب و زیبایی ظاهر برایشان مهم است یا اکثر منازل از چیدمان و تزئینات زیبا و با سلیقه برخوردارند، پیداست حساسیت‌های زیباشناختی که از اصول فرهنگ است در افراد جامعه وجود دارد و اینها بخشی از نشانه‌هایی است که نشان می‌دهد باید تبادل فرهنگی، سیاست‌گذاری فرهنگی و مهندسی فرهنگی برای چنین جامعه‌ای که به فرهنگ چراغ سبز نشان داده است با دقت و توجه بیشتر عملیاتی شود.
وی با اشاره به رایج شدن اصطلاح ولنگاری فرهنگی و در خصوص مفهوم آن، گفت: جامعه پست‌مدرن در حال جهانی شدن و جهانی کردن، جوامع امروزی را به سمتی سوق می‌دهد که انسان به کسب لذت‌های متنوع، اصالت‌یابی زندگی روزمره، برداشته شدن تفاوت میان فرهنگ عالی و دانی و دستیابی آنی به خواسته‌های خود بیشتر گرایش پیدا می‌کند. این نوع جهان‌بینی و سبک زندگی منجر به نوعی عرفی‌گرایی و قدسی‌زدایی از زندگی می‌شود و ما را که معتقد به زندگی معنوی در کنار رفاه و امنیت و آرامش هستیم، مجبور به بدیل‌سازی و الگوآفرینی در مقابل این جریان غالب می‌کند.
به‌روزرسانی حکمرانی فرهنگی
شیروانی با تأکید بر اینکه مقوله فرهنگ در جامعه امروز بسیار پیچیده و بنابراین حکمرانی فرهنگی در خصوص چنین جامعه‌ای متفاوت است، افزود: امروز می‌بینیم که برخی رویدادهای هنری مانند اجراهای زنده موسیقی و کنسرت‌ها با استقبال بالای مردم به‌ویژه خانواده‌ها مواجه می‌شود که این بیانگر اهمیت به رسمیت شناختن تنوع فرهنگی و سلیقه مردم است. جامعه باید این را بپذیرد و اگر احیاناً یک ناهنجاری از دل این رویداد ایجاد شد برای رفع آن فکر کند و به جرم خطای یک نفر، بخش زیادی از جامعه را از علاقه آنها محروم نکرد زیرا نمی‌توان این حجم اقبال مردم را نادیده گرفت و باید به این مهم توجه کرد که فصل الخطاب یک جامعه پیشرفته، قانون و توجه به خواست عمومی در کنار احترام به ارزش‌هاست.
وی افزود: در کنسرت‌های اخیر در استان ما با یک جمعیت چند هزار نفری مواجه بودیم که حضور آنها می تواند فرصت مغتنمی برای مجموعه‌های فرهنگی و اجتماعی جهت تأثیرگذاری و انتقال پیام و دغدغه‌های عمومی باشد و اگر بتوانیم از این فرصت‌ها بهره‌برداری لازم را داشته باشیم طبعاً می‌توانیم بگوییم کار فرهنگی تأثیرگذار انجام داده‌ایم.
شیروانی در پایان با اشاره به دستاورد سفر چند وقت قبل وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به استان، گفت: با مبلغ تعیین شده برای چهارمحال و بختیاری که در نوع و حد خود بی‌نظیر است و با پیگیری‌های مدیرکل، معاونت پشتیبانی فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر مسئولان محتمل به تحقق است، امید آن می‌رود که طی دو سه سال آینده تمامی پروژه‌های نیمه‌تمام حوزه فرهنگ به بهره‌برداری برسد. هر چند که باید از این مهم غافل نشد که بیشترین توجه به فرهنگ در بُعد نرم‌افزاری باید صورت بگیرد و توجه به عمران و ساخت و ساز تحت عنوان توسعه نباید ما را از بعد انسانی توسعه و پیشرفت که در فرهنگ تجسم می‌یابد، دور کند.