با خودتان قرار بگذارید که اگر فلان درس را به موقع و البته با یادگیرى کامل تمام کردید، به تماشاى برنامه تلویزیونى دلخواه بروید
از ناپلئون بزرگ در میانسالى پرسیدند: «در عمرت از چه چیزى بیشتر هراس دارى؟»
خیلى ساده گفت: «امتحان!»

ظاهرا ترس این سردار بزرگ هم چندان بیراه نبوده است. در هر سن و سال و وضعیت تحصیلى که باشیم باز هم امتحان، امتحان است و ترس و اضطرابهاى ویژه خودش را دارد.

غرض از این مقاله ترساندن بیش از حد شما از آزمون و امتحان نیست، گرچه هر چه به خرداد نزدیک مى شویم، دلهره هاى پایان سال تحصیلى دانش آموزان را گرفتار مى کند. در این نوشتار شما را با روش هاى کاربردى جهت آمادگیتان براى امتحانات پایان سال، آشنا مى کنیم.

علت بیشتر مشکلات آموزشى دانش آموزان عدم استفاده صحیح از نیروى فکرى و ذهنى است. مهمترین دلیل که سبب مى شود مطالب درسى در زمان برگزارى امتحانات به فراموشى سپرده شود، عدم حضور ذهن است. اما این که چطور مطالعه کنیم، نخستین پرسشى است که دانش آموزان در کلاس هاى یادگیرى روش هاى آموزشى مى پرسند.

روش صحیح درس خواندن به لوازم و عواملی نیاز دارد که لازم است تا هر فرد و مخصوصا دانش‌آموزان آن‌ها را بیاموزند. درس خواندن برای بسیاری از دانش‌آموزان از سخت‌ترین کارهای دنیاست.

علت این امر می‌تواند عدم آگاهی آن‌ها از روش‌های صحیح و اصولی مطالعه باشد. در واقع درس خواندن هنری است که ظرافت‌‌های خاص خود را دارد؛ و در صورتی که این ظرافت‌ها به کار گرفته شود، کسب موفقیت امری حتمی و بدیهی است.

بسیاری از دانشجویان از همان دوران ابتدایی به دنبال روش‌های صحیح درس خواندن و یادگیری بوده‌اند. از شیوه‌هایی مانند حفظ کردن گرفته تا حبس کردن خود در یک اتاق استفاده می‌کنند تا مطالب را در ذهن خود ذخیره کنند؛ اما گاه متوجه می‌شوند که تمام آنچه خوانده‌اند فراموش کرده و تنها وقت خود را هدر داده‌اند. برای حل این مشکل چه باید کرد؟


گام اول براى مطالعه درس هاى امتحانى، تنظیم برنامه درسى است. درس خواندن نیز همانند دیگر مسائل مهم زندگى به برنامه ریزى و تنظیم و دقت نیاز دارد. برنامه ریزى به شما کمک مى کند که استفاده مفیدترى از مدت زمانى که در اختیار دارید بکنید و انرژى ذهنى تان را بیهوده هدر ندهید. برنامه ریزى را با یک هدف آغاز کنید.

مثلا تعیین کنید که در مدت زمانى که تا شروع امتحانات در پیش دارید، مى خواهید چه درسى را بیش از همه مطالعه کنید و یا در چه درسى ضعیف هستند که باید بیشتر روى آن تمرکز کنید. به این توجه نکنید که چون استعداد زیادى در بعضى از درس ها مثلا ریاضى ندارید، وقت گذاشتن بى فایده است. این یک حقیقت است که ما کارى را انجام مى دهیم که دوست داریم.

امّا اگر هدف از درس خواندن برایمان روشن باشد دیگر علاقه داشتن یا نداشتن و حتى استعداد مهم نیست. هدف در شما انگیزه ایجاد مى کند که با خاطرى آسوده و به دور از نفرت درسى به یادگیرى درس مورد نظر بپردازید.

در برنامه ریزى خود تنها به یک درس اکتفا نکنید. برخى افراد از شیوه مطالعه تک درس استفاده مى کنند. اینکه شما یک هفته براى خواندن یک درس وقت بگذارید، ذهن تان خیلى زود خسته شده و یادگیرى تان کاهش مى یابد. به جاى شیوه تک درس، مطالعه ،۳ ۴ درس را در برنامه تان بگنجانید. به تناسب بین دروس انتخابى نیز توجه کنید.

مطالعه همزمان درس هایى که با عدد و فرمول سروکار دارد، شیوه کارآمدى نیست. خواندن شیمى و فیزیک در یک روز به طور چشمگیرى ذهن شما را خسته مى کند و مانع از ادامه فعالیت مغزى شما مى شود. ترکیب درس هاى مفهومى مثل ریاضى و فیزیک با درس هایى که به حفظیات معروفند مثل ادبیات بهترین شیوه براى مطالعات تمام وقت به شمار مى رود.
اکنون سه پیشنهاد برای آرامش بهتر در یادگیری
1-ورزش قبل از امتحان
هنگامی که قبل از امتحان قدم می زنید، قدرت یادآوری مغز تقویت می شود. در تحقیقی که توسط دکتر چاک هیلمن از دانشگاه ایلینوی انجام شد، نشان داد که ورزش 20 دقیقه قبل از امتحان می تواند عملکرد را افزایش دهد.
 
2-خواندن با صدای بلند
خواندن مطالب با صدای بلند حافظه شما را در مقایسه با زمانی که به آرامی مطالعه می کنید، 50٪ بهبود می بخشد. نکته مهم در اینجا این است که تحقیقات جدید ثابت کرده اند اگر بتوانید حین صحبت کردن با صدای بلند، از دست ها و حرکات سر و صورت خود هم استفاده کنید، مطالب برای مدت بیشتری در حافظه شما می مانند.
 
3-به خودتان پاداش بدهید
مثلا می توانید پاداشی برای زمانی که مطالعه ی موضوعاتی را تمام کردید، برای خودتان در نظر بگیرید. مثلا اگر بتوانم ریاضیات مهندسی را تا چهارشنبه تمام کنم، پنجشنبه بعد از ظهر با دوستانم بیرون می روم.

 

گام دوم
خودتان را از مطالعه بیزار نکنید:
این که شما خودتان را براى امتحان آماده مى کنید به معنى حذف تفریح و سرگرمى از برنامه روزانه نیست. بعد از ۵۴ تا ۵۰ دقیقه مطالعه به یک ربع استراحت نیاز دارید. نوشیدن یک لیوان آب میوه یا شیر به همراه بیسکویت یا آجیل در این میان تاثیر مفیدى بر عملکرد مغزى شما خواهد داشت. مى توانید براى خودتان پاداش تعیین کنید.

با خودتان قرار بگذارید که اگر فلان درس را به موقع و البته با یادگیرى کامل تمام کردید، به تماشاى برنامه تلویزیونى دلخواه بروید پس از این که برنامه ریزى کردید به مطالعه مشغول شوید. چگونگى مکان و زمان مطالعه تاثیر مهمى در فرایند یادگیرى شما دارد. البته این موضوع به روحیات شما بستگى دارد.

بعضى ها فقط در محیط آرام درس مى خوانند یک سرى هم در مکان هاى شلوغ و با هر سروصدایى مى توانند به مطالعه بپردازند. در هر حال باید در هر مکانى که هستید تمرکز حواس داشته باشید.همیشه عواملى وجود دارند که سبب حواس پرتى ما از موضوع اصلى مى شوند، لذا دانستن بهداشت در مطالعه برای ما بسیار واجب است.
 
در اینجا به چند نکته کوتاه در باب بهداشت مطالعه اشاره خواهیم کرد
فاصله مناسب چشم‌ها با کتاب یا کاغذ: یک چشم سالم از فاصله ۳۰ سانتی‌متری می‌تواند حروف کتاب را تشخیص دهد. اگر از این فاصله قادر به خواندن کلمات نیستید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

استراحت متناوب چشم‌ها: برای هر ساعت مطالعه یک ربع تا ۲۰ دقیقه استراحت مفید لازم است؛ این استراحت نه تنها برای چشم بلکه برای مغز هم فرصت مناسبی است که یادگیری خود را مرور کند. در زمان استراحت نیز باید به فاصله دور و بدون توجه و دقت نگاه کرد این کار باعث تنوع و تمدد اعصاب نیز می‌شود.

وضع نشستن به هنگام مطالعه: وضع نشستن برای افرادی که زیاد مطالعه می‌کنند بسیار مهم است و نباید به صورت خمیده یا در جهت طرفین مطالعه نمود چون به تدریج باعث تغییر شکل ستون فقرات می‌گردد. ستون فقرات به هنگام مطالعه باید راست باشد.

به همین منظور، باید ضمن مطالعه و در وقت‌های استراحت، چشم‌ها و وضع نشستن خود را تغییر داده و مختصری حرکت نمایید تا از رکود خون در پاها جلوگیری شود. مطالعه در حالت دراز کشیدن برای سلامت چشم‌ها و بینایی مناسب نیست؛ چرا که روشنایی کتاب تأمین نمی‌شود و موجب خستگی زودتر می‌شود.

تنفس هنگام مطالعه: انجام حرکات تنفسی متناسب در مطالعه بسیار مهم است. تنفس اگر نامنظم باشد به تدریج باعث کاهش اکسیژن خون و ایجاد حالت خواب‌آلودگی می‌شود و در نتیجه از آمادگی ذهنی برای مطالعه می‌کاهد.

آرامش فکری: در هنگام مطالعه باید از اشتغالات ذهنی و عصبانیت جلوگیری نمود؛ اضطراب و ناراحتی باعث از بین رفتن تمرکز حواس می‌شود و حافظه کسانی که دارای اضطراب و عصبانیت هستند به طور محسوسی از افراد عادی کمتر است

یادآورى خاطرات و تخیلات گوناگون که عموما منشا محیطى دارد و از سرو صدا و رفت و آمد دیگران حاصل مى شود، از مهمترین مواردى است که باعث از دست رفتن تمرکز و حضور ذهن مى شود. در این زمان صدبار هم که یک نوشته را بخوانیم در ذهن مان ثبت نمى شود.

براى این که ذهن تان از موضوع اصلى دور نشود، تند بخوانید. نه آن قدر که چیزى نفهمید. سرعت مطالعه خود را تا آنجا افزایش دهید که یک درگیرى ذهنى مطلوب ایجاد شود. سپس از خودتان سوال بپرسید. سوالاتى که پیرامون موضوع اصلى درس دور مى زند به شما کمک مى کند در حین تند خواندن، ابتدا چیزهایى را بخوانید که فهم شان برایتان ساده است.

تمامى زیرنویس ها ، پاراگراف ها، سرفصل ها و مطالبى را که مهم به نظر مى رسند بخوانید. در یادگیرى فرمول ها و لغات خارجى به جاى حفظ کردن آنها، شکل شان را به خاطر بسپارید. به کارگیرى گوش و چشم در درک مطالب از اهمیت ویژه اى برخوردار است.

صداى خودتان را ضبط کنید و در طول روز گوش کنید. این کار به شما کمک مى کند تا در هر لحظه اى حتى زمانى که به استراحت مشغولید از طریق تکرار، مطالب را در حافظه تان ثبت کنید.

نویسنده : هیئت تحریریه سایت محترم راسخون ( بخشی از این متن توسط خانم نجمه پهلوانیان تنظیم شده است )

منبع: تحریریه پرتال فرهنگی راسخون