آغاز دومین دوره مشروطه یا تجدید حیات مشروطیت (1288 ش)

دومین دوره مشروطه با افتتاح دومین مجلس شورای ملی در تاریخ 24 فروردین 1288 ش برابر با دوم ذیقعده 1327 ق آغاز شد. این دوره با محدودتر کردن مداخله شاه و لغو سیستم صنفی انتخابات به دلیل ناهماهنگی در ترکیب اعضای مجلس شورای ملی و کارشکنی عناصر وابسته به دربار و مداخلات کشورهای خارجی و نابسامانی‏های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، با مشکلات فراوانی مواجه گردید. مجلس دوم از یک سو با مقاومت در برابر تحمیلات دولت روسیه و انگلیس، رسالتی را که قیام دلیرانه مردم مسلمان ایران برعهده‏اش گذارده بود عمل می‏نمود و از سوی دیگر با استخدام مستشاران خارجی و واگذاری پست‏های مهم به آنان، حیات و نفوذ دوباره روشنفکران غرب‏گرا را جانی دوباره داد. این امر زمینه دخالت بیشتر روس و انگلیس را فراهم آورد و حوادث دردناکی را باعث گردید. قیام شیخ محمد خیابانی در تبریز، آغاز نهضت جنگل در گیلان و قیام تنگستانی‏ها در بوشهر از جمله وقایع مهم و مردمی این دوره به شمار می‏روند. دوره دوم مشروطه با قدرت‏گیری رضاخان و آغاز دیکتاتوری او رو به افول نهاد و دوره سوم مشروطه از 22 بهمن 1302 آغاز شد.

روزی که ایران دارای جت جنگنده شد

در رابطه با پیمان بغداد- یکی از اتحادیه‌های نظامی غرب پیرامون شوروی- دولت آمریکا 24‌فروردین 1339 (13‌آوریل‌1960) و در جریان اجلاس سران آن اتحادیه در تهران که پس از کناره‌گیری عراق به سنتو (سازمان پیمان مرکزی) تغییر نام داده بود، به نیروی هوایی ایران جت جنگده از نوع «اف ــ 86» تحویل داد و به این ترتیب، ایران برای نخستین بار دارای جنگنده جت شد. ایران از خرداد‌1303 (86‌سال پیش) دارای نیروی هوایی است. این نیرو در شهریور‌1320 به رغم تسلیم شدن نیروی زمینی (در نتیجه خیانت چند افسر ارشد)، تا آخرین قطره بنزین از آسمان وطن دفاع جانانه کرد. دولت ایران پنج سال پس از دریافت جت اف ـ 86 از آمریکا، و در جریان جنگ پاکستان و هند، تعدادی از این جنگنده‌ها را (به‌صورتی محرمانه و احتمالا به اشاره واشنگتن) در اختیار پاکستان قرارداد. مستشاران نظامی آمریکا در ایران در گزارشها و خاطرات خود که به‌صورت کتاب انتشار یافته است از مهارت خلبانان ایرانی در بکار بردن جت‌های جنگنده به‌ویژه در عملیات آکروبات ابراز شگفتی کرده‌اند. این مستشاران نوشته‌اند که این استعداد ایرانی را قبلا نمی‌توانستند باور کنند. در یادداشت‌های یکی از این مستشاران (که در خاطرات دولتمردان آمریکایی نیز مورد استناد قرارگرفته است) به میهن‌دوستی خلبانان نیروی هوایی ایران اشاره شده و چنین آمده است: در چند مورد که هواپیما (جت جنگنده) در حال سقوط بود خلبان ایرانی با اینکه می‌توانست بیرون بجهد و جان خود را نجات دهد در کابین باقی مانده بود تا آخرین تلاش را جهت نجات جنگنده که برای وطنش ذی‌قیمت و کمیاب بود بکار برد و جانش را بر سر این احساس که جز وطن‌دوستی نام دیگری ندارد از دست داد.

ولادت صدرالمتالهین شیرازی

محمد‌بن ابراهیم قوامی شیرازی، ملقب به صدر‌المتالهین یا ملاصدرا در ظهر روز 9جمادی‌الاولی سال 980 قمری دیده به جهان گشود. در دوران جوانی، با شیخ‌بهایی آشنا شد که سنگ بنای شخصیت علمی و اخلاقی ملاصدرا توسط این دانشمند جهان‌دیده کم‌نظیر بنا نهاده شد و تکمیل این بنای معنوی را استاد دیگرش میرداماد عهده دار شد. از شاگردان او می ‌توان به حاج ملاهادی سبزواری و ملامحسن فیض‌کاشانی اشاره کرد. او حکیم خانه به دوشی بود که به جرم آزادگی روح و فکر مجبور شد تا از پایتخت و پایتخت‌نشینان روی گرداند. وی دلایل بیزاری خود را، جاهلان فرزانه نمای زمان خود بیان داشته است که موجب عزلت وی در کهک (روستایی دورافتاده در قم) شد. پس از بازگشت به شیراز شهرتش عالمگیر شده بود و طالبان حکمت از اطراف برای درک فیض به حضورش می‌شتافتند. او خود در مقدمه اسفار می‌گوید: به‌تدریج آنچه در خود اندوخته بودم همچون آبشاری خروشان فرود آمد و چون دریایی پر موج در منظر جویندگان و پویندگان قرار گرفت. آثار بسیاری از این حکیم فرزانه برجای مانده است . او در طول عمر 71 ساله‌‌اش 7بار با پای پیاده به حج مشرف شد و سر بر این راه نهاد و به هنگام سفر هفتم در شهر بصره تن رنجور را وداع کرد و در جوار حق قرار گرفت .

رحلت "ابوالقاسم حسين بن روح نوبختي" سومين نايب خاصِّ امام زمان(عج)(326 ق)

سومين سفير و نايب و وكيل امام زمان، عالم جليل القدر و شيخ بزرگوار حسين بن روح نوبختي است. وي پس از محمد بن عثمان، نايب دوم حضرت ولي عصر(عج) به نيابت حضرت حجت دست يافت و در مدت 21 سال، واسطه‏اي بين مردم با ذات مقدس امام زمان بود. وفات اين دانشمند امامي در سال 326 ق روي داد و در بازار عطّاران بغداد به خاك سپرده شد.

افتتاح اولين دوره ‏ي مجلس شوراي ملي(1324 ق)

اولين دوره ‏ي مجلس شوراي ملي، حاصل فداكاري‏ها و مبارزات طولاني ملت مسلمان ايران در نهضت مشروطه بود. انتخابات اولين دوره‏ي مجلس به صورت صنفي برگزار شد و بازرگانان، كشاورزان و پيشه‏وران، جداگانه به نامزدهاي خود رأي مي‏دادند. از اعضاي برجسته‏ي اين مجلس، آيات عظام سيدمحمد طباطبايى و سيد عبداللَّه بهبهاني دو نفر از رهبران ديني و سياسي مردم ايران بودند. مدتي پس از افتتاح مجلس شوراي ملي، قانون اساسي ايران نيز تدوين شد و به امضاي پادشاه وقت ايران "مظفر الدين شاه قاجار" رسيد. مورخان، اين مجلس را از فعال‏ترين مجالس دوره‏ي مشروطيت ايران توصيف كرده‏اند.

وفات عالم جلیل ملا مهدی نراقی (1209ق)

شهر زیبا و تاریخی کاشان در طول تاریخ به «دارالمؤمنین» معروف بوده است. همواره عالمان بزرگ و نامی فراوانی از آن ظهور کرده اند و جهان اسلام از وجود نورانی آنان بهره های چشمگیری برده است. دانشمندانی که هر کدام با تألیفات خود در رشته های گوناگون چراغ هدایت شدند و یکی پس از دیگری در عرصه های علم و حکمت درخشیدند و بر زیباییهای این شهر جلوة دیگر بخشیدند. در این شهر با افول هر ستاره، ستاره أی دیگر طلوع می کند.در سال 1091 ق.هنگامی که دانشمند توانگر ملامحسن فیض کاشانی چشم از دنیا فرو می بندد از آن پس فروغ و نشاط معنوی شهر کاشان رو به افول و خمودی می نهد. این شهر حدود چهل سال زانوی غم به بغل می گیرد و به انتظار طلوع ستارة درخشان دیگر می نشیند تا اینکه در سال 1128 ق.در نراق ـ یکی از روستاهای اطراف کاشان ـ نوزادی از مادر متولد می شود. پدر وی که ابوذر نام داشت و از کارگزاران سادة دولتی بود، به امید اینکه فرزندش از ناشران حقیقی شریعت محمدی صلی الله علیه و آله و از منتظران واقعی حضرت مهدی (عج) باشد نام او را "محمد مهدی" می گذارد. این فرزند دوران کودکی و نوجوانی را در روستای نراق سپری می کند. در همان اوان نوجوانی علاقة شدیدی نسبت به تحصیل علم و آگاهی از واقعیتهای هستی در وجود خود احساس می کند. پس فرصت را از دست نداده، با ذوق و شوق فراوان آمادة یادگیری علوم و معارف اسلامی می شود. بدین سال محمدمهدی آوای هجرت سر می دهد و برای ثبت نام در مدرسة علوم دینی کاشان به سوی آن دیار روانه می گردد. حوزه های علمیة آن دوران، از نظر پذیرش، برنامة روشن و ثابتی نداشت. هر علاقه مندی تنها با مراجعه و معرفی آوردن از سوی روحانی محل می توانست بآسانی وارد مدرسه شود و از همان روز در پای درس استاد، حق حضور داشته باشد. او نیز این مرحله را پشت سر می گذارد و یکی از حجره های مدرسه را برای مطالعه و اقامت شبانه روزی خود انتخاب می کند. البته سادگی ورود عاشقان حقیقت به حوزه های علمیه بدان معنا هم نبود که از هیچ نوع نظم و برنامه أی برخوردار نباشد، بلکه طلاب علاوه بر اینکه زیر نظر استادان دلسوز و پرتلاش راهنمایی شده، پرورش می یافتند، در طول دوران تحصیل خود، امتحانهای سخت و گوناگونی از قبیل فقر، بیماری، کمبود استاد و مشکلات خانوادگی و...را یکی پس از دیگری از سر می گذراندند.به این ترتیب تنها افرادی می توانستند در این مرحلة حساس قبول شده، نمرة عالی به دست آورند که از روحیة قوی، علاقه، پشتکار و انگیزة الهی برخوردار باشند و تنها این گروه بودند که تا آخر نیز در این سنگر پرخطر می ماندند و از کیان اسلام و مسلمانان دفاع می کردند. هنور نتیجه این مرحله از آزمون در مورد محمد مهدی درست روشن نشده بود. معلوم نبود وی در جرگة کدام یک از این دو گروه قرار خواهد گرفت. آیا به سرنوشت آن کسانی دچار خواهد شد که با اندک گرفتاری و دشواری، درس و بحث و مدرسه را رها کردند و رفتند یا اینکه آستین همت بالا زده، طریق عشق و عرفان در پیش می گیرد؟ در هر صورت او با توکل به خداوند یکتا و تکیه بر ارادة آهنین، تلاش مخلصانة خویش را پی می گیرد و در حلقة درس اندیشمند توانا مرحوم "ملا جعفر بیدگلی" حاضر می شود. چندین سال از محضر پرفیض این عالم فرزانه خوشه های علم و حکمت می چیند و دورة مقدمات، سطح و مقداری از دروس عالی را در شهر کاشان به پایان می رساند. این عالم خدمتگزار پس از سالها فداکاری و خدمت، روز شنبه 18 شعبان 1209 در هشتاد و یک سالگی در شهر کاشان به دیار ابدی می شتابد و با پرواز جاودانی خویش ملت مسلمان عصر خود را به عزا و ماتم می نشاند. در آن حال پیکر پاک و مطهر نراقی با شکوه و عظمت فراوان در این شهر تشییع می شود و سپس به نجف اشراف منتقل گشته، در کنار حرم امیرالمؤمنین علی علیه السلام سر بر آستان علوی می گذارد و برای همیشه در آن مکان مقدس آرام می گیرد. رضوان خدا بر روان او باد.

کشف داروی معالج مالاریا از پوست درختی به نام "گنه گنه" (1820م)

گنه‏گنه درخت همیشه سبزی است از تیره روناس‏ها که خاستگاه اصلی آن مناطق مختلف امریکای جنوبی و به ویژه ارتفاعات کوه‏های آند می‏باشد، اما امروزه در مناطق دیگری نیز کشت می‏شود. گنه‏گنه از جمله درختانی است که مصرفِ دارویى شناخته شده‏ای دارد. از جوهر این درخت، داروی بسیار تلخی به نام کینین ساخته (تهیه) می‏شود. این دارو از ترکیبات آلیِ استخراج شده از پوست این درخت به عمل می‏آید. بر همین اساس، این کلمه، مشتق از کنیا به معنای پوست درخت می‏باشد. براساس داستانی، در نیمه نخست قرن هفدهم، در امریکای جنوبی از این دارو برای درمان بیماری مالاریا استفاده می‏شده است. اما به طور مسلم، گرد پوستِ این درخت در سال 1641 در انگلستان به فروش می‏رسیده است. با این حال، در 12 آوریل 1820م برای نخستین بار به صورت رسمی، ترکیبات آلی درختِ گنه‏گنه توسط پیِر پلیته و ژوزف کاوانتو در آزمایشگاه پاریس تجزیه گردید و تلاش برای تهیه کینین به صورت دارو وارد مرحله‏ای دیگر شد. امروزه کینینِ مصنوعی، تهیه شده و در بازار عرضه می‏شود.

آغاز اولین واکسیناسیون عمومی جهان جهت پیشگیری از بیماری فلج (1955م)

در دوازدهم آوریل 1955م، با انتشار و اعلام تأثیر واکسن ضدفلج، برای اولین بار در جهان، واکسیناسیون عمومی برای پیشگیری از بیماری فلج آغاز شد. دولت ایالات متحده امریکا در اعلامیه رسمی خود اطمینان داده بود که واکسن ضد فلج برای جلوگیری از سرایت این بیماری، مؤثر است. امروزه از این واکسن، برای پیشگیری از فلج اطفال استفاده می‏شود.

سفر "یوری گاگارین" فضانورد روسی به عنوان اولین انسان به فضا (1961م)

دهه 1960م را دهه تسخیر فضا و آغاز سفر انسان به فضای کیهانی نیز می‏توان نام نهاد و این عنوان شاید مناسب‏ترین عنوان برای این دهه سرنوشت‏ساز باشد. در واقع، پس از آن که دانشمندان شوروی در سال 1957م، با پرتاب نخستین قمر مصنوعی زمین، در تسخیر فضا پیشگام شده بودند، در سال 1961م نیز با فرستادن نخستین انسان به فضا، در این مسابقه پیشتاز شدند. نخستین سفینه فضایى که روز 12 آوریل 1961م به فضا پرتاب شد، 4700 کیلو وزن داشت. این سفینه فقط یکبار در ارتفاع 372 کیلومتری به دور زمین گردش کرد ولی همین سفر موفقیت‏آمیز و بازگشت سلامت نخستین فضانورد جهان به زمین، زمینه را برای مسافرت‏های فضایى طولانی فراهم ساخت. قهرمان این عرصه یوری گاگارین، فضانورد 27 ساله روسی بود که در این روز با سفینه واستوک در مدت یک ساعت و 48 دقیقه زمین را دور زد و بدین ترتیب تحولی بزرگ در عرصه فضانوردی به وجود آمد. پس از این سفر مهم اکتشافی، گاگارین مورد تجلیل جهانیان واقع شد و کریستف کلمب فضای میان ستارگان، لقب گرفت. پس از این سفر، رقابت میان امریکا و شوروی برای تسخیر فضا شدت بیشتری گرفت و هر کدام به موفقیت‏هایی دست یافتند. به پاس خدمات یوری گاگارین و اهمیت نخستین پرواز انسان به فضا، روز دوازدهم آوریل، روز جهانی فضانوردی نامیده شده است.