آغاز دوره چهارم مشروطه، عصر سلطه آمريكا بر ايران (1320 ش)

پس از سقوط رضاخان پهلوي در جريان جنگ جهاني دوم و ورود نيروهاي متفق به ايران، محمد رضا پهلوي با حمايت متفقين بر اريكه سلطنت تكيه زد. از اين زمان دوره سوم مشروطه كه از ابتداي زمامداري خفقان‏بار و استبدادي رضاخان شكل گرفته بود پايان پذيرفت و دوره چهارم مشروطه آغاز شد. در اين ميان، سران متفقين در كنفرانس سه جانبه خود در آذرماه 1322 در تهران، براي تقسيم منافع استعماري خود در ايران به توافق رسيدند و كمك اقتصادي به ايران را براي چپاول بيشتر، تضمين نمودند. سال‏هاي بين 1320 تا 1327ش را بايد دوران رقابت استعمار كهن انگليس با استعمار جديد آمريكا در ايران دانست. اين رقابت در جريان كودتاي 28 مرداد 1332 به اوج خود رسيد و از آن پس دوران ديگر مشروطه با ديكتاتوري سياه شاه و سلطه كامل آمريكا آغاز گرديد. مهم‏ترين حادثه در اين دوران، ملي شدن صنعت نفت ايران در 29 اسفند 1329 ش بود كه در نهايت با شكاف بين جبهه سياسي و مذهبي، قيام مردمي با شكست مواجه شد.

الغاء يك جانبه قرارداد 1975 الجزاير توسط "صدام حسين" رييس جمهور بعثي عراق (1359 ش)

با سقوط محمدرضا شاه و پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، ستون نظامي ساختار امنيتي متمايل به غرب در منطقه فروپاشيد، منطقه خليج فارس با بحران خلأ قدرت طرفدار غرب مواجه گرديد و موازنه قوا زير سؤال رفت. پيروزي انقلاب اسلامي ايران، آثار عميقي بر مناسبات كشورهاي منطقه و قدرت‏هاي بزرگ صاحب نفوذ در آن بر جاي گذاشت. در سطح بين‏المللي، انقلاب اسلامي، موازنه قوا به سود غرب در دهه‏هاي پس از جنگ دوم جهاني را براي اولين بار تغيير داد و راه را براي ظهور و بروز نيروهاي جديد در منطقه هموار ساخت. در اين حال رقابت برسرِ كسب مقام ژاندارمي و جانشيني شاه را در بين كشورهاي منطقه شدت بخشيد و قدرت‏هاي جهان كه منافع خود را در منطقه در خطر مي‏ديدند، تصميم به سرنگوني نظام نوپاي اسلامي گرفتند. از اين رو، با حمايت و تشويق رژيم بعث عراق، هدف خود را تعقيب مي‏كردند. در اين حال و در هنگامي كه ايران درگير مشكلات داخلي پس از انقلاب و حل اين مسائل و نابساماني‏هاي برجاي مانده از رژيم گذشته بود، عراق از فرصت استفاده كرده، به طور مكرر، به تجاوز هوايي، زميني و دريايي عليه ايران اقدام مي‏نمود. گسترش اين حملات در دوره‏هاي زماني مختلف، اين نتيجه را مي‏رساند كه عراق، برنامه‏ريزي دقيقي براي حمله به ايران داشته است. همچنين پس از چند ماه كه از حملات پراكنده ارتش بعث عراق در مرزهاي ايران مي‏گذشت، در مجلس ملي عراق، جلسه اضطراري، تشكيل شد و صدام حسين ديكتاتور اين كشور، قرارداد 1975 الجزاير كه مرزهاي بين‏المللي را معين كرده بود ملغي اعلام كرد. وي الغاي اين موافقت‏نامه را مطابق با سيستم شوراي فرماندهي انقلاب عراق عنوان نمود و گستاخانه مسؤوليت قانوني اين الغا را بر دوش جمهوري اسلامي ايران انداخت. براساس تصميم شوراي فرماندهي عراق كه صدام حسين آن را اعلام نمود، اروندرود به طور كامل به عراق و اعراب تعلق پيدا مي‏كرد. وي با الغاي يكطرفه قرارداد 1975م، در حقيقت آغاز تجاوز نظامي رژيم بعثي را اعلام كرد تا مگر بتواند مطامع و خواسته‏هاي جاه‏طلبانه خود را از طريق جنگي ظالمانه و ناخواسته بر مردم ايران تحميل كند. او در حالي عنوان كرد كه عراق هيچ گونه چشمداشتي به خاك ايران ندارد كه در همان زمان چندين نقطه مرزي جمهوري اسلامي ايران را به تصرف درآورده بود. اعلام تصميم شوراي فرماندهي عراق منجر به جنگ تحميلي در 31 شهريور 1359 گرديد كه نود و چهار ماه به طول انجاميد و حماسه‏اي جاودان از رشادت‏هاي ملت غيور ايران به نمايش گذاشت. در اين جنگ ده‏ها كشور بيگانه، سيل كمك‏هاي مالي، تسليحاتي و نيز نيروهاي نظامي و تبليغاتي خود را به عراق روانه كردند تا بتوانند ايرانِ اسلامي را به زانو درآورند. اما مقاومت سرسختانه ملت مسلمان ايران با رهبري حكيمانه حضرت امام خميني(ره)، دشمنان را ناكام ساخت و بدون آن‏كه جنگ به نتيجه دلخواه آنان برسد، در مرداد 1367 به پايان رسيد.

پيروزي سپاهيان نادرشاه در جنگ با عثماني (1148 ق)

نادر شاه افشار، عثماني‏ها را در قفقاز و داغستان به سختي شكست داد و دولت عثماني ناچار شد، صلح را بپذيرد. به اين ترتيب در سال 1148 ق، صلح بين ايران و عثماني جاري شد و ايروان و ولايات غربي و شمال غربي به ايران باز گردانده شد.

درگذشت اديب و عارف نامي "عبدالرحمن جامي" خاتم شعراي بزرگ ايران (898 ق)

عبدالرحمن بن احمد بن محمد جامي، صوفي، اديب نحوي و شاعر ماهر در سال 817 قمري در شهر جام خراسان به دنيا آمد. وي در فنون طريقت، از مريدان نقشبنديه بود و ارتباط فراواني با پير طريقت داشت. جامي را شيعه دانسته‏اند و اشعار پرشوري را در مناقب اهل بيت(ع) از او نقل مي‏نمايند. ولي گويا وي مذهب خود را پنهان مي‏ساخته و تقيّه مي‏كرده است. اَشِعَّةُ اللَّمَعات، بهارستان، چهل حديث، ديوان اشعار، سلامان و آبسال از جمله تصنيفات وي مي‏باشند. غزليات جامي بسيار شيرين و گاهي تلفيقي از عربي و فارسي هستند. وي را خاتم شعراي بزرگ پارسي گوي خوانده‏اند. در اشعار جامي، افكار صوفيانه، داستان‏ها، حكمت، اندرز، تصورات خيالي و غنايى، به وفور ديده مي‏شود. او در مثنوي‏هاي خود، روش نظامي را تقليد مي‏كرد و در غزل از سعدي و حافظ پيروي مي‏نمود. با اين حال، نبايد جامي را از ابتكار مضامين تازه و قدرت بيان و لطف معاني در اشعارش بي‏بهره دانست. جامي با آن كه كمتر به مرتبه و جايگاه استادانِ بزرگ پيش از خود مي‏رسد، ولي از آن جهت كه خاتم شعراي بزرگ پارسي زبان است، داراي اهميت و مقام خاصي است. جامي در سال 898 ق در 81 سالگي در هرات چشم از جهان فرو بست.

تهاجم ارتش سرخ شوروی به لهستان در آغاز جنگ جهاني دوم (1939م)

پس از حمله ارتش آلمان به لهستان و اعلان جنگ انگلستان و فرانسه به آلمان و شعله‏ور شدن بيشترِ آتش جنگ جهاني دوم، شوروي علي‏رغم توافق سري خود با آلمان براي حمله به لهستان، در ابتدا به لهستان يورش نبرد. در اين ميان، ارتش لهستان در برابر تهاجم نيروهاي آلمان نازي مقاومت كرد و پيش‏بيني هيتلر مبني بر فتح لهستان طي يك هفته به وقوع نپيوست. خودداري ارتش سرخ شوروي از پيشروي در شرق لهستان كه موجب تمركز نيروهاي لهستان در جبهه غرب شده بود، هيتلر را خشمگين ساخت و طي پيامي براي استالين ديكتاتور شوروي، به وي تذكر داد كه اگر خواهان سهم خود از لهستان است بايد در جنگ شركت كند. ظاهراً علت ترديد و تعلل استالين در فرمان حركت به ارتش سرخ در شرق لهستان، علاوه بر نگراني او از عواقب ورود انگليس و فرانسه در جنگ، اين بود كه مي‏خواست ارتش لهستان ابتدا در جنگ با آلمان تضعيف شود و قدرت مقاومت زيادي در برابر ارتش سرخ نداشته باشد. سرانجام در روز هفدهم سپتامبر 1939م كه هزيمت و عقب نشيني ارتش لهستان در برابر نيروهاي هيتلر آغاز شده بود، استالين فرمان حمله به خاك لهستان را صادر كرد و ارتش سرخ بدون برخورد با مقاومت جدي نظاميان لهستان، شروع به پيشروي نمود. لهستان سرانجام پس از چهار هفته مقاومت در برابر دو همسايه نيرومند شرقي و غربي خود، شكست خورد و نبرد دليرانه ورشو در آخرين روزهاي جنگ، پايان بخش اين نبرد نابرابر بود. در جريان اين جنگ، بيش از سي‏صد هزار لهستاني جان باختند.

مرگ "كارْلْ پوپِر" فيلسوف و نظريه پرداز معروف اتريشي (1994م)

كارلْ ريمونْدْ پوپر متفكر و نظريه‏پرداز معروف و معاصر اتريشي در 28 ژوئيه 1902م در خانواده‏اي يهودي در ويِن پايتخت اتريش، به دنيا آمد. وي پس از طي تحصيلات خود، مدتي به مشاغل آزاد روي آورد اما پس از آن به تدريس پرداخت. با قدرت‏گيري نازي‏ها در آلمان و سپس اتريش، پوپر جهت دوري از حاكميت حزب نازي، به زلاندنو در قاره اقيانوسيه سفر نمود و به تدريس در دانشگاه مشغول شد. وي طي سال‏هاي بعد به ارائه نظرات خود پرداخت و طي بيش از پنجاه سال تدريس، كتاب‏هايي نيز نگاشت. پوپر در اين زمان، در فلسفه علم و فلسفه سياسي به عنوان يكي از نظريه‏پردازانِ شاخصْ شناخته شد و كتابهايش به حدود سي زبان ترجمه گرديد. پوپر در فلسفه علم، با پوزيتيويسم منطقي و فلسفه تحليلي مخالفت مي‏كرد. پيروان فلسفه تحليلي براين عقيده بودند كه آن چه در فرايند ذهن به جريان در مي‏آيد، ناشي از درك امور از طريق حواس است، به طوري كه زبان را به عنوان نمود ذهن معرفي مي‏كنند. پوزيتيويسم منطقي نيز در پي ارائه يك بنياد محكم و مطمئن براي علوم و اثبات بي‏معنايي هر نوع فلسفه ما بعد الطبيعه است كه آن نيز بر به كارگيري روش‏هاي تجربي در كشف حقيقت، پافشاري مي‏كند. در اين راستا، پوپر معيار علمي بودن يك گزاره را ابطال پذيري عنوان كرد و نظريه حدس و ابطال را بر پايه آن بنا نهاد. به اين معنا كه دانشمند نظريه‏اي را با حدس عرضه مي‏كند و در صورتي كه اين نظريه با يك قضيه مشاهده‏اي ناسازگار باشد، آن نظريه ابطال مي‏شود. اين نظريه، نظريه‏اي قراردادگرايانه درباره ماهيت علم است كه ظاهري منطقي دارد، هرچند انتقاداتي را نيز در برداشته است. پوپر در فلسفه سياسي نيز به طورعمده به فلسفه سياسي افلاطون و ماركسيسم تاخت و از ليبراليسم دفاع كرد به گونه‏اي كه به صورت يكي از بزرگ‏ترين حاميان ليبراليسم در قرن بيستم به شمار آمد. پوپر در عين حال از نظم نوين امريكا حمايت كرد و ژاندارمي امريكا بر جهان را پذيرفت. پوپر به عنوان يكي از پرنفوذترين نظريه پردازان و فلاسفه قرن بيستم، در آكادمي‏هاي علمي متعددي عضويت داشت و نشان‏هاي گوناگوني دريافت كرد. از پوپر آثاري بر جاي مانده كه جامعه باز و دشمنان آن، شناخت عيني، حدس‏ها و ابطال‏ها، فقر تاريخي‏گري و منطق اكتشاف علمي از آن جمله‏اند. كارل رِيموند پوپر سرانجام در 17 سپتامبر 1994م در 92 سالگي درگذشت.

درگذشت ويليام هنري فوكس تالبوت از پيشگامان اختراع عكاسي( 1877 م )

ویلیام هنری فاکس تالبوت (به انگلیسی: William Henry Fox Talbot) ( ۱۱ فوریه ۱۸۰۰-۱۷ سپتامبر ۱۸۷۷ ) دانشمند، فیزیکدان و عکاس بریتانیایی بود. او به عنوان پدر عکاسی شناخته می شود. شیوه منفی-مثبت در عکاسی از ابتکارات او در عکاسی است. با این شیوه امکان چاپ تعداد نامحدودی تصویر مثبت از روی یک تصویر منفی اصلی میسر شد. وی همچنین در سال ۱۸۴۰ کشف کرد که می توان با کمک زمان نوردهی بسیار کوتاه و به وسیله گالو نیترات نقره تصویر مخفی را ظاهر کرد.