رحلت حكيم، عارف و فيلسوف شهير "آخوند ملامحمد كاشاني" (1294ش)

آخوند ملا محمد كاشاني (كاشي)، عارف، فيلسوف، حكيم، فقيه و عالم شيعي در سال 1213ش (1250ق) در كاشان به دنيا آمد و مقدمات علوم را در زادگاهش پشت سر گذاشت. وي پس از آن راهي اصفهان گرديد و حكمت و فلسفه را نزد ميرزا حسن نوري و محمدرضا صهباي قمشه‏اي آموخت تا بدانجا كه در علوم عقلي به كمال رسيد. آخوند ملامحمد كاشاني از آن پس در مدرسه جده كوچك و مدرسه صدر اصفهان به تدريس علوم عقلي پرداخت و جاذبه درس ايشان كه فلسفه را با عرفان مي‏آميخت، علاقمندان به فلسفه، به ويژه فلسفه ملاصدرا را از شهرهاي دور و نزديك و حتي از كشورهاي ديگر به اصفهان مي‏كشاند. آخوند كاشاني در طول ده‏ها سال تدريس، شاگردان فراوان و فاضلي پرورش داد كه حضرات آيات: سيدحسين بروجردي، شيخ محمد حكيم خراساني، حاج آقا رحيم ارباب، سيد محمدرضا خراساني، آقا ضياءالدين عراقي، طَرَب اصفهاني، آقا نجفي قوچاني، شيخ هاشم قزويني و ميرزا ابوالقاسم محمد نصير شيرازي از آن جمله‏اند. آخوند علاوه بر فقه و اصول و حكمت، در ادبيات عربي و فارسي و رياضيات نيز تبحر داشت. اين فيلسوف و مدرس بزرگ فلسفه صدرالمتألّهين، سرانجام پس از عمري سرشار از تدريس و نشر فلسفه و عرفان در يازدهم تيرماه 1294ش برابر با بيستم شعبان 1333ق در هشتاد و يك سالگي در اصفهان وفات يافت و در قبرستان تخت فولاد اصفهان كه مدفن بزرگان بي‏شماري است، به خاك سپرده شد.

شهادت عالم مجاهد و فقيه نستوه آيت اللَّه "محمد صدوقي" چهارمين شهيد محراب (1361 ش)

آيت‏اللَّه محمد صدوقي در سال 1287 ش برابر با 1327 قمري در يزد ديده به جهان گشود. خانواده شهيد صدوقي از نواده‏هاي مرحوم شيخ صدوق مي‏باشند و پدر او يكي از روحانيون معروف يزد بود. آيت‏اللَّه صدوقي مقداري از تحصيلات خود را در يزد و اصفهان گذراند و سپس براي ادامه تحصيل به قم مهاجرت نمود. وي به مدت 21 سال در قم به فراگيري علوم اسلامي پرداخت و از محضر عالمان نامداري همچون شيخ عبدالكريم حائري يزدي، سيدصدرالدين صدر، سيدمحمدتقي خوانساري، سيدمحمد حجت كوه‏كَمره‏اي و حضرت امام خميني(ره) بهره برد. پس از درگذشت آيت‏اللَّه شيخ عبدالكريم حائري، مؤسس و مدير حوزه علميه قم، اداره قسمتي از حوزه علميه به شهيد صدوقي واگذار شد. با رسيدن سال 1330 ش و فوت عالم بزرگ ديني يزد، با درخواست مردم و توصيه حضرت امام و بزرگان به آيت‏اللَّه صدوقي، ايشان به يزد بازگشت و به انجام وظايف ديني و انقلابي پرداخت. اين عالم رباني از آغاز مبارزات حضرت امام خميني(ره) چه پيش از قيام 15 خرداد و چه پس از آن، همواره از ياران و مروّجان افكار متعالي حضرت امام محسوب مي‏شد. اين شخصيت والامقام پس از پيروزي انقلاب اسلامي، از طرف مردم يزد، براي تدوين قانون اساسي راهي مجلس خبرگان شد و در راه تثبيت اصل ولايت فقيه، تلاش فراواني از خود نشان داد. ايشان همچنين به عنوان نماينده امام و امام جمعه يزد برگزيده شد و به روشنگري و ارشاد مردم همت گماشت. سرانجام آيت‏اللَّه محمد صدوقي در روز 11 تير 1361 مطابق با دهم ماه مبارك رمضان سال 1402 ق، پس از اداي نماز جمعه در حالي كه جايگاه را ترك مي‏كرد، منافقي با به آغوش كشيدن آن بزرگوار و منفجر كردن نارنجكي كه در دست داشت، ايشان را در خون خود غوطه‏ور ساخت. در اين ترور كه در ادامه سياست و روش پليد منافقين كوردل جهت حذف فيزيكي چهره‏هاي فعال، مؤثر و شاخص انقلاب اسلامي صورت گرفت آن شهيد بزرگوار كه به حق، شيخ الشهداء و چهارمين شهيد محراب ناميده شده است، به آرزوي ديرين خود رسيد و به معراج خود كه شهادت بود، دست يافت.

تولد "سنايي غزنوی" عارف و شاعر بزرگ ايراني(473 ق)

ابوالمجد مجدود بن آدم سنايى غزنوي، شاعر بلند مرتبه‏ي ايراني و عارفِ مشهور و از استادان مسلم شعرفارسي است كه در غزنين به دنيا آمد. وي در آغاز جواني، شاعردربار و مداح سلطان مسعود و بهرام شاه غزنوي بود. ولي بعد از سفر به خراسان و اقامت چندساله در آن ديار و ديدار با مشايخ تصوف، تغييرات شگرفي در او به وجود آمد و كارش به زهد و انزوا و تامل در حقايق عرفاني كشيد. بروز شخصيت اصلي سنايى از اين اوان صورت گرفت و در اين دوره به سرودن قصايد معروف خود در زهد و وعظ و عرفان و ايجاد منظومه‏هاي حديقَةُ الحَقيقه و طريقُ التَّحقيق و سيرُالعِباد و... توفيق يافت و نخستين بار، قصائد و منظومه‏هاي خاصي را به بحث در مسايل عرفاني اختصاص داد. تاثير اشعار سنايى در تغيير سبك شعر فارسي و ايجاد تنوع و تجدد در آن غير قابل انكار است. آثار او پُر است از معارف و حقايق عرفاني و انديشه‏هاي ديني، زهد، وعظ و تمثيلات تعليمي كه با بياني شيوا و استوار ادا شده است. وي (به احتمال زياد) در سال 545 قمري در غزنين وفات يافت و در همان شهر به خاك سپرده شد.

تولد "هرمان هسه" نويسنده معروف آلماني (1877م)

هرمان هِسه، نويسنده و شاعر آلماني در دوم جولای سال 1877م در خانواده‏اي مذهبي در شهر كالو در جنوب آلمان متولد شد. پدر و مادر او هر دو از مبلغان مذهبي بودند و خود او نيز در ابتداي جواني به اين كار اشتغال داشت. هرمان از نوجواني، سرودن شعر را آغاز كرد و در 20 سالگي اولين مجموعه شعر خود را منتشر نمود. وي پس از چندي دست به سفري طولاني به سوي مشرق زمين زد. مدت‏هاي طولاني در هندوستان در ميان جنگل‏ها و بودائيان زيست و با آيين آن‏ها آشنا شد. هرمان هسه به تدريجْ علاقه شديدي به وارستگي اين مردم پيدا كرد به طوري كه در بيشتر آثار خود، عقايد و زندگي آن‏ها را تشريح نموده است. از جمله در داستان سيدارتا، از اساطير هند الهام گرفته است و اين داستان، نمايانگر علاقه مردم غرب به ويژه آلمان به آيين‏هاي مذهبي شرق مي‏باشد. هِسه در سال 1945م جايزه ادبي گوته و يك سال بعد، جايزه نوبل را در رشته ادبيات دريافت كرد. هسه مدت‏ها در سوئيس به نشر آثار خويش پرداخت و كتاب‏هاي متعددي به نگارش درآورد. مايه اصلي داستان‏هاي او، كشمكش ميان ماديات و معنويات و گشودن راهي به سوي خويشتن است. هسه بيش از هر نويسنده ديگري توانسته است از رنج‏هاي دروني و احساسات و كشمكش‏هاي روحي، انزوا و زندگي باطني بشر سخن بگويد. كمال مطلوب از ديدگاه هسه زماني حاصل مي‏شود كه همه شكل‏هاي متفاوت زندگي با يك‏ديگر سازش پيدا كنند و مسائل مادي و معنوي به يك‏ديگر بپيوندند. از اين ديد، هسه معتقد به حل شدن تمدن غرب و شرق در همديگر بود و اين انديشه، بسياري از متفكران را نيز با خود همراه كرده است. وي در كتاب بازي مهره‏هاي شيشه‏اي كه به خاطر آن جايزه نوبل گرفت، پيرامون سرزمين كمال مطلوب كه در قرن بيست و سوم ميلادي رخ مي‏دهد سخن گفته است. در اين سرزمين، مشتاقان عالم معنا دور از غوغاي جهانْ در آن به سر مي‏برند. فلسفه غرب و رياضت شرق با يك‏ديگر تلفيق شده و حتي مرگ هم مانع پيشرفت آدمي نيست چرا كه روح، متوقف نمي‏شود. هسه برخلاف بسياري از نويسندگان عصر جديد كه به بشرْ جدا از عالم طبيعت اعتقاد دارند و به هر تغيير شكل طبيعت بر حسب فنون علمي مي‏نگرند، در آثار خود، راه و شناخت تدريجي بشر را در ارتباط با عالم خلقت مي‏نماياند. در واقعْ آنچه براي هِسِه كه تشنه كشف اسرار عالم هستي است، اهميت دارد، آن است كه تا حدّ امكان، خود را در قواي مختلفي كه بر بشر نفوذ دارد شركت دهد. از اين روست كه بيشتر اشخاصِ داستان‏هاي هِسه كساني هستند كه مي‏خواهند خود را به صورتي عميق بشناسند و براي شناخت درون، از برابر هيچ تجربه‏اي، هر قدر كه دشوار و وحشتناك باشد، كنار نمي‏روند و پيوسته در حال تحقيق به سر مي‏برند. اين تحقيقِ مداوم از انسانيت محض و اين اعتلاي انديشه است كه هِسِه را در رديف نويسندگاني جاي مي‏دهد كه آثارشان در دسترش فهم عامه مردم نيست، اگرچه مبهم و تاريك شمرده نمي‏شود. هسه نويسنده‏اي صلح‏طلب و گوشه گير بود كه آثار ارزش‏مند او از قبيل گرگ بيابان، سفر مشرق زمين، شادي نقاش و نظريات سياسي و... از شهرت فراواني برخوردارند. هرمان هسه سرانجام در نهم اوت 1962م در 85 سالگي درگذشت.

درگذشت "آنتوان چِخوف" داستان‏سرا و نويسنده شهير روسي (1904م)

آنتوان پاولوويچ چخوف نويسنده و داستان سراي نامدار روسي در 17 ژانويه سال 1860م در خانواده‏اي فقير در روسيه به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را در رشته پزشكي به پايان رساند و مدت كوتاهي نيز به طبابت پرداخت. ولي با استعداد و علاقه‏اي كه به نوشتن داشت، از حرفه خود دست كشيد و كار نويسندگي را دنبال كرد. چخوف در مدت كوتاهي، آثار متعددي به نگارش درآورد و به شهرت دست يافت. او در جواني به مرض سل دچار شد و تا پايان عمر، از اين بيماري در رنج بود. از اين‏رو به توصيه پزشكان، به جنوب فرانسه رفت و به نوشتن نمايش‏نامه و داستان‏هاي كوتاه سرگرم شد. در مورد آثار چخوف بايد گفت كه نوآوري‏هاي صوري و موضوعي او در هنر داستان‏پردازي، اصول و سنن ادبي را دگرگون كرد. با آن‏كه قسمت اعظم آثار چخوف به صورت داستان‏هاي منثور است، با اين حالْ وي نمايش‏نامه‏نويس چيره‏دستي بود و مهم‏ترين داستان كوتاه‏نويس همه اعصار به شمار مي‏رفت. چخوف در صنعت ايجاز و هنرِ داستان‏نويسي داراي قدرتي شگرف بود و در خلق شخصيت‏هاي جالب، مهارتي بسزا داشت. او بشردوستي و نيك نفسي و خدمت به مردم را نيز وظيفه هر انسان شرافت‏مند مي‏دانست و به طرزي گيرا و دل‏انگيز، اين علاقه شديدِ انسان دوستي در آثارش به چشم مي‏خورد. آثار متعدد ومتنوع اين نويسنده بزرگ روس، پر از لطف و زيبايى و نيز آميخته با هزل و طنز مي‏باشد. چخوف خواننده را در عين حال كه مي‏خنداند، به فكر و دقت نيز وا مي‏دارد و معايب اجتماعي را در نظرش جلوه‏گر مي‏سازد. فاجعه در شكارگاه، دهقانان، دكتر بي‏مريض، مرد زود رنج، باغ آلبالو و سه خواهر از جمله آثار مشهور اوست. آنتوان چخوف سرانجام در دوم ژوئيه 1904م در حالي كه بيش از 44 سال از عمرش نمي‏گذشت، در اوج شهرت و محبوبيت بر اثر مرض سل درگذشت.