آلرژي‌هاي بهاري هم با آمدن فصل بهار، در بين مردم فراگير مي‌شود.
آلرژي به واكنش‌هاي شديد و غير عادي سيستم ايمني بدن نسبت به ورود عوامل خارجي گفته مي‌شود كه عوارض گوناگوني را براي فرد ايجاد مي‌كند. اين عوارض اگرچه در بيشتر موارد مقطعي و زودگذر هستند، ولي در مواردي نيز واكنش‌هاي شديد بدن را سبب مي‌شوند و تا مدت طولاني ادامه مي‌يابند.
آلرژي بهاري معمولا با آب ريزش بيني و سوزش چشم همراه است و در برخي موارد همانند سرماخوردگي حالت كرختي ايجاد مي‌كند و فرد به عطسه‌هاي مكرر مبتلا مي‌شود.
به گفته پزشكان، حساسيت بهاري مي‌تواند به طور ناگهاني يا تدريجي ايجاد شود و چند دقيقه تا چند ماه به طول بينجامد.
آلرژي در بيشتر موارد زمينه ژنتيكي دارد، ولي عوامل محيطي نيز بر آن موثرند. بنا بر باور پزشكان درمان آلرژي به شناخت دقيق عوامل حساسيت زا نياز دارد و به اين منظور بايد آزمايش‌هاي متعددي انجام شود. پس از شناسايي اين عوامل به بيمار توصيه مي‌شود كه حتي‌الامكان از اين عوامل دوري كند. البته در برخي موارد داروهاي ضد حساسيت تجويز مي گردد و در صورتي كه آلرژي خيلي شديد باشد، تزريق آمپول هم انجام مي‌شود.
گفتگوي زير در اين زمينه با دكتر محمدرضا فضل‌الهي، متخصص آسم و آلرژي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران انجام شده است.
چرا بروز حساسيت در فصل بهار بيش از ساير فصل‌ها ديده مي‌شود؟
به طور كلي 20 تا 30 درصد افراد جامعه ممكن است دچار آلرژي شوند. اين آلرژي مي‌تواند به صورت فصلي و يا دايمي باشد كه شيوع نوع فصلي آن بيش از نوع دايمي است. آلرژي‌هاي فصلي براي بروز نياز به يك عامل محرك دارند و فصل بهار كه فصل گرده‌افشاني و رويش گياهان مختلف است مي‌تواند محرك خوبي براي آن باشد.
پس اين مطلب صحيح است كه گرده گل‌ها باعث بروز آلرژي در بهار مي‌شود؟
بله، البته بايد به اين نكته توجه داشت كه كدام گرده‌ها موجب بروز آلرژي مي‌شوند. بر خلاف نظر عامه مردم، گل‌هايي مثل رز و سرخ به دليل اين كه گرده آنها بزرگ است، كمتر در ايجاد آلرژي نقش دارند و در مقابل، گرده گل‌هاي كوچك و گرده درختان سوزني برگ مثل سرو در ايجاد آلرژي بسيار موثرند.
ذرات معلق در هواي شهرهايي مثل تهران همواره وجود دارند، پس چرا اين ذرات موجب ايجاد آلرژي نمي‌شوند؟
براي پاسخ به اين سوال ابتدا بايد دانست كه ماده حساسيت‌زا بايد داراي چه مشخصاتي باشد تا موجب ايجاد آلرژي شود. مهم‌ترين نوع آلرژي، آلرژي بيني است كه 25 تا 30 درصد مبتلايان را دربرمي‌گيرد كه در آن دستگاه تنفسي فوقاني يا تحتاني درگير مي‌شود.
به بيان علمي بايد گفت براي تحريك دستگاه تنفسي افرادي كه مستعد آلرژي هستند، يك ماده آلرژن (حساسيت‌زا) بايد وزني بين 10 تا 70 دالتون داشته باشد و گرده گياهان بهاري در اين دسته قرار مي‌گيرند.
يعني آلاينده‌هاي هوا در ايجاد آلرژي‌هاي فصل بهار بي‌تاثيرند؟
نه، آلاينده‌هاي هوا نيز به نوبه خود در اين پديده نقش دارند. طبق نتايج تحقيقات انجام شده در كشور، مشخص شده است كه آلاينده‌ها مي‌توانند شكل آلرژن‌ها را تغيير دهند و باعث حساسيت‌زايي بيشتر آنها شوند. با بررسي ميكروسكوپي گرده گياه سرو نقره‌اي در تهران، مشخص شده است كه گرده اين گياه در نواحي آلوده‌تر شهر، از لحاظ ظاهري تغيير شكل مي يابد و علايم حساسيت‌زاي بيشتري از خود نشان مي‌دهد.
آيا آلرژي درمان دارد؟
اگر منظور از اين درمان، علاج و مداواي قطعي بيماري باشد، بايد گفت جز در موارد معدودي اين امر امكان‌پذير نيست كه البته مدت درمان اين تعداد محدود نيز طولاني خواهد بود. بروز آلرژي در زمان‌هاي مختلف متفاوت است، يعني ممكن است در طول يك دوره زماني به اوج خود برسد، ولي در مقابل ممكن است چند سال به صورت خفته بماند و بروز نكند.
در كل ريشه‌كني آلرژي بسيار مشكل است.
پس چه‌طور مي‌توان با اين پديده مقابله كرد؟
طبق بررسي‌هاي انجام شده، اولين و مهم‌ترين قدم در جلوگيري از بروز آلرژي، پيشگيري است. براي اين كار مناسب‌ترين عمل، دور كردن فرد از عامل حساسيت‌زاست، مثلا اگر فرد به گياهي خاص حساسيت دارد، بهترين كار دور كردن فرد از آن گياه است ولي اگر اين كار مقدور نبود، مي‌توان از ورود عامل حساسيت‌زا به منزل جلوگيري كرد، مثلا با بستن پنجره‌ها و بالا كشيدن شيشه اتومبيل در هنگام خروج از منزل مي‌توان تا حد زيادي از بروز آلرژي جلوگيري كرد.
آگاهي از اين نكته نيز بسيار مهم است كه ازدحام گرده‌هاي گياهان در دو مقطع زماني بسيار زياد است: يكي ساعت 10 صبح و ديگري ساعت 5 بعد از ظهر. افراد مستعد آلرژي بايد در اين ساعات، موارد بهداشتي از قبيل استفاده از ماسك را بيشتر مدنظر قرار دهند.
چه داروهايي براي درمان آلرژي وجود دارد؟
معمول‌ترين داروهايي كه در اين مورد استفاده مي‌شوند آنتي‌هيستامين‌ها هستند كه در واقع علايم باليني آلرژي را كاهش مي‌‌دهند، نه اين كه آن را درمان كنند. از عوارض مهم اين داروها ايجاد خواب‌آلودگي است.
داروهاي ديگري كه براي درمان آلرژي كاربرد دارند، داروهاي استروييدي هستند كه انواع قديمي آنها عوارض بسياري داشتند، ولي در حال حاضر عوارض آنها بسيار كاهش يافته است. بايد به اين نكته نيز توجه داشت كه مصرف داروهاي استروييدي به شكل خوراكي يا تزريقي، به‌صورت خودسرانه آثار بدي را مي‌تواند به دنبال داشته باشد.