رنگ كردن مو قدمتي ديرينه دارد. انسان‌ها از زمان‌هاي بسيار دور علاقه بسياري به رنگ كردن موهايشان داشته‌اند و با استفاده از گياهاني مثل حنا موهايشان را رنگ مي‌كردند. البته اين علاقه تا امروز نيز ادامه يافته است. تا چند سال پيش استفاده از رنگ موها به ويژه رنگ‌موهاي شيميايي بيشتر در بين زنان و آن هم براي پوشاندن موهاي سفيد رواج داشت، اما متاسفانه امروزه استفاده از رنگ موهاي شيميايي در بين جوانان و نوجوانان نيز شايع شده كه البته مي‌تواند صدمات زيادي را هم به دنبال داشته باشد.

لازم است بدانيد هر محصول آرايشي و بهداشتي و به ويژه از نوع شيميايي آن بدون عارضه ي جانبي نيست و با وجود آن كه هر چند وقت يك بار، خبرهايي در مورد عوارض استفاده از رنگ موهاي شيميايي از سوي محققان انتشار مي‌يابد، اما همچنان آمار مصرف اين ماده شيميايي رو به افزايش است.

حالا كه نمي‌توان افراد را از رنگ كردن موها بازداشت و رنگ كردن مو لازم به نظر مي‌رسد و نمي‌توانيد از آن صرف‌نظر كنيد، پس دست‌كم به طور اصولي و درست از آن ها استفاده كنيد و حتي‌الامكان از رنگ‌هاي گياهي به جاي رنگ‌هاي شيميايي استفاده نماييد.

رنگ طبيعي موها

هر تار مو از دو قسمت اصلي غلاف و ريشه تشكيل شده است. غلاف هماني است كه دور تا دور ساقه و ريشه را مي‌پوشاند. ساقه مو دو نوع رنگدانه دارد: رنگدانه‌هاي قهوه‌اي تا سياه و رنگدانه هاي طلايي تا قرمز. بسته به نژاد افراد، نوع رنگدانه و در نتيجه رنگ موي آن ها با هم متفاوت است و چنانچه رنگدانه‌ها از بين بروند، مو سفيد مي‌شود.

آشنايي با رنگ موهاي شيميايي

رنگ موها به دو دسته تقسيم مي‌شوند: رنگ‌ موهاي موقت و رنگ‌ موهاي دائمي.

الف) رنگ موهاي موقت

در زير شاخه رنگ موهاي موقت، يك دسته ديگر هم وجود دارد كه به آنها نيمه‌موقت مي‌گويند. رنگ موهاي موقت رنگ‌هايي هستند كه فقط به اندازه يك بار شامپو زدن دوام دارند. اين رنگ‌ها به داخل مو نفوذ نمي‌كنند و تنها روي ساقه مو قرار مي‌گيرند. رنگ‌هاي نيمه‌موقت كه بيشتر براي موهاي سفيد كاربرد دارند، به اندازه 4 تا 6 بار شامپو زدن روي مو ماندگاري دارند. اين رنگ‌ موها به دليل داشتن مواد اكسيدان ضعيف و نداشتن آمونياك به موها صدمه كمتري مي‌زنند و حتي گاهي به عنوان تقويت‌كننده رنگ طبيعي مو نيز به كار مي‌روند.

ب) رنگ موهاي دائمي يا ثابت

ماندگاري و پايداري اين رنگ ها، روي موها بيشتر و طولاني‌تر است. اين رنگ‌ها رايج‌ترين رنگ‌هاي مصرفي در سالن‌هاي آرايشي هستند و اغلب مردم ترجيح مي‌دهند كه از اين رنگ‌ها استفاده كنند، اما از تاثيرات مخرب احتمالي آنها روي مو و پوست سر غافل هستند.

رنگ موي دائمي، حاوي آمونياك و اكسيدان است. اكسيدان به عنوان كاتاليزور عمل كرده و باعث مي‌شود كه رنگ به صورت دائمي روي مو باقي بماند، اما به دليل آسيبي كه اكسيدان‌هاي قوي به مو مي‌زنند، بهتر است از اكسيدان‌هاي ضعيف‌تر استفاده شود. اكسيدان‌هاي قوي، سولفورهاي بيشتري از مو را پاك مي‌كنند، در نتيجه مو سفت شده و قطرش كاهش مي‌يابد.

آمونياك با جدا كردن كوتيكول مو، به رنگ اجازه مي‌دهد كه به داخل مو نفوذ كند، اما در برخي از رنگ‌ موها ميزان آمونياك به قدري زياد است كه پيوندهاي سولفور مو را بيش از حد از هم جدا مي كند، در نتيجه مو نازك و شكننده مي‌شود.

موهاي سپيد، پديده‌اي فراگير

اين روزها سفيد شدن مو در سنين كم بسيار شايع شده است. سفيد شدن مو به عوامل مختلفي بستگي دارد كه يكي از مهم‌ترين آنها زمينه ارثي است. البته بيماري‌هايي مثل ويتيليگو نيز مي‌تواند عامل سفيدي مو باشد. اين بيماري‌ علاوه بر موها، پوست و بعضي از نواحي بدن را هم سفيد مي‌كند. از عوامل مهم ديگري كه مي‌توان به آن اشاره كرد تغذيه غلط است. كمبود ويتامين‌هايي مثل ويتامين هاي گروه B و كمبود روي و سلنيوم در سفيد شدن مو موثر است.

اگر سفيد شدن مو زمينه ارثي داشته باشد، درمان دارويي تاثيري در جلوگيري از سفيد شدن آن ندارد، ولي چنانچه سفيد شدن مو به دليل بيماري يا تغذيه نادرست باشد، با درمان دارويي مي‌توان از سفيد شدن بيشتر آن جلوگيري كرد.

به هر حال يكي از دلايل مهم و انگيزه اصلي اغلب مردم براي رنگ كردن موها، مخفي كردن همين موهاي سفيد است. حتما شما هم با افرادي برخورد كرده‌‌ايد كه مي‌گويند نمي‌دانم چرا موهاي سفيدم، پس از چند بار شستشو رنگ‌اش را از دست مي‌دهد، يا برخي مي‌گويند تار موهاي سفيدم رنگ نمي‌گيرند. در واقع بايد بگوييم كه موهاي سفيد، به ويژه در برخي از نقاط سر مثل اطراف شقيقه‌ها در برابر رنگ مو مقاوم هستند، يا به سرعت رنگ خود را از دست مي‌دهند.

هر چيزي كه باعث شود ساختار طبيعي مو از حالت عادي خارج شود، براي مو مضر محسوب مي شود. به همين علت بايد تا حد امكان از مواد شيميايي مخصوص فر كردن، رنگ كردن و… كمتر استفاده شود.

رنگ كردن مو در دوران بارداري ممنوع

از آنجايي كه تحقيقات در اين زمينه هنوز تكميل نشده، نمي‌توان ادعا كرد كه صددرصد رنگ مو تاثير مضري بر روي جنين دارد، اما همان‌طور كه مي‌دانيد پوست كف سر مي‌تواند مقداري از مواد شيميايي موجود در رنگ را جذب كرده و وارد جريان خون كند و از آنجايي كه سه ماهه اول بارداري، زمان شكل‌گيري جنين بوده و جنين در اين زمان بسيار حساس و آسيب‌پذير است، پس به زنان باردار توصيه مي‌شود بهتر است كه تا پايان دوران بارداري از رنگ‌هاي شيميايي استفاده نكنند، خصوصا در سه ماه اول بارداري.

اين رنگ‌ها مي‌توانند باعث سقط جنين شوند، لذا استفاده از آن در دوران بارداري به هيچ وجه توصيه نمي‌شود.

عوارض رنگ مو

برخي از محققان معتقدند كه استفاده زياد از رنگ موهاي شيميايي باعث سرطان مثانه و لنفوم غير هوچكين (نوعي سرطان خون) مي‌شود.

همچنين استفاده مكرر يا نادرست از رنگ موها به خصوص رنگ موهاي دائمي، باعث آسيب موها و بروز موخوره مي شود. خشك و زبر شدن و شكنندگي موها نيز از آسيب‌هايي است كه در اثر از بين رفتن چربي مو به وجود مي‌آيد.

استفاده مكرر از رنگ مو سبب ايجاد حساسيت‌هاي پوستي، شوره سر ، خارش و حتي قرمزي پوست سر مي‌شود. چنانچه مواد شيميايي موجود در رنگ قوي باشد و فرد نسبت به اين مواد حساسيت داشته باشد، ممكن است سوختگي در سر ايجاد شود كه اثرات آن حتي مي‌تواند تا آخر عمر باقي بماند. اين حساسيت به دليل وجود ماده‌اي به نام پارافنيلين ديامين (PPD)‌ در رنگ مو است. معمولا علائم اين حساسيت شامل قرمزي پوست سر، خارش، سوزش و ايجاد تاول و كنده شدن پوست سر است. به دليل حساسيتي كه اين ماده در برخي از افراد ايجاد مي‌كند، در تعدادي از كشورها استفاده از اين ماده در رنگ موها ممنوع شده و در بسياري از رنگ موها درصد آن بسيار كاهش يافته است، اما به هر حال افرادي كه به اين ماده حساسيت دارند، نبايد از اين رنگ موها استفاده كنند.

توصيه هايي براي كاهش اثرات مضر رنگ مو

براي رنگ كردن موها توصيه مي‌شود كه به متخصصان امر مراجعه كنيد و هرگز خودتان اقدام به اين كار نكنيد.

همچنين براي كاهش اثرات سوء رنگ‌هاي شيميايي بهتر است:

- از رنگ موهاي استاندارد استاندارد و داراي مجوز وزارت بهداشت استفاده كنيد.

ـ بيشتر از زمان مورد نياز، رنگ را بر روي سر باقي نگذاريد.

ـ بعد از استفاده از رنگ، سر را با آب خوب بشوييد.

ـ رنگ موهاي مختلف را باهم مخلوط نكنيد، زيرا ممكن است مواد مضري ايجاد شود.

ـ هنگام استعمال رنگ مو از دستكش استفاده كنيد.

ـ قبل از رنگ كردن مو با يك شامپوي مناسب، موها را شستشو دهيد.

ـ هرگز بعد از رنگ كردن موها از مواد صاف‌كننده يا فركننده استفاده نكنيد.

ـ پس از رنگ كردن، از مواد تقويت‌كننده مو استفاده كنيد.

- از تعويض مكرر رنگ مو اجتناب كنيد.

- رنگ مو را در فاصله هاي زماني طولاني تري استفاده كنيد، زيرا هر چند عوارض رنگ مو در درازمدت پديد مي آيد، ولي هر چه فاصله زماني رنگ كردن موها طولاني تر شود، بهتر است.