نژيوگرافي ؛يك پرتونگاري بي‌خطر
جام جم آنلاين: تغيير شيوه زندگي در دهه‌هاي اخير و به تبع آن كاهش تحرك بدني، مصرف سيگار، افزايش چربي و فشار خون باعث شده است كه بيماري‌هاي قلبي ـ عروقي بخصوص در كشورهاي در حال توسعه به عنوان يكي از مهم‌ترين عوامل مرگ و مير شناخته شوند.
يكي از موثرترين روش‌هاي تشخيص وجود گرفتگي در عروق كرونر ـ از عوامل ايجاد حملات قلبي ـ آنژيوگرافي است كه بسياري از مردم از شنيدن نام آن مي ترسند ، حال آن‌كه آنژيوگرافي فقط يك روش تشخيص براي بررسي رگ‌هاي قلب است.
دكتر محسن شهيدي، فوق تخصص قلب در اين باره به«جام‌جم» مي‌گويد: براي پيشگيري از حملات قلبي ناشي از گرفتگي يا انسداد عروق، امروزه راه‌هاي گوناگوني وجود دارد كه آنژيوگرافي به عنوان يك روش تشخيصي درماني يكي از آنهاست.
وي مي‌افزايد: آنژيوگرافي يك روش پرتونگاري از رگ‌هاي خوني است كه براي مشاهده و معاينه دقيق رگ‌هاي قلب و ساختمان اين عضو حساس بدن به كار مي‌رود. اين روش بر خلاف ساير روش‌هاي تشخيصي همچون اكوكارديوگرافي و نوار قلب، حتما بايد در بيمارستان انجام شود.
روش كار
به كمك آنژيوگرافي تعداد عروق كرونر مسدود شده، محل انسداد و ميزان آن مشخص مي‌شود. دكتر شهيدي با بيان اين‌كه مستقيم‌ترين راه كشف مشكلات شريان‌هاي كرونري قلب استفاده از آنژيوگرافي است، مي‌گويد: اين روش با تزريق يك ماده رنگي حاجب به وسيله يك لوله بلند، نازك و قابل انعطاف بنام كاتتر انجام مي‌شود.
اگرچه هنگامي كه لوله كاتتر به قلب مي‌رسد ممكن است فرد مقداري دچار تپش قلب شود ـ كه اين وضعيت طبيعي است ـ اما به طوركلي هنگام انجام آنژيوگرافي فرد چيزي احساس نمي‌كند.
اين فوق‌تخصص قلب مي‌گويد: در اين روش پس از اين‌كه كاتتر از طريق شريان يا وريدي كه در كشاله ران وجود دارد به سمت قلب فرستاده شده و در قلب يا مدخل عروق تغذيه‌كننده آن قرار گرفت، ماده حاجب ـ كه به وسيله اشعه ايكس قابل رويت است ـ تزريق و از زواياي مختلف قلب عكسبرداري مي‌شود.
دكتر شهيدي با بيان اين‌كه معمولا مراحل كار حدود نيم ساعت به طول مي‌انجامد و فرد تنها بايد هنگام آنژيوگرافي به مدت ? تا ?? ثانيه نفس خود را حبس كرده و تكان نخورد، مي‌افزايد: گاهي اوقات از شريان‌هاي موجود در مچ دست يا آرنج نيز براي انجام آنژيوگرافي استفاده مي‌شود.
كاربرد
كاربرد معمول آنژيوگرافي شامل بررسي مشكلات اكتسابي (تنگي عروق كرونر)، تاييد ناهنجاري‌هاي مادرزادي قلب (سوراخ‌هاي داخل قلب يا تنگي دريچه‌ها) و... است. دكتر شهيدي با بيان اين نكته كه در صورت وجود شواهدي دال بر تنگي رگ‌ها يا مشكلات ساختماني قلب معمولا متخصص قلب انجام عمل آنژيوگرافي را به او توصيه مي‌كند، معتقد است: معمولا قبل از هر گونه عمل جراحي روي رگ‌هاي كرونري يا اعمال جراحي مرتبط با مشكلات مادرزادي، ابتدا بايد با آنژيوگرافي آناتومي موضع مربوطه را مشخص كرد.
در آنژيوگرافي امكان اندازه‌گيري مستقيم فشارهاي داخل قلب، مشاهده عروق كرونر، حفره‌هاي قلبي و عروق بزرگ و... فراهم مي‌شود؛ همچنين اقدامات درماني در آنژيوگرافي نيز امكان‌پذير بوده كه از جمله آنها آنژيوپلاستي به معني باز كردن يا ترميم رگ است.
در اين روش رگ مسدود توسط بادكنكي به نام بالون، متسع و چند ثانيه در اين حالت نگه داشته مي‌شود تا رگ باز شود؛ گاهي نيز براي جلوگيري از انسداد مجدد وسيله فنرمانندي به نام استنت داخل رگ مسدود قرار داده مي‌شود.
عوارض
اگرچه معمولا آنژيوگرافي بدون درد و ناراحتي انجام مي‌شود، اما در مواردي نيز هنگام تزريق ماده حاجب احساس تهوع و استفراغ، برافروختگي موقت يا گرمي به بيمار دست ميدهد كه به سرعت برطرف مي‌شود. اين فوق‌تخصص قلب مي‌گويد: آنژيوگرافي معمولا يك آزمايش بي‌خطر است اما در موارد نادر اگر در حين عبور كاتتر بيمار دچار مشكل شود، معمولا مي‌توان به سرعت داروهاي لازم را به طور مستقيم به داخل قلب تزريق و مشكل را رفع كرد.
مزايا
آنژيوگرافي در زماني كوتاه وضعيت عروق قلب را به‌خوبي نشان داده و به پزشك كمك مي‌كند تا نوع درمان را با اطمينان بيشتري تعيين كند. دكتر شهيدي مي‌گويد: آنژيوگرافي درماني كاربرد بسيار گسترده‌اي داشته و در مقايسه با عمل جراحي از مزاياي متعدد از جمله كوتاه شدن دوره بستري، كاهش هزينه و كاهش عوارض بعد از عمل جراحي برخوردار است. به گفته وي امروزه آنژيوگرافي براي بررسي عروق كليه، مغز، قلب، ريه و دستگاه گوارش نيز به كار مي‌رود.
سعيد كريمي
جام‌جم