جام جم آنلاين: با آغاز اجراي قانون هدفمندي يارانه‌ها و افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي روش‌هايي براي اعمال مديريت مصرف ارائه شده كه مي‌توانند به بهبود مديريت اقتصاد خانواده‌ها كمك كنند زيرا افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي با رويكرد مديريت مصرف اجرا مي‌شود و به همين منظور صرفه‌جويي و به كارگيري راهكارهايي براي مصرف بهينه ضروري است تا اقتصاد خانواده‌ها دچار مشكل نشود.
در كشور ما كه حدود يك درصد جمعيت دنيا را در خود جاي داده است 2 درصد انرژي جهان مصرف مي‌شود و استفاده از برق، گاز و سوخت مايع براي سرمايش و گرمايش در فصل مناسب، از مدت‌ها پيش براي ما به صورت امري عادي درآمده و امروزه هيچ خانه اي بدون وسايل سرمايشي و گرمايشي قابل سكونت نيست و از طرفي توليد برق نيز پرهزينه است به طوري كه توليد هر كيلووات برق حدود 1000 دلار سرمايه‌گذاري اوليه نياز دارد و در زمان استفاده از تاسيسات نيز هزينه‌هاي جاري به آن افزوده مي‌شود.
ساعات اوج بار برق (پيك مصرف) بيشتر بعد از غروب خورشيد است كه معمولا همه افراد خانواده در منزل هستند و حتي در ايامي از سال و ساعاتي از هر شبانه‌روز نيز داراي بيشترين مصرف انرژي الكتريكي صورت مي‌گيرد.
در كشور ما 4 ساعت اوليه شب ساعات اوج بار مصرف در شبانه‌روز است كه طبق نظر كارشناسان مصرف بهينه برق در اين زمان بسيار اهميت دارد و رعايت صرفه‌جويي لازم در زمان مذكور به توليد برق و كاهش فشار شبكه براي انتقال برق كمك مي‌كند.
مصرف برق در فصل‌هاي مختلف سال متفاوت است، به طوري كه در ايران از اواسط تيرماه تا اواسط شهريور ماه اوج مصرف برق صورت مي‌گيرد.
اعمال مديريت مصرف برق مجموعه‌اي از فعاليت‌هاي به هم پيوسته است كه مشتركان براي منطقي كردن مصرف خود از اين فعاليت‌ها بهره‌مند مي‌شوند. يكي از اين فعاليت‌ها توجه به فناوري ساخت وسايل برقي خانگي است. در ايران اكثر كارخانجات توليد وسايل برقي از دانش فني دهه 70 ميلادي برخوردارند، اين در حالي است كه از آن زمان تاكنون كشورهاي صنعتي پيشرفت‌هاي قابل توجهي در زمينه صرفه‌جويي انرژي داشته‌اند. در يخچال، فريزر و ماشين لباسشويي بيش از 50 درصد مصرف آب و برق كاهش يافته و روند كاهش همچنان ادامه دارد.در بخش روشنايي نيز حركت به سمت لامپ‌هاي پربازده و كم‌مصرف است.
اقدامات فرهنگي
يكي از روش‌هاي بهره‌گيري از مديريت منطقي مصرف، انجام آموزش همگاني از طريق رسانه‌هاي عمومي بويژه راديو و تلويزيون است. آموزش از طريق مدارس پايه و ابتدايي نيز در سال‌هاي اخير در ايران به طور جدي مورد توجه قرار گرفته است.
از سوي ديگر يكي از دستورالعمل‌هاي كلي درباره مديريت مصرف حساس بودن نسبت به ارقام برق مصرفي در قبوض است.
خانواده‌ها مي‌توانند ارقام كنتور برق مندرج در قبض را كنترل كرده و هدف بلندمدتي را براي كاهش تدريجي مصرف برق در نظر بگيرند.
علاوه بر اين هنگام خريد لوازم برقي برچسب ميزان مصرف انرژي در نظر گرفته شود كه مصرف برق كمتر با بازدهي بالا روي آن درج شده باشد.
همچنين مديريت منطقي مصرف حكم مي‌كند كه از بخاري برقي، آبگرمكن برقي تا حد امكان استفاده نشود و در ساعات اوج مصرف استفاده از اتو، ماشين لباسشويي، جاروبرقي و... مورد استفاده قرار نگيرد و به روزهاي تعطيل يا صبح‌ها موكول شود.
همچنين رنگ‌آميزي ديوارها، سقف و پنجره‌ها به گونه‌اي باشد كه به بازتاب نور طبيعي كمك كند تا حتي‌الامكان در طول روز از انرژي برق كمتري مصرف شود و از رنگ‌هاي روشن براي انتخاب مبل‌ها و پرده‌ها به منظور افزايش بهره‌وري نوري استفاده شود.
در عين حال سيم‌كشي ساختمان و تاسيسات نيز هر 6 ماه يك بار مورد بررسي قرار گيرد.
همچنين كارشناسان توصيه دارند كه از كليدهاي زمان‌دار در راهروها و محل‌هاي عبور استفاده شود تا از مدت زمان مصرف برق كاسته شود.
طبق نظر كارشناسان رانندگي پرشتاب و ويراژ دادن در افزايش مصرف سوخت خودرو بسيار موثر است همچنين استفاده از سوخت مناسب با سطح تكنولوژي و نياز خودرو نيز از راه‌هاي مديريت مصرف‌توصيه شده است
يكي ديگر از توصيه‌هاي مورد توجه در نگهداري لوازم برقي خانگي براي اعمال مديريت مصرف برق نحوه استفاده از اين لوازم در آشپزخانه است به طوري كه كارشناسان مي‌گويند از قرار دادن يخچال و فريزر در كنار لوازم گرم‌كننده مانند بخاري، سماور برقي و... اجتناب شود يا اين وسايل در كنار پنجره و تابش نور مستقيم آفتاب قرار نگيرند. باز و بسته كردن بيهوده در يخچال و فريزر منجر به افزايش مصرف برق مي‌شود.
كارشناسان درباره نحوه مصرف برق ماشين لباسشويي نيز توصيه دارند. يكي از اين توصيه‌ها آن است كه در شستشوي هر گونه لباس سعي شود در حداقل دماي مناسب و مورد لزوم تنظيم شود تا از مصرف بيش از حد برق و اتلاف آب گرم جلوگيري شود و حتي‌الامكان از خشك‌كن دستگاه استفاده نشود. بهترين ايام بهره‌گيري از ماشين لباسشويي ساعات اوليه صبح‌ها و روزهاي
تعطيل است.
مصرف گاز
گاز نيز يكي از انرژي‌هاي پر مصرف در كشور ماست كه بويژه در فصل سرما مصرف آن با افزايش روبه‌رو مي‌شود. كارشناسان معتقدند تنظيم تاسيسات گرمايشي منازل مي‌تواند به بهره‌گيري منطقي از اين انرژي كمك كند. عدم باز گذاشتن پنجره‌ها و درها هنگام روشن بودن وسايل گرمايشي مي‌تواند به مديريت مصرف كمك كند. همچنين استفاده از شومينه براي گرم كردن منزل مصرف انرژي گاز را افزايش مي‌دهد.
كارشناسان مي‌گويند اين نوع وسيله گرمايشي ابزار مناسبي براي منازل نيست زيرا بخش عمده حرارت از طريق لوله خارج مي‌شود و هدر مي‌رود. كنترل شيرهاي گاز و صرفه‌جويي آن هنگام پخت و پز نيز مي‌تواند به مديريت مصرف گاز در خانواده‌ها كمك كند.
بنزين
بنزين يكي از انرژي‌هاي استراتژيك در جهان به شمار مي‌رود كه در كشور ما نيز با دقت زيادي موضوعات مربوط به آن دنبال مي‌شود. حال با افزايش قيمت اين حامل انرژي كه توليد آن با دشواري‌هايي مواجه است بهتر است از چگونگي ميزان مصرف سوخت خودروي خود مطلع شويم يا نبض خودرو را در دست گيريم تا با اجراي برخي راهكارها به جاي مصرف مثلا 10 ليتر بنزين در 100 كيلومتر پيمايش، مقدار سوخت كمتري مورد استفاده قرار گيرد.
سيستم مصرف سوخت خودروها در حال حاضر يكي از مكانيسم‌هاي اصلي توليد خودرو در دنيا محسوب مي‌شود كه در كشور ما نيز طي سال‌هاي اخير به آن توجه شده است.
مصرف سوخت خودروها در شرايطي كه در داخل شهر تردد مي‌كنند با شرايط خارج از شهر متفاوت است و البته شرايط ترافيكي، نوع رانندگي افراد، شرايط جاده و اقليمي نيز بر مصرف سوخت خودروها اثرگذار است.كارشناسان چند راهكار را براي مديريت مصرف سوخت خودرو پيشنهاد كرده‌اند.
1ـ تنظيم موتور خودرو؛ اين كار بهره‌دهي سوخت را بالا مي‌برد و تا 5/7 درصد باعث صرفه‌جويي در مصرف سوخت مي‌شود.
2ـ استفاده از فيلتر هواي استاندارد، 10 درصد مصرف را كاهش داده و از موتور خودرو نيز محافظت مي‌كند.
3ـ استفاده از سوخت مناسب با سطح تكنولوژي و نياز خودرو نيز از راه‌هاي مديريت مصرف سوخت است.
4ـ ويراژ دادن و رانندگي‌هاي تهاجمي و به اصطلاح تخت‌گاز رفتن مصرف بنزين را بسيار بالا مي‌برد.
5ـ رانندگي با دنده مناسب نيز در ميزان سرعت، ترافيك و بزرگراه‌ها از اصولي است كه در كاهش مصرف سوخت موثر است.
6ـ انتخاب درست مسير و لاين مناسب، خودداري از شتاب غيرضروري، حركت‌هاي مارپيچ، خاموش كردن اتومبيل در توقف طولاني و ترافيك نيز در مصرف سوخت خودرو موثر شناخته شده است.
7ـ كارشناسان درباره تنظيم باد لاستيك‌ها، تعويض به موقع روغن موتور و اجتناب از حمل بار اضافي توصيه كرده‌اند كه دقت در اين موارد نيز مي‌تواند مصرف سوخت خودرو را به ميزان قابل توجهي كاهش دهد.
بر اين اساس با در نظر گرفتن توصيه‌هاي كارشناسان براي رعايت الگوي مصرف انرژي و مديريت بهينه مصرف با اعمال اين راهكارها مي‌توان در تنظيم مصرف انرژي خانوارها دقت بيشتري كرد تا اقتصاد خانواده دچار آسيب نشود.
زيبا اسماعيلي/ گروه اقتصاد