هرچند كه در حال حاضر بيماري ديابت در همه جاي دنيا به عنوان يك معضل مطرح ميشود، اما در كشور ما مشكلات اين بيماري به عواملي مربوط ميشود كه اتفاقا قابل كنترل و جبران است، بي‌اطلاعي و تاخير در پي بردن به بيماري، چاقي و تغذيه نامناسب، نبود تحرك و مصرف دخانيات در كنار استرس و اضطراب سبب شده آمار اين بيماري در كشور رشد صعودي داشته باشد.
افزايش شيوع چاقي و اضافه وزن ناشي از كاهش فعاليت جسمي از علل افزايش شيوع ديابت در جهان مطرح ميشود، هرچند بايد بين افراد چاق و افراد داراي اضافه وزن فرق قائل بود و هر فردي كه اضافه وزن داشته باشد، لزوما چاق نيست. با اين حال بايد به اين نكته نيز توجه كرد كه به گفته كارشناسان به ازاي هر يك كيلو اضافه وزن 5 درصد خطر ابتلا به ديابت نيز افزايش مي‌يابد.
به گفته مسوولان وزارت بهداشت در ايران حدود 50 درصد از افراد بزرگسال اضافه وزن دارند.
ديابت در واقع يك اختلال در سوخت و ساز بدن است. در حالت طبيعي، غذا در معده تبديل به گلوكز يا قند خون ميشود. قند توليد شده وارد جريان خون ميشود كه پس از آن هورمون انسولين در بدن ترشح ميشود. اين هورمون باعث ميشود قند از جريان خون وارد سلول‌هاي بدن شود تا سلول‌ها از اين طريق بتوانند تغذيه كنند.
ولي در بيماري ديابت، انسولين به ميزان كافي در بدن وجود ندارد يا انسولين موجود قادر نيست تا وظايف خود را به درستي انجام دهد و مقدار آن بالا مي‌‌رود.
ديابت 2 نوع دارد؛ در ديابت نوع يك توليد انسولين به علت از بين رفتن سلول‌هاي سازنده انسولين، متوقف ميشود، به‌همين دليل افراد مبتلا به اين نوع ديابت بايد از بدو تشخيص، انسولين مورد نياز بدن را به صورت تزريقات روزانه تأمين كنند. اين نوع ديابت به ديابت جواني معروف است و اغلب در سنين زير 30 سال به وجود مي‌آيد.
اما ديابت نوع دو بيشتر در بزرگسالان ديده ميشود كه در اين حالت در واقع بدن به اندازه كافي انسولين ترشح نمي‌كند يا اين كه انسولين ترشح شده به علت وجود مقاومت سلول‌ها به انسولين مخصوصا در افراد چاق، فاقد كارايي لازم است.
دكتر عليرضا استقامتي، استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران تعداد بيماران مبتلا به ديابت در كشور را در مقايسه با كشورهاي همجوار كمتر عنوان مي‌كند، اما رشد تقريبا 2برابري شيوع ديابت در كشور در سال‌هاي 1378 تا 1386 را هم يادآور ميشود و نسبت به افزايش قربانيان مبتلا به ديابت به مسوولان نظام سلامت و شهروندان هشدار مي‌دهد.
به گفته او تعداد بيماران مبتلا به ديابت در ميان جمعيت 25تا 65 سال ايران، حدود 7/8 درصد است.
به گفته او هر چند بيشتر بيماران مبتلا به ديابت در كشور از نوع دو به شمار مي‌آيند و در افراد بالاي 40 سال نيز اين بيماري بيشتر مشاهده ميشود، اما متاسفانه سن ابتلا به بيماري ديابت نوع 2 در كشور در حال كاهش است و به نسل جوان نيز رسيده است. به گزارش ايرنا، دكتر استقامتي كه در همايش بين‌المللي ديابت در دبي سخن مي‌گفت، ادامه مي‌دهد: شيوه زندگي نامناسب و استفاده از غذاهاي آماده، كم تحركي، چاقي و اضافه‌وزن از مهم‌ترين عوامل ابتلا به اين بيماري در كشور است.
بي‌اطلاعي بيماران
جهان در حال حاضر با يك اپيدمي روبه افزايش بيماري ديابت رو به رو است كه اين اپيدمي با افزايش متوسط سن، شيوه زندگي، چگونگي تغذيه و پديده شهرنشيني بي‌ارتباط نيست. در راستاي پيشگيري از هزينه‌هاي سرسام‌آور ديابت، «داشتن اطلاعات» و «آموزش لازم» ضروري است و به همين دليل آموزش و پيشگيري در سال‌هاي 2009 تا 2013 شعار فدراسيون بين‌المللي ديابت اعلام شده است.
بررسي‌ها نشان داده كه حدود نيمي از جمعيت كشور‌ها حتي كشورهاي پيشرفته، قادر نيستند به عنوان مثال نشانه‌هاي ديابت را نام ببرند و بسياري از مبتلايان به ديابت زماني به پزشك مراجعه مي‌كنند كه ديابت بر چشم‌ها، كليه‌ها، قلب و سيستم‌هاي عصبي‌شان تاثير گذاشته است.
متاسفانه اطلاعات عمومي درباره ديابت بسيار كم است به گونه‌اي كه در كشورهاي صنعتي جهان، از هر دو ديابتي يك‌نفر از ابتلاي خود به ديابت بي‌اطلاع است.
دكتر رجب، رئيس انجمن ديابت ايران با تاييد اين آمار مي‌گويد: اين آمار در كشورهاي در حال توسعه 5 به 4 است، يعني از هر 5 فردي كه به اين بيماري مبتلاست، 4 نفر از «قاتل كشنده‌اي» كه در كمين آنها نشسته، اطلاعي ندارند.
رجب ادامه مي‌دهد: بر اين اساس آموزش بايد از سنين پايين يعني از سطح مدارس شروع شود و تا مقطع آموزش متوسطه و عالي و حتي بعد از آن ادامه يابد.
براساس يك گزارش پزشكي، كنترل مستمر سطح قند خون در حد نزديك به طبيعي مي‌تواند از عوارض ديابت جلوگيري كند و اين كنترل تنها از راه آموزش مستمر در مورد ديابت و چگونگي درمان آن كه با همكاري مشترك ديابتي و پزشك انجام ميشود، امكان‌پذير است.
خاورميانه، پيشرو در شيوع ديابت
مسوولان بهداشتي كشور ما از اين جهت بايد نسبت به آموزش و كنترل ديابت در كشور هشيار باشند كه سرعت شيوع ديابت در خاورميانه و از جمله در كشور ما، بيشتر از ميانگين جهاني عنوان ميشود.
كارشناسان اقدامات انجام شده در ايران براي مهار روند گسترش بيماري ديابت را خوب ارزيابي مي‌كنند، اما با وجود تمام كارهاي صورت گرفته بر اساس بررسي‌ها ميزان رشد بيماري قند خون در كشور روند صعودي داشته است.
در آمار سال 1985 عده مبتلايان به ديابت حدود 30ميليون نفر اعلام شد و سازمان بهداشت جهاني در سال 1991 از يك اپيدمي آشكار ديابت در ميان بزرگسالان در جهان خبر داده بود و آمار كنوني صحت اين موضوع را اثبات مي‌كند.
بر اساس آمار انجمن ديابت ايران، بيش از 8 درصد جمعيت ايران يعني رقمي بالغ بر 5.5ميليون نفر به ديابت مبتلايند.