جام جم آنلاين: شايد از نظر عموم مردم سنگ كليه و عفونت ادرار مهم‌ترين بيماري‌هاي كليه باشند، ولي واقعيت اين است كه اين بيماري‌ها بسيار كم خطر بوده و بيماري نارسايي كليه مهم‌ترين و خطرناك‌ترين بيماري اين عضو است.
اگرچه فشار خون، عفونت طولاني كليه‌ها و بيماري گلومرول‌هاي كليه از علل اين بيماري مهم هستند، ولي شايع‌ترين و مهم‌ترين علت نارسايي كليه‌ها در سال‌هاي اخير بيماري ديابت بوده است. نارسايي كليه به معناي ناتواني اين عضو در دفع اوره و ساير سموم بدن است كه منجر به تجمع اين سم‌ها در خون مي‌شود.
متاسفانه تا مراحل انتهايي بيماري شخص علائمي ندارد و تنها راه تشخيص بيماري آزمايش خون و اندازه‌گيري اوره و كراتينين است و اگر اين آزمايشات انجام نشود، زماني فرد داراي علائم و نشانه‌هاي بيماري مي‌شود كه درصد كارايي كليه‌ها به كمتر از 20 درصد رسيده باشد و در‌واقع بيمار فاصله چنداني با دياليز ندارد.
در سال‌هاي اول شروع ديابت در درصد بالايي از بيماران، كليه‌ها شروع به دفع پروتئين مي‌كنند كه اولين نشانه بيمار شدن كليه‌هاست و مي‌توان با آزمايش ادرار به وجود آن پي‌برد.بايد بدانيم كه در مراحل اوليه يعني زماني كه پروتئين در ادرار دفع مي‌شود ولي عملكرد كليه‌ها طبيعي است، مي‌توان از پيشرفت بيماري جلوگيري از نارسايي كليه‌ها پيشگيري كرد، اما در مرحله‌اي كه نارسايي كليه‌ها شروع مي‌شود، نمي‌توان سير پيشرونده آن را متوقف ساخت و بايد به فكر درمان‌هاي جايگزين مثل پيوند كليه باشيم.
اما آيا همه بيماران مبتلا به ديابت دچار نارسايي كليه مي‌شوند؟ خوشبختانه جواب منفي است، چون گروهي از بيماران به صورت ژنتيكي مستعد نارسايي كليه ناشي از ديابت نيستند. در اين بيماران پس از گذشت ده‌ها سال از ديابت، كليه‌ها به كار خود ادامه مي‌دهند، اما درصد بالايي از بيماران ديابتي استعداد ابتلا به نارسايي كليه را دارند. در اين گروه از ديابتي‌ها بايد با تمهيداتي از اين عارضه مهم پيشگيري كرد.
كنترل دقيق قند خون و نگه داشتن سطح قند خون در محدوده قابل قبول اگر به طور مداوم و پيگير انجام شود عارضه كليوي ديابت را سال‌ها به تاخير مي‌اندازد.فشار خون نيز از علت‌هاي اصلي نارسايي كليه‌هاست و اگر بيمار ديابتي همزمان دچار فشار خون نيز باشد احتمال بروز نارسايي كليه در او چند‌برابر مي‌شود؛ بديهي است كنترل فشار خون در اين بيماران اهميت زيادي دارد و نارسايي كليه را به تعويق مي‌اندازد. كنترل چربي خون نيز از اقدامات حمايتي براي كليه‌هاست؛ البته همان‌گونه كه در ابتدا گفته شد اين تمهيدات در مراحل اول و قبل از شروع روند تخريب كليه‌ها موثر است و حتما بايد در سال‌هاي ابتدايي شروع بيماري ديابت كنترل دقيق قند خون و كنترل فشار خون را انجام داد تا كليه‌ها دچار آسيب نشوند.
دكتر رضا كريمي
متخصص بيماري‌هاي داخلي