براي بهتر ديدن جاده در شب، واضح و سريع‌تر ديدن علائم كنار جاده‌ها و مسلط بودن به راه در دل تاريكي شب، سازندگان خودروهاي وارداتي چراغ‌هاي جلوي ماشين‌ها را به لامپ‌هاي زنون مجهز كرده‌اند تا صاحبان اين خودروها به كمك نور سفيد مايل به آبي آنها ايمني بيشتري داشته باشند.
از نظر فني گفته مي‌شود در اين چراغ‌ها نوردهي با كمك كماني از گاز يونيزه شده زنون انجام مي‌شود يعني در اين چراغ‌ها اين گازها هستند كه به جاي فيلامان‌هاي حرارتي، نور توليد مي‌كنند.
اين تكنولوژي يعني مصرف كمتر انرژي، نوردهي 4‌برابر بيشتر از لامپ‌هاي معمولي و عمري طولاني‌تر؛ پس استفاده از اين لامپ‌ها قطعا مقرون به صرفه است همان لامپ‌هايي كه گفته مي‌شود به خاطر نداشتن فيلتر شيشه‌اي و عدسي‌هاي متمركزكننده، نوري شديد و آزاردهنده توليد مي‌كنند.
گفته مي‌شود نور اين لامپ‌ها مي‌تواند راننده مقابل را براي مدت يك تا 4 ثانيه كاملا نابينا كرده يا حتي تا چند دقيقه بر بينايي‌اش اثر بگذارد. اين يعني عاملي حتمي براي بروز تصادف؛ هر چند حالا مدتي است عده‌اي نگران شده‌اند كه آيا نورهاي شديد ساطع شده از چراغ‌هاي زنون مي‌تواند تهديدي براي چشم‌هاي رانندگان به حساب آيد؟
دكتر امين‌الله نيك‌اقبالي، جراح و متخصص چشم دراين‌باره به «جام‌جم» مي‌گويد: چراغ‌هاي زنون به خاطر توليد نور با شدت بالا در درازمدت مي‌توانند به چشم‌ها آسيب بزنند، به طوري كه سلول‌هاي بينايي صدمه ديده و براي بازسازي به زماني طولاني نيازمند شوند.
او توضيح مي‌دهد: وقتي فردي با نوري شديد تماس پيدا مي‌كند و اين تماس به كرات اتفاق مي‌افتد يا سلول‌هاي بينايي صدمه مي‌بينند يا فرد براي ديدن به نوري شديدتر از نورهاي قبل نياز پيدا مي‌كند درست مثل فردي كه از فضايي با آفتاب شديد وارد اتاقي مي‌شود و براي چند دقيقه همه چيز را تاريك مي‌بيند و براي عادت به تاريكي به زمان احتياج دارد.
اين استاد دانشگاه با اشاره به اين كه تماس مستمر با چنين نورهايي مي‌تواند سبب تخريب سلول‌هاي بينايي در ناحيه لكه زرد شبكيه شود، ادامه مي‌دهد: صدمه به سلول‌هاي بينايي به سبب تماس با نورهاي شديد را مي‌توان بوضوح در كساني كه دائما با ميكروسكوپ‌هاي اتاق عمل در تماسند يا آنهايي كه تجربه نگاه به خورشيد هنگام كسوف را دارند، مشاهده كرد. اين در حالي است كه ملاحظات باليني نشان داده آنهايي كه در كنار دريا يا محيط‌هاي برفي زندگي مي‌كنند، به سبب نور شديد و وجود امواج فرابنفش بيشتر به بيماري آب مرواريد دچار مي‌شوند.
وي نابينايي ناشي از تماس لحظه‌اي با لامپ‌هاي زنون را برگشت‌پذير عنوان كرد و از دست دادن ديد قبل از تابش، برگشت‌ناپذيري ديد به مرور زمان و وجود التهاب روي شبكيه را از علائم آسيب ديدن سلول‌هاي بينايي برشمرد.

از نور شديد خورشيد بپرهيزيد
آسيب به چشم‌ها البته تنها به لامپ‌هاي زنون محدود نمي‌شود؛ چراكه خورشيد شناخته‌شده‌ترين منبع نوري است كه مي‌تواند به بينايي افراد لطمه وارد كند.
دكتر نيك‌اقبالي با اشاره به اثرات نور شديد بر چشم‌ها مي‌گويد: وقتي نور خورشيد به شكل مستقيم در يك روز آفتابي به چشم فرد مي‌تابد، اين نور به سبب داشتن اشعه فرابنفش روي قرنيه و شبكيه، اثري منفي مي‌گذارد؛ به‌طوري كه مي‌تواند سلول‌هاي ناحيه لكه زرد را بسوزاند.
رئيس انجمن چشم‌پزشكي ايران ادامه مي‌دهد: قرار گرفتن در معرض نور شديد آفتاب همچنين مي‌تواند زمينه مناسبي براي ابتلا به بيماري‌هايي چون آب مرواريد، التهاب قرنيه و حتي از دست دادن قرنيه در سنين سالمندي شود كه با قرمزي و خارش چشم و كاهش ديد بروز مي‌كند.
اين جراح چشم، نور مستقيم آفتاب را عامل تخريب سلول‌هاي تشكيل‌دهنده تصوير در شبكيه مي‌داند و تاكيد مي‌كند كه پرهيز از تماس مستقيم و مستمر با نورهاي شديد بهترين راه پيشگيري از كاهش ديد يا نابينايي است.

مريم خباز
‌ گروه سلامت