به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، شهرستان خوش آب و هوای اهر با دارا بودن بنای ویژه و منحصر به فرد، می تواند میزبان شایسته ای برای پربارتر شدن غنای فرهنگی ایام نوروزی باشد؛ بنای تاریخی مقبره شیخ شهاب الدین اهری...

مقبره شیخ شهاب الدین اهری یکی از قدیمی‌ترین بناهای ثبت شده آذربایجان‌شرقی در فهرست آثار ملی کشور است که در تیرماه سال 1311 با شماره 179 به ثبت رسیده و پس از چند مرحله مرمت، در سال 1374 به عنوان موزه ادب و عرفان اهر افتتاح شد.

این موزه تنها موزه تخصصی ادب و عرفان در کشور است و آثار بسیار شاخصی از جمله کتب خطی دوران صفوی تا قاجار از قبیل قرآن‌های خطی با جلدهای تذهیب شده لاکی و دیوان شعرا و عرفا مانند دیوان جلال‌الدین مولوی و گلستان سعدی همچنین قطعه خط‌هایی به صورت شکسته و نستعلیق از آثار «استادعبدالمجید طالقانی» از خوشنویسان قاجاریه و زیارت‌نامه حضرت سیدالشهدا به قلم میرآقای اهری و آثاری از استاد درویش از صاحب‌نامان اهالی عرفان در آن به نمایش گذاشته شده است.

از آثار بسیار ارزنده این موزه طوماری است پارچه‌ای متعلق به دوره صفویه به طول 360 سانتیمتر و به عرض 50 سانتیمتر که به سوره‌های کلام‌الله مجید با خط نسخ، ثلث مزین شده است و این سوره‌ها در داخل نقوش اسلیمی و ترنجی به طرز بسیار زیبایی جای گرفته‌اند.

در بخش عرفان این موزه نیز تابلوهای نقاشی از دوره قاجاریه و مجموعه جالبی از انواع کشکول‌های دراویش از جنس چوب، سفال، چینی و برنز که دارای کتیبه‌ها و نقوشی از مجالس درویشان است مشاهده می‌شود؛ علاوه براین در این موزه انواع کلاه‌های مخصوص دراویش در دو دوره صفویه و قاجاریه به همراه تبرزین‌های مرصع طلاکوب و نقره کوب، فراهم شده است. از دیگر اشیای موزه، یک در چوبی پاشنه‌گردان است. این در به کلی کنده‌کاری و منبت‌کاری شده و دارای کتیبه‌ای متعلق به قرن هفتم هجری قمری است.

بنای موزه ادب و عرفان اهر متشکل از یک ایوان بزرگ، 2 مناره بلند، 2 ایوان کوچک و یک مسجد بزرگ و خانقاه معروف به قوشخانه (لانه پرندگان) و اتاق‌های متعدد است که به روایت کتاب عالم آرای عباسی ساخت آن را به شاه عباس صفوی نسبت می‌دهند.

برخی از دیوارهای مجموعه شیخ شهاب‌الدین اهری با نقاشی‌های به یادگار مانده از گذشته‌های دور به‌عنوان دفتر خاطرات یا صفحه‌ای ویژه برای ثبت خاطرات عارفان و علاقه‌مندان و مریدان شیخ‌العارفین، شهاب‌الدین که از مسافت‌های دور به دیدار شیخ آمده و در مجموعه مزبور ساکن می شدند، اختصاص داده شده بود.

بخشی از این دیوارها توسط اساتید مرمتگر سازمان مرمت شده و اشعاری از شعرای معروفی چون «ابوالقاسم نباتی»، «شیخ بهایی» و چند شاعر بزرگ دیگر در خطوط احیا شده از گذشته در بین نوشته‌های موجود شناسایی شده است.

این دیوارها به تنهایی یک اثر فرهنگی و تاریخی باارزش محسوب می‌شود و گویای ذوق عرفانی و ادبی ساکنان گذشته‌های دور این سرزمین است

در کتیبه ای در مجموعه شیخ شهاب‌الدین اهری نیز آمده است: مسجد این مجموعه در دوره قاجاریه تـوسط مصطفی قلی خان امیرکبیر، حاکم قراجه‌داغ بازسازی شده است.

این اثر بزرگ معماری و فرهنگی متعلق به قرن هفتم هجری است و براساس شواهد تاریخی در زمان حیات «شیخ شهاب‌الدین اهری» دارای ساختمان و تشکیلات منحصربه‌فردی در منطقه بوده است.طبق برخی مستندات تاریخی تکمیل و تعمیرات اولیه «بقعه شیخ شهاب‌الدین اهری» به عصر شاه عباس اول صفوی نسبت داده شده است.

گفته می‌شود در اوایل قرن یازدهم هجری شاه عباس اول به هنگام مسافرت به آذربایجان و منطقه ارسباران در این بقعه که مجموعه‌ای در یک باغ 12 هکتاری بود و به «باغ شیخ» نیز موسوم بود بیتوته کرده و به تعمیر و تکمیل آن همت گماشته است.این مجموعه در ادوار زندیه و قاجاریه نیز به دفعات مرمت شده است.

شیخ شهاب‌الدین محمود اهری عارف بزرگ در سال 580 هجری قمری در اهر متولد و پس از کسب معارف علمی دینی به درجه ارشاد رسیده است. او همچنین به درجات مختلف علمی نائل گشته و از سال 642 تا 665 هجری به‌عنوان رهبر تمام فرقه‌های عرفانی ایران در اهر به تدریس و تربیت عرفا و علما می‌پرداخته است.

شیخ شهاب‌الدین محمود اهری بعد از عمری زندگی پربار در شهرستان اهر وفات یافته و در خانقاه خویش در این شهر دفن شده است.

با سفر به شهرستان خوش آب و هوای اهر در تعطیلات نوروز، علاوه بر تماشای بقعه زیبای شیخ شهاب الدین، می‌توانید انواع نمونه های دست بافته های سنتی در رنگ‌ها و ابعاد مختلف را نیز تهیه کرده و در بازارچه‌های نوروزی، طعم غذاهای رنگین محلی را نیز امتحان کنید.

.................................

نگارنده: فرینوش اکبرزاده