حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی‌درپی فاجعه مصیبت بار روزپنجشنبه درمنا که درآن جمع کثیری از میهمانان الهی جان خود را از دست دادند، با صدور پیامی‌ضمن ابراز همدردی با مصیبت دیدگان‌این حادثه اندوهبار و تسلیت به بازماندگان آنان تأکید کردند: دولت سعودی موظف است مسئولیت سنگین خود را دراین حادثه تلخ پذیرفته و به لوازم و قاعده ی حق و انصاف عمل کند، ضمن‌این‌که مدیریت غلط و اقدامات ناشایسته‌ای که عامل‌این فاجعه بوده است نیز نباید از نظر دور بماند. ایشان همچنین در کشور سه روز عزای عمومی‌اعلام کردند.
متن پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی‌به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله و انا الیه راجعون
فاجعه‌ی مصیبت‌بارامروز در منا که در آن جمع کثیری از ضیوف‌الرحمان و مومنانِ مهاجر الی‌الله از کشورهای گوناگون،اندوهی بزرگ در جهان اسلام پدید آورده و عید آنان را عزا کرده است. در میهن عزیز ما نیز دهها خانواده که مشتاقانه در انتظار عزیزان حج‌گزار خود بودند، اکنون به عزای آنان نشسته‌اند.اینجانب با قلبی سرشار از غم و همدردی با مصیبت‌دیدگان،این حادثه‌اندوهبار را به روح مطهر حضرت رسول اعظم (صلی الله علیه و آله) و به ساحت مقدس ولی الله الاعظم حضرت صاحب‌الزمان (ارواحنا فداه) که صاحب‌عزای اصلی است و به همه بازماندگان و عزاداران در سراسر جهان اسلام به ویژه در‌ایران عزیز تسلیت عرض می‌کنم و رحمت خاصه خداوند غفور و رحیم و شکور را برای‌این میهمانان گرامیش و شفای عاجل آسیب‌دیدگان و مجروحان را از درگاه عطوفتش مسألت می‌نمایم و یادآور می‌شوم:
۱- مسئولان نمایندگی‌اینجانب و سازمان حج تلاش طاقت‌فرسای خود در شناسایی جانباختگان و معالجه مجروحان و اعزام به کشور و خبررسانی سریع را که سراسر امروز بدان مشغول بودند همچنان ادامه دهند و همه کسانی که توانایی دارند به آنان کمک کنند.
۲- هر گونه کمک ممکن را به حجاج دیگر کشورها نیز تعمیم دهند و حق برادری اسلامی‌را به انجام رسانند.
۳- دولت سعودی موظف است مسئولیت سنگین خود را دراین حادثه‌ی تلخ پذیرفته و به لوازم آن به قاعده‌ی حق و انصاف عمل کند. مدیریت غلط و اقدامات ناشایسته که عامل‌این فاجعه بوده نباید از نظر دور بماند.
۴- جان‌باختگان‌این حادثه انشاالله مشمول‌این کلام نورانی قرآن‌اند که: «و من یخرج من بیته مهاجرا الی الله و رسوله ثم یدرکه الموت فقد وقع اجره علی الله»این برای بازماندگان، تسلای بزرگی است. آنان پس از طواف و سعی و پس از ساعات پربرکت عرفات و مشعر و در حال انجام مناسک حج به دیدار معبود شتافته‌اند، و انشاالله مورد لطف و رحمت ویژه احدیتند.اینجانب با تسلیت دوباره به عزاداران، سه روز عزای عمومی‌در کشور اعلام می‌کنم.
والسلام علی عباد الله الصالحین
سید علی خامنه‌ایر۲ مهر۱۳۹۴
بنابرگزارش رسیده ،بی کفایتی مقامات سعودی درساماندهی مراسم حج وازدحام جمعیت در سرزمین منا، سبب شد بیش از۲۰۰۰ نفر از حجاج کشته و بیش از ۲۰۰۰ تن دیگر زخمی‌شوند که دراین میان ۱۳۱تن از زائران ایرانی مهاجرالی الله شدندو ۸۵ تن دیگرمجروح شدند. به گفته منابع سعودی هنوزعلت اصلی بروز فاجعه اخیر در مسیر منا مشخص نشده است ولی پادشاه عربستان دستور بازنگری در برنامه ریزی‌های صورت گرفته برای حج و تحقیقات فوری درباره علت‌این حادثه را صادر کرده است. به گفته رسانه‌های عربستان ، حجاّج در حال طی مسیر بودند که به ناگاه، افزایشی چشمگیر در شمار حجاج روی داد که شمار زیادی به زمین افتادند ولی علت‌این افزایش ناگهانی هم مشخص نیست.
دستوررئیس جمهوری
رئیس جمهوری در بدو ورود به نیویورک پیام تسلیتی صادر کرد.
متن پیام حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله وانا الیه راجعون
خبر تاسفبار و تاثربرانگیزفاجعه مولمه کشته ومجروح شدن بیش از دویست نفرازحجاج‌ایرانی بیت الله الحرام درآستانه ورود به نیویورک غمی‌سنگین براینجانب وهیات همراه مستولی نمود. درگذشت حجاج عزیزمان در کنار متمسکین به حبل الله از امت اسلامی‌ومجروح شدن ضیوف الرحمان درلباس احرام در سرزمین وحی ودرآرزوی وصال حق تعالی مصداق روشن من یخرج من بیته مهاجرا الی الله است که فقد وقع اجره علی الله. بی شک اعلام سه روز عزای عمومی‌درکشور نیز که مبین عمق‌این فاجعه است، حداقل همدردی دولت وملت شریف‌ایران با بازماندگان‌این فاجعه خواهد بود.
اینجانب با تسلیت فاجعه دردناک منا، به محضرحضرت ولی عصر (عج)، بازماندگان معزز ، مقام معظم رهبری وملت شریف‌ایران، ازجناب آقای جهانگیری معاون اول محترم می‌خواهم تا دراسرع وقت با تشکیل ستاد ویژه رسیدگی به‌این فاجعه وتجمیع امکانات لازم، ضمن اطلاع رسانی به ملت شریف‌ایران، اقدامات زیررا انجام داده و مستمرا به‌اینجانب گزارش دهد:
١- بااعزام تیم‌های امداد درصورت لزوم و ارسال هواپیما به کشورعربستان، رسیدگی به امور حجاج بیت الله الحرام، مجروحین فاجعه وانتقال درگذشتگان به کشورمان را دراولویت اقدامات ستاد قرار دهند؛ لازم است حجاج عزیز احساس نمایند می‌توانند سایر مناسک باقیمانده خود را درآرامش وامنیت انجام داده و وفق برنامه به کشور خود باز گردند.
٢- از استانداران محترم خواسته شود با حضور درمنازل درگذشتگان ومجروحین فاجعه ضمن ابلاغ پیام تسلیت‌اینجانب، کمک‌های لازم و تسهیلات مکفی برای انجام امور مربوطه را دراسرع وقت ارائه نمایند.
٣- وزارت امورخارجه وسفیرایران درعربستان موظف‌اند ضمن بررسی چگونگی رخ دادن‌این فاجعه تمامی‌اقدامات لازم جهت احقاق حقوق درگذشتگان وحادثه دیدگان را به عمل آورده و از دولت عربستان نیز می‌خواهم ضمن به عهده گرفتن مسئولیت‌این فاجعه، به وظایف قانونی واسلامی‌خود دراین زمینه عمل نمایند.
ضمن همدردی مجدد با خانواده‌های آسیب‌دیدگان، از درگاه خداوند متعال طلب مغفرت برای جان باختگان، آرزوی شفای عاجل برای مجروحان و حج مقبول و سعی مشکور برای حجاج عزیز کشورمان توأم با امنیت کافی وسلامت مسألت دارم.
حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی‌ایران
رئیس جمهوری همچنین در تماس تلفنی با معاون اول خود دستورات ویژه‌ای برای پیگیری حادثه منا صادر کرد.
روحانی پیش از پیاده شدن از هواپیما در فرودگاه نیویورک، در تماس تلفنی با مسئولان و از جمله دکتر جهانگیری، ضمن دریافت آخرین گزارش‌ها، دستور داد تا هیات دولت طی جلسه ویژه‌ای در روز جمعه ابعاد مختلف‌این فاجعه تاسفبار را بررسی و با تشکیل ستادی پیگیری‌های لازم را انجام دهد.
رئیس جمهوری تاکید کرد: وزارتخانه‌های امور خارجه، بهداشت و درمان، ارشاد اسلامی‌و سازمان حج و زیارت همه اقدامات عملی لازم را برای انتقال سریع پیکر حجاج کشورمان و نیز مجروحان حادثه و سپس مداوا و رسیدگی‌های پزشکی به مصدومان انجام دهند. دکتر روحانی همچنین وزارت کشور را موظف کرد تا از طریق استانداری‌ها در سراسر کشور به خانواده‌های جانباختگان و صدمه دیدگان حادثه مساعدت و رسیدگی‌های لازم را انجام دهند.
بیانیه دولت‌ایران
همچنین دولت جمهوری اسلامی‌در بیانیه‌ای به مناسبت فاجعه مصیبت بار منا که ظهر پنجشنبه رخ داد بیانیه‌ای صادر کرد.
به گزارش‌ایرنا، متن بیانیه به‌این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
و الذین‌هاجروا فی سبیل الله ثم قتلوا او ماتوا لیرزقنهم‌الله رزقا حسنا و ان الله لهو خیرالرازقین
دولت جمهوری اسلامی‌ایران با عرض تسلیت به مقام معظم رهبری، مسلمانان جهان و عموم بازماندگان به مناسبت حادثه تلخ و ناگوار منا به جهت احترام به همه قربانیان و همدردی با خانواده محترم آنان و به پیروی از مقام معظم رهبری در سراسر کشور سه روز عزای عمومی‌اعلام می‌کند و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و جمعیت هلال احمر را مامور پیگیری مجدانه امور درمانی کلیه مجروحین تا سلامتی کامل می‌نماید. سازمان‌های مسئول موظفند با جدیت کامل و در اسرع وقت رسیدگی به وضعیت درمانی مجروحان را پیگیری نمایند.
هیات وزیران، دولت عربستان سعودی را مسئول امنیت و حفاظت از جان حجاج بیت الله الحرام می‌داند و تاکید می‌کند که عواقب هرگونه اهمال و بی توجهی به‌این امر متوجه دولت عربستان خواهد بود. دولت عربستان می‌باید با شناسائی عوامل بروزاین حادثه حداکثر مساعی خود را در انتقال سریع جانباختگان و رسیدگی همه جانبه به مجروحان و استفاده از نیروهای امدادی‌ایران و دیگر کشورها به کار گیرد.
انتقاد شدید ازضعف مدیریت دولت عربستان
نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی گفت: ضعف مدیریت دولت عربستان سعودی و بی‌کفایتی عوامل اجرایی و انتظامی‌مسئول برگزاری مراسم حج تمتع به طور قطع یکی از عوامل اصلی شکل‌گیری فاجعه غمبار منا بوده است.
به گزارش‌ایسنا ،علی شمخانی، در پایان جلسه کمیته ویژه رسیدگی به فاجعه منا با اشاره به پیام مقام معظم رهبری و دستوررئیس‌جمهوری درباره بهره‌گیری از مجموعه ظرفیت‌های کشور برای مدیریت ابعاد و تبعات‌این حادثه افزود: ازاولین ساعات وقوع‌این حادثه ستاد ویژه‌ای در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی با حضور مسئولان دستگاه‌های ذیربط تشکیل و ضمن ارتباط مستمر با سرپرست حجاج‌ایرانی مستقر در عربستان سعودی، اقدامات ضروری در حوزه هماهنگ‌سازی مجموعه ظرفیت‌های سیاسی، امدادی، درمانی و اطلاع‌رسانی در داخل کشوررا دراین زمینه آغاز کرد.
او با ابراز تاسف نسبت به بی‌توجهی و تمرکز کافی دولت عربستان سعودی نسبت به برگزاری امنیت عظیم‌ترین کنگره جهان اسلام در‌ایام حج تمتع گفت: تغییر اولویت امنیتی عربستان سعودی و به‌کارگیری نیروهای امنیتی و انتظامی‌خبره برای تجاوز به کشور یمن و سرکوب مردم مسلمان بحرین وهمچنین کاهش کمی‌و کیفی عوامل انتظامی‌در حج تمتع نقش تعیین کننده‌ای در بروزاین فاجعه داشته است.
شمخانی با تاکید بر حساسیت و پیگیری مجدانه‌این موضوع از سوی جمهوری اسلامی‌ایران تا دستیابی به نتیجه قطعی و همچنین بهره‌گیری از مجموعه ظرفیت‌های قانونی و حقوقی برای تبیین و تعیین عوامل شکل‌گیری و مسببان‌این فاجعه عظیم گفت: درحال حاضر مجموعه توان دستگاه‌های مسئول برای رسیدگی به وضع مجروحان و مشخص کردن وضع مفقودان حادثه و همچنین انتقال جانباختگان به کشور بسیج شده و توجیهات لازم در سطح استانداری‌های کشور هم انجام شده است. دبیر شورای عالی امنیت ملی در پایان ضمن ابراز همدردی با خانواده‌های داغدار‌ایرانی و مسلمانان کشورهایی که دراین فاجعه، عزیزان خود را از دست داده‌اند آمادگی کشورمان را برای مساعدت به حجاج آسیب دیده سایر کشورها اعلام کرد.
روایت قاضی عسکرازعلت وقوع حادثه
سرپرست حجاج‌ایرانی بستن مسیر به روی حجاج را عامل اصلی حادثه غمبار منی ذکر و اضافه کرد:در ملاقات با نماینده ولیعهد عربستان سعودی به آنها گفتیم اگر ماموران شما جلوی مردم و حجاج را نمی‌گرفتند‌این حادثه اتفاق نمی‌افتد.
حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت گفت:نماینده ولیعهد به محل خیمه‌های ما در منی آمدند و تسلیت‌ایشان را اعلام کردند.ما هم به صورت مبسوط‌این حادثه را بیان کردیم که اگر ماموران جلوی مردم را نمی‌گرفتند و اجازه تردد به آنها می‌دادند این حادثه اتفاق نمی‌افتاد. وی اضافه کرد: این نکته را نیز به نماینده ولیعهد عربستان گفتیم که اگر ماموران شما اجازه می‌دادند تیم‌های پزشکی و درمانی ما به کمک حادثه دیدگان می‌رفتند آمار تلفات این قدر افزایش نمی‌یافت. قاضی عسکر یادآورشد: متاسفانه ساعت‌ها جنازه‌ها را روی زمین نگه داشتند و‌این کار تا نیمه‌های شب نیز طول کشید. وی با بیان‌این که آنچه برای ما مهم است، روشن شدن تکلیف مفقودان است، گفت: ما متاسفانه دراین حادثه ۱۳۱ نفر از حاجیان را از دست دادیم، ۸۳ مجروح داریم که خوشبختانه به بیمارستان هلال احمر در مکه منتقل شده‌اند و جای نگرانی نیست حالشان خوب است.
قاضی عسکر افزود: ۳۶۵ نفر مفقودی داریم که تاکنون ۳۰ نفر برگشته‌اند.
سرپرست حجاج‌ایرانی یادآورشد: من به نماینده ولیعهد عربستان گفتم اولویت نخست ما‌این است که نیروهای ما به سردخانه‌ها بروند و افراد‌ایرانی را شناسایی کنند تا به مردم پاسخ دقیق بدهیم. سعید اوحدی رئیس سازمان حج و زیارت هم درگفتگویی با‌ایسنا ،اعلام کرد: عربستان اجازه شناسایی جانباختگان و مجروحان فاجعه منا را تاساعت پنج عصر روزپنجشنبه داده بود که تا آن لحظه ۱۳۱ زائر‌ایرانی در میان کشته‌ها و ۶۰ زائر‌ایرانی دیگر در میان مجروحان شناسایی شدند. او تصریح کرد: اجساد در اختیار‌ایران نیست. آن ۱۳۱ زائر جانباخته تا لحظه‌ای که عربستان به عوامل امداد‌گر‌ایرانی اجازه حضور در صحنه را داده بود شناسایی شدند. بنابراین اگرعوامل ما نبودند امکان شناسایی همین تعداد زائرهم وجود نداشت. وی افزود: در فاجعه مکه همچنین ۶۰ زائر‌ایرانی مجروح شده تا لحظه شناسایی جمع‌آوری شدند که ۵۵ نفر آنها به بیمارستان‌های مرکز پزشکی حج و زیارت انتقال داده شده و پنج نفر دیگر به دلیل شرایط جسمی‌در بیمارستان‌های عربستان هستند. اوحدی با بیان‌این‌که آمار جانباختگان و مجروحان بیشتر از آنچه است که دولت عربستان اعلام کرده است، اظهارداشت: تعداد جانباختگان تا‌این لحظه به مرز ۲۰۰۰ نفر رسیده، در حالی که دولت عربستان ۱۰۰۰ نفر را اعلام کرده است، منابع موثق معتقدند که‌این تعداد به مرز ۲۰۰۰ نفر هم خواهد رسید.
رئیس سازمان حج و زیارت سپس با اشاره به دلایل وقوع فاجعه روز گذشته یادآور شد: بیش از ۱٫۵ میلیون زائر همزمان در “جمرات” حضور داشتند، به دلیل مسدود شدن یکی از مسیرها زائران هنگام حرکت به هم برخورد کردند و تراکم جمعیت باعث شد، عده زیادی زیر دست و پا بمانند. البته عربستان تا‌این لحظه دلیل آن اتفاق را اعلام نکرده، اما سو ءتدبیر و نداشتن تجربه از عوامل اصلی آن بوده است. وی در پاسخ به‌این سئوال که آیا حضور وزیر دفاع عربستان در جمره و مسدود‌کردن ناگهانی مسیرهای دسترسی به جمرات باعث‌این اتفاق شده است؟ گفت: من‌این موضوع را نمی‌دانم اما آنچه موثق است بستن مسیرها باعث وقوع‌این حادثه شد.
اوحدی همچنین نرده‌کشی دراطراف خیمه‌های محل اسکان برخی زائران در مسیر دسترسی به جمرات را یکی‌دیگر از دلایل وقوع‌این فاجعه خونباراعلام کرد و افزود: خیمه‌های کشورهای عربی همچون مصر و بحرین در مسیر رمی‌جمرات قرار دارد. برای‌این‌که زائران از مسیر حرکت به‌این خیمه‌ها وارد نشوند نرده‌کشی شده است و همین محدود‌کردن باعث شد فضایی برای نجات پیدا کردن زائران از میان سیل جمعیت وجود نداشته باشد و آنها زیر دست و پا بمانند.
وی ادامه داد: عوامل‌ایرانی بسیاری از مجروحان را از زیر دست و پا خارج کردند. نجات‌دادن برخی مجروحان بسیاری سخت بود، آنها زیرتلی ازکشته‌ها دست و پا می‌زدند وعوامل امداد‌ایرانی تا جایی که امکان داشت زائران را نجات دادند. اوحدی ادامه داد: از ساعت پنج بعد از ظهرپنجشنبه فضا در منا امنیتی شد و دیگر اجازه حضور به عوامل امدادگر سایر کشورها را به محل حادثه ندادند. ما نتوانستیم جانباختگان و مجروحان دیگر را شناسایی کنیم. رئیس سازمان حج و زیارت در عین حال با بیان‌این‌که شناسایی و سرشماری زائران به دلیل پراکندگی آنها در منا و مکه امکان‌پذیر نیست، افزود: تا‌این لحظه ۱۳۱ زائر جانباخته شناسایی شدند که اسامی۱۱۸ نفر آنها اعلام شده است و شش نفر به دلیل نداشتن کارت از آن ۱۳۱ نفر، مفقود الاثر اعلام شده‌اند. پراکندگی جمعیت زائران در یکی دو روز به گونه‌ای است که امکان آمار مفقودین از کاروان‌ها هم مشکل است. اوحدی درباره تحویل گرفتن اجساد‌ایرانی گفت: برای انتقال‌این اجساد باید تشریفات قانونی انجام شود که انشاءالله آنها را تحویل می‌گیریم، البته اجساد به سردخانه‌های مکه منتقل شده‌اند.
وی اضافه کرد: برای انتقال‌این اجساد به‌ایران با هواپیمایی‌های “ماهان” و “ایران‌ایر” هماهنگ کردیم تا پس از انجام تشریفات قانونی، اجساد را به کشور باز گردانیم.
پیام‌های آیات عظام وشخصیت‌ها
به همین مناسبت ،جمعی ازآیات عظام ،شخصیت‌ها ومقام‌های کشورمان درپیام‌های جداگانه این مصیبت عظما را به محضر حضرت ولی عصر(عج)،ملت ایران وخانواده جانباختگان تسلیت گفتند.
درپیام آیت‌الله العظمی جوادی‌آملی آمده است:
آنچه بر‌اندوهباری‌این رخداد تلخ و سوگ اسفبارمی‌افزاید، بی تدبیری و سوء مدیریت مسئولان سرزمین وحی است،اینان که نان قداست آن بلد امین را به بهای ناامنی می‌خورند، نه پاسخی در پیشگاه صاحب آن سرزمین یعنی خدای سبحان دارند و نه جوابی در برابر مسلمانان جهان به ویژه خانواده‌های معزز جانباختگان. اگر سازمان‌های حقوق بشر تحت اسارت استکبار جهانی نمی‌بود، فریاد حق طلبانه آن نهاد، هم اکنون به گوش می‌رسید و اگر جوامع بین‌الملل از نفوذ استثمار آزاد بودند، هم اکنون مسئولان بی تدبیرعربستان را به محاکمه فرا می‌خواندند.
تنها چاره صیانت از حقوق مردم، بیداری خود آن‌هاست، به امید آن روز٫
درپیام آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی هم آمده است:
این فاجعه عظیم‌ایجاب می‌کند که علمای اسلام از یک سو و سیاستمداران از سوی دیگر در اسرع وقت جلساتی تشکیل دهند و برای اداره حرمین شریفین فکری کنند؛ کسانی که اکنون مسئول هستند عملا ثابت کردند توانایی‌این کار را ندارند و امکان تکرار‌این فاجعه در سال‌های دیگر مراسم حج را به صورت یک عبادت وحشتناک در آورد و به قداست حج ضربه شدیدی وارد می‌کند تا افکار عمومی‌در جهان اسلام آماده است دراین باره فکری کنند. هیاتی مدیر و مدبر و با تجربه کافی برای اداره حرمین شریفین معین گردد و مانعی ندارد سعودی‌ها هم جز‌این هیات باشند. به یقین اگر دراین امر کوتاهی شود مسئولیت حوادثی که امکان دارد خدایی ناکرده تکرار شود بر گردن همگان خواهد بود.
پیام آیت‌الله العظمی شبیری‌زنجانی هم چنین است:
اینحانب ضمن عرض تسلیت به محضر حضرت ولی‌عصر ( عجل الله تعالی فرجه الشریف)، امت اسلامی‌و خانواده‌های قربانیان، برای جانباختگان غفران و رحمت واسعه الهی، برای بازماندگان صبر و اجر و برای مجروحان شفای عاجل را مسألت دارم.
انشاءالله تدبیری صحیح‌اندیشیده شود که دیگر شاهد چنین وقایعی نباشیم.
درپیام آیت‌الله العظمی صافی‌گلپایگانی هم آمده است:
بی‌شکّ وقوع چنین حوادث دردناکی، تکلیف را برای امّت اسلامی‌زیادتر نموده که باید با تدبیر و مدیریت صحیح و هماهنگی کامل از تکرار چنین وقایع ناگواری جلوگیری نموده و راه برای انجام مناسک حج در خانه امن الهی که قبله مسلمانان و کعبه آمال چند میلیارد مسلمان می‌باشد فراهم نمایند.
آیت الله العظمی‌سبحانی هم درپیامی‌این واقعه جانگداز را تسلیت گفتند.
آیت‌الله العظمی نوری‌همدانی هم نوشتند:آیا وقت آن نرسیده است که مسلمانان جهان و دولت‌های اسلامی‌به جنایت‌هایی که آل سعود در تاریخ ننگین خودشان انجام داده و روز به‌روز در ارتکاب جنایات بیشتر درعراق، یمن، سوریه و بحرین چهره زشت و شوم خود را بهتر نشان می‌دهند تصمیمات جدی و اجتماعی دراین مورد بگیرند؟
رئیس قوه قضاییه هم درپیامش آورده است:دولت سعودی باید مسئولیت مدیریت غلط خود را که موجب بروزاین فاجعه شد بپذیرد و پاسخگوی آن باشد.
رئیس مجلس خبرگان رهبری در پیامی‌ضمن تسلیت و محکوم کردن مسئولان سعودی در حادثه تلخ منا خواستار موضعگیری مناسب از سوی سران کشورهای اسلامی‌و تدبیر آنان برای اداره صحیح و کارآمد حرمین شریفین شد.
دکترعلی لاریجانی رئیس مجلس هم در تماس‌های تلفنی جداگانه با حجت الاسلام و المسلمین قاضی عسکر نماینده ولی فقیه و سرپرست حجاج‌ایرانی و سعید اوحدی رئیس سازمان حج و زیارت ، آخرین وضع حجاج‌ایرانی در فاجعه منا رامورد بررسی قرارداد و خواستار پیگیری جدی و رسیدگی فوری به وضع حجاج‌ایرانی حادثه رمی‌جمرات شد. وزیرامورخارجه هم درپیامی ضمن تسلیت به بازماندگان جانباختگان حادثه مناافزود:این حادثه موجی از‌اندوه را همزمان با عید سعید قربان درکشورهای اسلامی‌وجمهوری اسلامی‌ایران به همراه داشت.
وزیرفرهنگ وارشاد اسلامی‌در بیانیه‌ای به مناسبت فاجعه خونبارسرزمین منا، ضمن تسلیت به خانواده‌های جان باختگان، برای مصدومان‌این حادثه اسفبار ازخداوند متعال شفای عاجل مسالت کرد. وزیرکشور درنامه‌ای به همتای سعودی خود نوشت:جا دارد به طوردقیق علت بروز چنین حوادث تلخی بررسی شود و تلاش مضاعفی برای جلوگیری از تکرار‌این‌گونه حوادث صورت پذیرد. عبدالرضا رحمانی فضلی خواستار همکاری با نیروهای امدادی‌ایران مستقر در مکه مکرمه و صحرای منا شد و آمادگی‌ایران را برای اعزام نیروهای امدادی و کمک‌های پزشکی لازم اعلام کرد.
پیام تسلیت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
در پیام جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم آمده است: این حادثه دلخراش در مراسم حج امسال سندی مکرر از بی‌لیاقتی آل سعود در خادمی حرمین شریفین و زائرین بیت‌الله الحرام است و دولت آل سعود مسئول این بی‌تدبیری در اداره این مراسم عظیم به حساب می‌آید.
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ضمن محکومیت آل سعود این مصیبت دردناک را به محضر حضرت ولی عصر (عجل‌الله تعالی فرجه الشریف)، مقام معظم رهبری «مدظله العالی»، مراجع عظام تقلید «دامت برکاتهم»، خانواده‌های قربانیان و به ویژه به عموم مردم شریف عزادار ایران اسلامی تسلیت می‌گوید، برای درگذشتگان غفران و علو درجات، برای مصدومین شفای عاجل و برای بازماندگان صبر جمیل و اجر جزیل را مسئلت می‌کند.
دادستان کل کشور مسئول پیگیری حادثه منا
معاون دادستان کل کشور با بیان‌این‌که حادثه منا هیچ توجیهی ندارد و به طور قطع قابل پیشگیری بوده است، گفت: دادستان کل کشور در راستای اجرای ماده ۲۹۰قانون آیین دادرسی کیفری پیگیر حادثه منا خواهد بود.
مرتضی بختیاری گفت: حادثه دلخراش کشته شدن تعداد قابل توجهی از حجاج در فضای معنوی منا موجب تاثرعمیق همگان شد و به بازماندگان‌ایرانی‌این حادثه تسلیت گفته و برای مجروحان هم طلب سلامت داریم. وی افزود:این دومین حادثه تلخی است که در مراسم حج معنوی امسال برای زائرین اتفاق افتاده است و حقیقتا بی لیاقتی کسانی که عهده دار حرمین شریفین هستند برای همگان روشن شده است و با توجه به‌این‌که‌این حادثه در روزعید قربان رخ داده است،حادثه هیچ توجیهی ندارد و به طور قطع قابل پیشگیری بوده است.
معاون دادستان کل کشوراز پیگیری‌این حادثه توسط حجت الاسلام و المسلمین رئیسی خبر داد و گفت: دادستان کل کشور در اجرای ماده ۲۹۰قانون آیین دادرسی کیفری پیگیر موضوع خواهد بود و از مبانی ذیربط مصرا خواهیم خواست که در جهت گرفتن حق و حقوق تضیع شده دراین حادثه به صورت ریشه‌ای پیگیری کرده و با دست‌اندرکارانی که دراین قضیه هولناک کوتاهی کرده‌اند برخورد و تعقیب قانونی را انجام دهند.
اسامی‌فوت شدگان ومجروحان‌ایرانی
سازمان حج و زیارت دیروز اسامی‌جانباختگان ومجروحان‌ایرانی حادثه منا را به‌این شرح اعلام کرد:
۱ محمد نوری استادی ۱۹۴۰۲، احمد ابراهیم زاده ۲۶۱۳۰، محمد ابراهیم احمد آبادی ۱۹۰۳۳، بلال اسلامیان ۱۰۰۰۳، احمد اسماعیلی چاوند ۲۸۱۵۹، حسن افشون ۱۲۰۱۲، نادعلی امینی ۲۴۰۱۶، حجت اوسیانی ۲۸۱۵۹، عبد‌الله‌ایگدری ۳۸۰۳۶، گل در یار بازای گلستان، علی رضا باغانی ۱۹۲۸۹، محمد ابراهیم باقری ۴۰۰۱۱، بایرامعلی بخته ۱۰۰۰۳، عبد الله براهویی ژند ۳۸۰۳۶، علی برومند فارس، علیرضا بقایی ۱۹۳۷۳، محمد ولی بهلکه ۳۸۰۱۷، یگن بی بی مقدم‌اینچه برون ۳۸۰۱۷، کریم پور تقی راستگو مقدم ۲۸۱۵۹، فرهاد پیرزاده ۴۸۱۱۳، وجیه الله تقالی ۱۷۲۴۸، حسین تقوی ۳۰۰۲۸، سعید جعفری ۱۷۶۶۵، اسماعیل جعفری ۲۴۰۱۰، حسین جعفری ۴۰۰۱۱، سید جلال جلال زاده ۱۹۳۷۳، عبدالصمد جمشید نژاد ۲۴۰۱۶، رجب علی جمعه اربانی ۱۹۲۸۹، حسین جوانی ۲۴۰۳۷، علی حسین چشم دهام ۴۰۰۱۱، محمد چوبدار ۳۹۰۰۹، علی اکبر حسینی ۱۹۲۸۹، قیصر علی حیدری ۱۳۰۵۳، عبد الصمد خانی ۱۹۰۳۳، خدیجه خرمایی ۳۸۰۳۶، شکرالله خشخویی ۱۳۰۷۷، محمد خندان ۲۴۰۳۷، غلام رضا خورسند ۲۸۱۵۹، محمد سعید دانش طلب ۱۹۳۷۳، علی اکبر دلیر ۳۹۰۰۹، مالک دهقان خیاوی ۱۰۰۰۳، علی اکبر ذبیح زاده پاشا ۳۰۰۲۸، عبد الله رادپور ۱۲۰۱۲، علی رازانی ۲۹۰۱۲، علی رجبی محمد آباد ۱۹۲۸۹، عبدالقادر رحکن رودی‌ایرانیان خارج از کشور، قاسم رحمانی ۲۴۰۳۷، قنبر رحمانی تولی ۳۹۰۱۰، عبد الستار رحمکن سوری‌ایرانیان خارج از کشور، سید احمد رحیمی۴۰۰۱۱، محمد حسین رمضانی سیاه خلکی ۲۸۱۵۹، سید مرتضی رییس زاده ۱۳۰۷۷، قربانعلی سالاری ۳۰۰۲۸، حسین سبور ابراهیمی۱۹۳۷۳، حسین سبیانی ۳۹۰۱۰، محمد مهدی سلحشور ۳۰۰۲۸، حسن سلیمانی درچه ۱۳۰۷۷، محمد رضا سلیمانیان درچه ۱۹۰۲۹، شهریار شادمندخانه ۱۹۳۷۳، غلامعلی شاهین ۱۹۰۲۹،
عباسعلی شکری ۴۰۰۱۱، عبد الستار شینور نصاری ۲۰۲۰۶، ابراهیم صادقی واسکسی ۳۰۲۷۸، غلامرضا طاهری ۴۰۰۱۱، رضا عارف خانی ۱۹۰۳۳، احمد عباسی ۱۹۲۸۹، حسین علی عباسی ۴۰۰۱۱، جمشید علم جو ۲۸۱۵۹، غلامرضا غلامی۱۹۳۷۳، فرامرز غلامی۴۰۰۱۱، محسن غلامی‌خراسان رضوی، احمد غلامی‌جیر گل ۲۸۱۵۹، رحمت غلامی‌جیر گل ۲۸۱۵۹، محمد اسماعیل فخری ۱۹۰۳۳، ابراهیم فخری ۲۸۱۵۹، حسین فرجی ۴۰۰۱۱، محمد علی فرخاری ۱۹۰۳۳، حسین فرخی ۴۰۰۱۱، محمد رضا فروزان ۳۰۲۷۸، علی اکبر فغانی خراسان رضوی، غلامعباس قادی خراسان رضوی، علی اکبر قدم گاهی ۱۹۰۳۳، درسن تقان قزل ۳۸۰۱۷، کاری بای کاری بای ۳۸۰۱۷، فراحم نوری نوران ۱۰۰۰۳، اقا محمد کره ش ۳۸۰۰۲، حمید کره ش جوکار ۲۴۰۳۷، ابراهیم کریم پور چمچالی ۲۸۱۵۹، رضا کریمی‌قلعه بابا خانی ۱۷۲۴۸، احمد کفاش ۱۳۰۷۷، حسن گلشنی ۱۳۰۵۴، اسماعیل گندابی ۱۹۰۳۳، عباس گودرزی ۲۹۰۱۳، عباس لطفی ۲۴۰۱۰، احمد لطفی ۱۹۰۳۳، محمد ظاهر ماروسی ۱۹۰۳۳، ابراهیم محمدی ۱۹۰۳۳، حسین محمدی ۲۴۰۱۶، غلام رضا محمودی ۴۰۰۱۱، مختاری اکبری ۲۴۰۱۶، نور محمد مختوم نژاد ۳۸۰۱۷، عزت الله مدادی ۲۸۱۵۹، عبد الستار ممکن رود خارج از کشور، نعمت الله منصوری ۲۴۰۳۷، مصطفی موسوی ۲۹۰۱۲، داوود موسوی ۱۷۷۷۵، علی اکبر مهرآباد ۱۹۰۲۹، علی اصغر مهرآبادی ۱۹۲۸۹، ابراهیم میان آبادی ۱۹۲۸۹، حسین میر مرتضوی ۱۹۳۷۳، هادی میرزایی ۱۹۳۷۳، اسکندر ناصری ۲۴۰۱۶، مرادعلی نصر اللهی ۲۹۰۱۳، علی رضا نظربرومند ۲۴۰۳۷، رجب نعمتی ۲۴۰۳۷، جواد نمازی مکی ۱۹۰۲۹، علی محمد یحیی پور ۲۸۱۵۹، ابوبکر یوسفی ۱۲۰۱۲.
اسامی مجروحان
محمد رضا ابراهیمی۵۰۰۵۷،مریم احمد کیان،حبیب الله احمدی،اسماعیلی زاده،عبد الکریم اعتصامی،فضل الله الماسی ۲۴۰۳۷،محمد امان ۱۷۲۴۷،کیومرث امیرقلیان،حسین آبادی ۱۹۰۲۹،ایوب پوراحمدیان،بی بی پورخطر ۳۸۰۱۷،عبد محمد تاتار ۳۸۰۱۷،محمد حسینی ۲۴۰۱۶،سید محمود حکمت،محمد راکعی،ابراهیم رضایی،ذوالفقار ساعت ساز،محی الدین سید باقری ۲۴۰۱۹،محمد شاه محمدی ۱۹۲۸۹،مریم شاه محمدی ۱۹۲۸۹،عباسی دهکردی،ایل محمد قورچی،علی کفسال ۲۴۰۱۶،مونا کمالی،سعید محمدی،محمد جواد موحدی ۱۹۰۰۶،ابراهیم مولوی،سید ابراهیم میرحسینی،عبدالحکیم نصیری فیروزکوهی،نیری ۲۴۰۱۰،وحید وحیدی ۳۸۰۳۶،حسین پیرو ۲۴۰۱۵،صالح حسینی،محمد اسدی ۴۱۰۲۳،مهدی آقایی ۱۷۷۵۵،غلام عباس انتظامی، عباس اوتسیانی۲۸۱۵۹،قربانعلی‌ایرانی،کسری پیرزاده،ولی جعفریان،عبدالصمد جمشیدزاده ۲۴۰۱۶،حبیب‌الله چنگیر ۱۳۳۲۳،عباسعلی حسین‌آبادی،الله‌محمد خسروی ۲۹۰۱۳، عمر خلیلی ۱۲۰۱۲،علی خیرخواه،نقی داوودی میر ۱۷۲۷۲ ،مقداد رجب‌زاده،ابراهیم رضایی،علی‌اکبر رضایی،احمد رهرو اصفهانی، دردی ریاحی ۳۸۰۲۵،فوزیه زارع،محمد زارعیان،محمد زاهدی،سید غالب ساعت‌ساز ۱۷۲۷۲،رحیم سالک ۱۲۰۱۲،فریبرز ستاری ۱۸۰۰۳،سعیدی‌فر،محی‌الدین سید باقری ۲۴۰۱۹،مسعود صامت،مهدی صفوی،سید ضیایی‌زاده،قنبر طهماسبی،مهدی طهماسبی،هزارگل عطایی۳۸۰۱۷،محمد علی‌پور ۱۶۱۳۳،اسماعیل غفارزاد ۱۷۰۶۵،عبدالرضا فخرایی ۳۲۰۱۳،علیرضا قانونی‌نیا ۱۳۰۵۳،بابک قلیچ‌خانی از بعثه،مهدی قمصری،میرمحمد قورچی،حسن کارگر ۲۰۰۲۴،محمد موسی کرمی۲۹۰۱۳،نصرت‌الله گودرزی، محسن نجیبیان،ایار محمد گرگانی،ایرج نعمت‌اللهی وغلامرضا وحیدی، وحید وحیدی ۳۸۰۳۶- احمد امیری شهرضا ۱۳۰۷۷- یوسف شیخی ۱۲۰۱۲- حسن گلشنی ۱۳۰۵۳- عبدالستار گوکلانی۱۸۰۳۶ومریم رنجبر بستکی ۳۲۱۲۳
واکنش شخصیت‌های جهانی
شورای بین‌المللی حمایت از دادرسی عادلانه و حقوق بشر در ژنو، با ابرازهمدردی باخانواده‌های قربانیان حادثه مرگبار پل جمرات درمکه،جامعه جهانی را با پیشنهاد تشکیل کمیته تحقیق بین‌المللی به بررسی علل‌این حادثه فرا خواند.
روزنامه لبنانی الدیار هم گزارش داد:خودرو حامل “محمد بن سلمان” پسرشاه سعودی، وزیر جنگ و جانشین ولیعهد‌این کشور با ورود به صفوف حجاج در مشعر منا، عامل حادثه خونین در مراسم رمی‌جمرات بود.
این روزنامه نوشت: مقام‌های سعودی خبرعبور خودرو یکی از سران‌این کشوراز منطقه “مشعر منا” را که به کشته شدن صدها تن از حجاج منجر شد رد می‌کنند اما حقیقت امراین است که خودرو محمد بن سلمان به همراه بیش از ۲۰۰ نیروی امنیتی و ۱۵۰ مامور پلیس وارد صفوف حجاج شده و به مرکز منا انتقال یافته است.
این روزنامه با اشاره به‌این‌که ورود خودرو جانشین ولیعهد عربستان مسیر حجاج را تغییر داد، می‌افزاید: خودرو حامل محمد بن سلمان برخلاف مسیر و با سرعت از منا عبور کرد که‌این اقدام موجب‌ایجاد وحشت در میان حجاج و آغاز فاجعه شد.الدیار می‌نویسد: پس از آغاز فاجعه کشتار حجاج، خودرو حامل محمد بن سلمان محل حادثه را ترک و بازدیدش را نیمه کاره رها کرد.