* ظهور، آغاز زندگی مطلوب بشر است، نه، مقصد بشر
اینجور نیست که وقتى به آنجا رسیدیم، یک حرکت دفعى انجام بگیرد و بعد هم تمام بشود؛ نه، آنجا یک مسیر است. در واقع باید گفت زندگى اصلى بشر و حیات مطلوب بشر از آنجا آغاز میشود و بشریّت تازه مىافتد در راهى که این راه یک صراط مستقیم است و او را به مقصد آفرینش میرساند؛ «بشریّت» را میرساند، نه آحادى از بشریّت را، نه افراد را، مجموعهها را میرساند.
* بعد از ظهور هم خوب
و بد هست
البتّه این به معناى این نیست که در آنوقت طبیعت بشر تغییر پیدا میکند؛ نه، طبیعت بشر، طبیعت ستیزهى درونى و درگیرى درونى میان خیر و شر است. عقل انسان هست، طبع انسان هم هست؛ غرایز انسان احکامى دارند، کششهائى دارند، تمایلات طبیعى انسان کار خودشان را میکنند، عقل هم کار خود را میکند؛ این تنازع در آن دوران هم وجود خواهد داشت. اینجور نیست که در آن دوران، بشریّت یکپارچه تبدیل بشود به فرشته؛ نه، آنجا هم طبعاً این درگیرى هست، طبعاً خوب و بد هم در آن وقت وجود دارد؛ منتها راه و جادّه، جادّهاى است که مساعدِ خوب شدن و خوب حرکت کردن و درست راه را پیمودن و به سمت مقصود واقعى راه رفتن است؛ این خصوصیّت آن راه است که همان معناى حقیقى و واقعى «عدل» است.
* توفیقات بشر مؤیّد تحقّق وعده الهی برای ظهور
منجی است
و این قطعى است. و توفیقاتى که بشر در اثناى راه پیدا کرده است، مؤیّد این معنا براى ذهن انسان شکّاک است که آنچه وعده داده شده، تحقّق پیدا خواهد کرد.
* رمزگشائی از آیات 7 تا 13 سورهى قصص
این آیاتى که تلاوت کردند، بهنظر من آیات جالب و مهمّى است. یک نکتهاى در این آیات - آنجا که حضرت موسى را در آغاز ولادت، مادرش در آب مىاندازد - وجود دارد؛ وَ اَوحَینآ اِلى اُمِ موسى اَن اَرضِعیهِ فَاِذا خِفتِ عَلَیهِ فَاَلقیهِ فِى الیَمِّ ... اِنّا رآدّوهُ اِلَیکِ وَ جاعِلوهُ مِنَ المُرسَلین؛ (2) [اینجا] دو وعده است: یک وعده؛ وعدهى برگرداندن موسى به مادرش است؛ یک وعده؛ وعدهى «جاعِلوهُ مِنَ المُرسَلین» است؛ یعنى آن وعدهى عمومىاى که به بنىاسرائیل داده شده بود که بنىاسرائیل منتظر بودند که منجى بیاید؛ و این منجى از طرف خدا است و خواهد آمد و بنىاسرائیل را از دست فرعون نجات خواهد داد. خداى متعال در وحى به مادر موسى این وعدهى دوّم را هم داد - جاعِلوهُ مِنَ المُرسَلین - یعنى این را ما از طرف خودمان میفرستیم، و او را همان مُرسَلى قرار میدهیم که بنا است آن وعدهى بزرگ را و آن آرزوى بزرگ را انجام بدهد؛ این دو وعده را خداى متعال داد. یک وعده، وعدهى نقد و نزدیک بود و آن، «اِنّا رآدّوهُ اِلَیک» بود. در آیات بعدى - که حالا آن آیات را آقاى سبزعلى متأسّفانه نخواند – میفرماید: فَرَدَدنهُ اِلى اُمِّهِ کَى تَقَرَّ عَینُها وَ لا تَحزَنَ وَ لِتَعلَمَ اَنَّ وَعدَ الله حَقّ؛ (4) اینکه ما بچّه را به مادر برگرداندیم، خب بله، «تَقَرَّ عَینُها» دارد، «وَ لا تَحزَن» دارد - دلش خوش شد، دلش آرام گرفت، چشمش روشن شد - امّا اثر دیگرِ این برگرداندن، این بود که «وَ لِتَعلَمَ اَنَّ وَعدَ الله حَقّ»؛ بداند که این وعدهاى که ما دادیم - و گفتیم منجى را میفرستیم و کسى را خواهیم فرستاد که بنا است جامعهى بنىاسرائیل را در مصر از استضعاف خارج کند - وعدهى درستى است؛ دلش مطمئن بشود، و خاطرجمع بشود. یعنى یک وعدهى کوچک از سوى پروردگار تحقّق مىیابد، براى اینکه هر انسان اهل تدبّرى از تحقّق این وعدهى کوچک، اطمینان پیدا کند که آن وعدهى بزرگ تحقّق پیدا خواهد کرد.
* جمهوری اسلامی ایران نمونهای از تحقق وعدههای خداوند است
آنچه از موفّقیّت ها در طول تاریخ براى بشریّت از طریق دین حاصل شده، همان وعدههاى کوچک است؛ از جمله جمهورى اسلامى. جمهورى اسلامى هم یکى از همین وعدهها است؛ خداى متعال وعده داده بود که اگر مبارزه کنید، اگر صبر کنید، اگر به خداى متعال توکّل کنید، در جائى که گمان آن را نمیبرید و امید آن را ندارید، به شما قدرت خواهیم داد؛ همین اتّفاق افتاد: ملّت ایران مبارزه کرد، صبر کرد، ایستاد، فداکارى کرد، از دادنِ جان دریغ نکرد و اتّفاقى افتاد که هیچکس تصوّر آن را نمیکرد! چه کسى خیال میکرد در این منطقهى بسیار حسّاس، در این کشور بسیار مهم، در مقابلهى با آن رژیمِ بشدّت حمایتشوندهى از سوى قدرتهاى بینالمللى، یک حکومتى بهوجود بیاید و یک انقلابى به پیروزى برسد، آن هم براساس دین، براساس فقه، براساس شریعت؟ چه کسى چنین تصوّرى میکرد؟ هیچکس. اگر کسى بگوید من میدانستم اینجورى میشود، مگر از طُرق غیبى فهمیده باشد؛ محاسبات، مطلقاً این را نشان نمیداد، امّا این اتّفاق افتاد. بدانیم آن وعدهى اصلى، آن کار بزرگ هم اتّفاق خواهد افتاد. این یک نمونهاى از آن چیزى بود که اتّفاق خواهد افتاد.
* نگاه ادیان به پایانِ راهِ کاروان بشرى، نگاه بسیار امیدبخشى است
باید منتظر بود. این نگاه ادیان به پایانِ راهِ کاروان بشرى، نگاه بسیار امیدبخشى است؛ حقیقتاً روحیّهى انتظار و روحیّهى ارتباط با ولىّعصر (ارواحنا فداه) و منتظر ظهور بودن و منتظر آن روز بودن، یکى از بزرگترین دریچههاى فرج براى جامعهى اسلامى است.
* خود این انتظار، فرج است
منتظر فرج هستیم؛ خود این انتظار، فرج است؛ خود این انتظار، دریچهى فرج است، امیدبخش است، نیروبخش است؛ از احساس بیهودگى، از احساس ضایع شدن، از نومیدى، از گیج و گمى نسبت به آینده جلوگیرى میکند؛ امید میدهد، خط میدهد. مسئلهى امام زمان (سلام الله علیه) این است و امیدواریم که خداى متعال ما را به معناى واقعى کلمه از منتظران قرار بدهد و چشم ما را به تحقّق این وعدهى الهى روشن کند.
در مورد مجموعهى کارهائى که شما برادران و خواهران عزیز تحت مدیریّت جناب آقاى رىشهرى در این سالها انجام دادید، من حقیقتاً بایستى تشکّر بکنم. کارهاى بسیار خوبى انجام گرفته، کارهاى نوئى انجام گرفته. مهم این است که ذهنها فعّال بشود براى شناختن نقاط خلأ؛ و خود این، هنر بزرگى است؛ مسئلهیابى، هنر مهمّى است: انسان نگاه کند، موارد خلأ را پیدا کند. این مجموعهى شما خوشبختانه آزمون خوبى را در این زمینه گذرانده است؛ موارد خلاء را پیداکرده و بر این همّت گماشته است که اینها را پر بکند.
* مسئلهى قرآن و حدیث بسیار مسئلهى مهمّى است
مسئلهى قرآن و حدیث بسیار مسئلهى مهمّى است. در همین موضوع مهدویّت و قضایاى مربوط به امام زمان - مسئلهى انتظار، مسئلهى طول عمر، مسئلهى دوران حکومت، مسئلهى وظایفى که منتظرین دارند، و مسائل گوناگونى که وجود دارد - بهترین مرجع عبارت است از حدیث و آنچه از خود ائمّه (علیهمالسّلام) نقل شده، که جاى تردیدى را باقى نمیگذارد و این مهمترین مطلب است. همینطور که آقاى رىشهرى اشاره کردند، بنده هم به این معنا معتقدم که شواهد عقلى و اعتبارى بهعنوان مؤیّد میتوانند به کار بروند، [امّا] آنچه تعیینکننده و قاطع است، منابع روائى و حدیثى و قرآنى است که به اینها بایستى تکیه کرد، از اینها باید استفاده کرد. البتّه باید تنقیح(5) بشود؛ به حرف هاى سست نباید اعتماد کرد. حرف قرص کم نداریم؛ حرفهاى قوى، محکم و بنیادهاى فکرى مستحکم بحمدالله در این زمینه خیلى زیاد است و میتوان به اینها تکیه کرد و از اینها استفاده کرد.
از خداوند متعال مسئلت میکنیم که شما را موفّق بدارد. و مجدّداً تشکّر میکنیم از اینکه این هدیهى باارزش را در ایّام این عید مبارک به جامعهى اسلامى تحویل دادید و جامعهى فکرى و معرفتى کشور انشاءالله بهرهى کامل را از این عیدىاى که شما دادید خواهد برد.
پیش از دیدار، معظمله از نمایشگاه تولیدات علمى و پژوهشى مؤسسهى دارالحدیث بازدید کردند. آیتالله محمّد محمّدىرىشهرى (رئیس مؤسّسه) در جلسه حضور داشتند.
والسّلام علیکم و رحمةالله و برکاته
* پینوشتها:
1) در جریان بازدید از نمایشگاه تولیدات علمى و پژوهشى مؤسّسهى دارالحدیث، و در آستانهى ولادت حضرت ولىّعصر، از «دانشنامهى امام مهدى (عجّل الله تعالى فرجه الشّریف)» رونمائى شد.
2) کتاب سلیمبنقیسهلالى، ج ۲، ص ۵۶۷
3) سورهى قصص، بخشى از آیهى ۷
4) همان، بخشى از آیهى ۱۳
5) تصحیح