كارشناسان نسبت به احتمال ورود مجرمان سابقه‌دار با مدارك جعلي به خانه‌هاي شهروندان هشدار مي‌دهند
يك روز نظافتچي چكي چند ميليوني را به سرقت مي‌برد، چند روز بعد خبر مي‌رسد كه پرستاري، سالمندي را بيهوش كرده و اموالش را دزديده است، اما اين يكي قابل مقايسه با آن كه فرزند خانواده را ربوده است، نيست و....
به جز آگهي‌هاي شركت‌هاي خدماتي كه وعده اعزام نظافتچي يا پرستار كودك و سالمند را مي‌دهند، احتمالا گاهي در صفحات حوادث هم چشمتان مي‌خورد به اخبار پرستارنماها يا نظافتچي‌نما‌هايي كه با سوء‌استفاده از نبود ناظري دقيق بر عملكردشان و بي‌توجهي به اعتماد كارفرماهايشان مرتكب جرم شده‌اند.
مثل هر صنف ديگري كه ممكن است كساني با هدف ارتكاب بزه وارد آن شوند و در پناه نام آن، به جان و مال مردم تجاوز كنند، گاهي نيز ممكن است نيروهاي كاري كه به‌عنوان نظافتچي يا پرستار سالمند يا كودك به خانه‌هاي مردم مي‌روند، بزهكاراني باشند كه در پوششي كذايي و با هويتي جعلي وارد زندگي شما شده باشند و در انتظار بزنگاهي مناسب كمين كرده باشند.
آيا شما يك غريبه را كه اصرار دارد وارد خانه‌تان شود به خانه راه مي‌دهيد؟ مسلما نه! اما اگر قرار باشد اين غريبه در ازاي ارائه خدماتي در منزلتان از سوي يك شركت به شما معرفي شده باشد، او را با قلبي مطمئن مي‌پذيريد، در حالي كه نمي‌دانيد گزينش پرستارهاي سالمند و كودك يا نظافتچي‌ها از طرف شركت‌هاي خدماتي در كشور ما، تابع قاعده و قانون خاصي نيست.
«جام‌جم» براي اثبات اين قضيه با چند شركت خدماتي كه آگهي استخدام پرستار سالمند، كودك و نظافتچي داده بودند به عنوان متقاضي كار تماس گرفت.
نكته جالب اينجاست كه مدارك لازم براي ارائه به اين شركت‌ها با هم كاملا فرق دارد، به طوري كه گروهي از اين شركت‌ها صرفا شناسنامه، گروهي ضامن معتبر همراه شناسنامه و سفته و گروهي فقط كارت ملي مي‌خواهند، علاوه بر اين، گروهي از اين شركت‌ها رضايتنامه همسر را نيز در صورت متاهل بودن طلب مي‌كنند و گروهي ديگر معتقدند نيازي به آن نيست، اما هيچ يك از اين شركت‌ها تقاضاي ارائه گواهي عدم سوء‌پيشينه از ما نكردند، آنها حتي از ما درباره تخصص‌هايمان براي نگهداري از سالمندان يا كودكان نپرسيدند و اين ثابت مي‌كند مهارت و بخصوص سوابق گذشته يك نيروي كار در اين شركت‌ها از اهميتي برخوردار نيست.
بزهكار؟ شايد
اگر بشود حتي از نابلد بودن يك نظافتچي يا پرستار گذشت كرد، مجرم بودن او مساله‌اي نيست كه بشود از آن گذشت يا ناديده‌اش گرفت. سرهنگ رضا غني‌لو، رئيس مركز اطلاع‌رساني و ارتباطات ناجا در گفت‌وگو با «جام‌جم» درباره اين‌كه چقدر احتمال دارد غريبه‌اي كه از سوي شركتي خدماتي وارد حريم خصوصي ما مي‌شود بزهكار باشد، مي‌گويد: همان‌طور كه امكان دارد مدرك ليسانس كسي كه ادعاي تحصيلكرده بودن دارد جعلي باشد، همان‌طور كه‌فردي با پروانه جعلي ادعاي پزشكي كند، گاهي هم احتمال دارد بزهكاري خودش را به عنوان پرستار يا نظافتچي معرفي كند، اما چنين حوادثي از فراواني كمي در سطح جامعه برخوردارند.
او تاكيد مي‌كند، بيشتر كساني كه به عنوان پرستار يا نظافتچي به خانه‌هاي مردم مي‌روند، انسان‌هاي شريفي هستند كه به‌رغم مشكلات مالي نخواسته‌اند مرتكب اعمالي همچون تكدي‌گري و كلاهبرداري شوند و سراغ شغلي شرافتمندانه اما دشوار رفته‌اند به گونه‌اي كه حتي گاه از سوي شركت‌هاي كارفرما مورد سوء‌استفاده قرار مي‌گيرند.
ناظري وجود ندارد
گروهي از شركت‌هاي خدماتي كه مسووليت اعزام پرستار سالمند و كودك را به عهده دارند، براي دريافت مجوز ناچارند از بهزيستي تاييديه داشته باشند و آنها كه نظافتچي به خانه‌ها مي‌فرستند فقط كافي است شركت‌شان را به ثبت برسانند تا فعاليت‌شان قانوني شود، اما شواهد نشان مي‌دهد نه بهزيستي واقعا مي‌تواند بر عملكرد اين شركت‌ها نظارتي داشته باشد و نه سازمان ثبت شركت‌ها صلاحيت‌هاي آنها را به شكل كاملي مي‌سنجد. در همين زمينه «جام‌جم» تلاش كرد با مسوولان بهزيستي گفت‌وگويي داشته باشد اما تماس‌هاي ما به جايي نرسيد و به همين دليل ناچاريم در سكوت متوليان نظارت بر اين نوع شركت‌ها به هشدارهاي پليسي بسنده كنيم.
پرستارهاي ناشي، نظافتچي‌هاي نابلد
گذشته از آن كه ممكن است يك نظافتچي يا پرستار مجرم باشد و با مهيا شدن شرايط مناسب مرتكب عملي مجرمانه شود، در برخي موارد نيز چنين نيروهاي كاري مجرم نيستند اما به هر حال به كارفرماها ضرر مي‌رسانند.
براي مثال يكي از اصلي‌ترين اشكالات برخي پرستارها اين است كه آموزشي براي نگهداري از سالمند يا كودكان نديده‌اند و نمي‌دانند در شرايط بحراني بايد چگونه رفتار كنند. ناپختگي و ناآگاهي اگرچه ممكن است در انجام وظايف يك نظافتچي تاثير زيادي نداشته باشد، اما وقتي حرف از نابلدي يك پرستار باشد آن‌وقت ممكن است اين موضوع به قيمت جان يك كودك يا سالمند تمام شود.
سارا يونسي يكي از كساني است كه به قول خودش در انتخاب پرستار براي نگهداري از مادرش خوش اقبال نيست. او مي‌گويد: پرستار يكي از بستگان‌مان، ناخواسته سبب مرگ او شد. چون دقيقا نمي‌دانست وقتي سالمندي زمين مي‌خورد و سرش آسيب مي‌بيند چه طور بايد اقدامات اورژانسي را برايش انجام دهد در حالي كه زمين خوردن سالمندان يك مساله كاملا شايع است كه طبيعتا پرستار بايد نسبت به آن آگاهي داشته باشد.
زمين خوردن درباره سالمندان و حالت خفگي به دليل قورت دادن اشياي خارجي در كودكان كم سن و سال دواتفاق شايعي هستند كه امكان دارد هر لحظه براي آنها رخ‌دهد اما كمتر پرستاري وجود دارد كه بتواند در اين شرايط واكنشي سريع و مفيد داشته باشد.
آخرين پرستاري كه او رد كرده، دختري جوان و شهرستاني بوده است كه دقيقا دو تا سه هفته پس از عقدقرار داد ميان كارفرما و شركتي كه در آن كار مي‌كرده، بناي ناسازگاري گذاشته است و تهديدشان كرده اگر هزينه بيشتري به او نپردازند، مادر سالمندشان را به حال خود رها مي‌كند!
اما فقط پرستارهاي ناوارد مشكل‌ساز نيستند. علي لاله، مدير آپارتماني چند ده واحدي است كه اعتقاد دارد به همان اندازه كه ناآگاهي يك پرستار مي‌تواند خطرناك باشد، نابلدي يك نظافتچي هم مي‌تواند به كارفرمايش ضرر اقتصادي وارد كند.
هشدارها را جدي بگيريد
بهروز مهاجري، قاضي دادسرا و حقوقدان با انتقاد از خلأ‌هاي نظارتي در گزينش نيروهاي خدماتي همچون نظافتچي‌ها و پرستارها در گفت‌وگو با «جام‌جم» توضيح مي‌دهد: گاهي افراد سابقه‌دار با مدارك شناسايي غيرمعتبر و جعلي يا بدون مدرك شناسايي، با نفوذ در اين شركت‌ها به خانه‌هاي مردم راه پيدا مي‌كنند و مرتكب بزه مي‌شوند و با توجه به اين‌كه اين افراد معمولا از طرف شركتي معرفي شده‌اند، مردم به آنها كاملا اعتماد پيدا مي‌كنند.
او مي‌افزايد: سازمان ثبت شركت‌ها بايد درخصوص ثبت هر شركتي و بخصوص شركت‌هاي خدماتي، استعلام‌هاي جامع و كامل‌تري انجام دهد، براي مثال از اماكن ناجا و ساير مراجع استعلام كند و اماكن ناجا نيز بايد هنگام صدور مجوز و اعلام موافقت خودشان تحقيقات كامل‌تري داشته باشند.
به گفته مهاجري، استفاده از آگهي‌هاي رسانه‌اي براي انجام اموري مانند ارائه خدمات و ...، امري ناگزير است، ولي مديران رسانه ها نيز مي‌بايست تدابير و اقداماتي را به كار ببرند تا امكان وقوع بزه كاهش يابد. او در اين زمينه مثال مي‌زند: مطبوعات مي‌توانند پيش از چاپ آگهي‌هاي تبليغاتي از داشتن اساسنامه و اسناد و مدارك شركت‌ها مطمئن شوند.
او مي‌پرسد: چرا شركت‌هاي خدماتي از متقاضيان كار به عنوان نظافتچي يا پرستار، گواهي عدم سوء‌پيشينه طلب نمي‌كنند؟! و خطاب به مردم نيز هشدار مي‌دهد، اشياي قيمتي و مدارك خصوصي را از كارگران دور نگه دارند تا افراد را در شرايط وسوسه شدن قرار ندهند.
بر اساس گفته‌هاي رئيس مركز اطلاع‌رساني و ارتباطات ناجا، بر اساس اصول پيشگيري بهتر است به جاي مظنون بودن به افراد، فقط به آنها اعتماد نكنيد.
غني‌لو با تاكيد بر اين كه رسيدگي به جرايمي كه از سوي اين نوع نيروها رخ مي‌دهد از وظايف پليس آگاهي است و مردم در صورت رويارويي با چنين مشكلي بايد به پليس آگاهي مراجعه كنند، هشدار مي‌دهد: براي استخدام پرستار يا نظافتچي صرفا به آگهي روزنامه‌ها اعتماد نكنيد بلكه حتما به شركت آنها برويد و پروانه فعاليت شركت را با تاريخ معتبر درخواست كنيد.
وي مي‌افزايد: مردم نيز بايد نشاني محل مسكوني و مشخصات نيروهاي خدماتي را كه قرار است وارد محل زندگي‌شان شوند به دقت بررسي كنند و از آنها مطمئن شوند.
مريم يوشي‌زاده / گروه جامعه