جام جم آنلاين: شب آخرين چهارشنبه سال يا همان چهارشنبه سوري يكي از جشن‌هاي باستاني ايران است كه در آن ايرانيان باستان آتش بر پا كرده و به دور آتش به ثنا و شادي مي‌پرداختند. اين جشن بي‌خطر، امروزه به جشن ترقه‌ها و آتش‌هايي مبدل شده است كه عاقبت آن را در بسياري از تصاوير تلويزيوني يا پلاكاردهاي مربوط به اين روز مي‌توان ديد.
صحنه‌هاي دلخراش از سوختگي‌ها، قطع اندام، نابينايي و اثرات رواني حاصل از آسيب‌هاي بدني؛ تا جايي كه گاهي زندگي و سرنوشت فرد دچار تغييرات غيرقابل باوري شده است.

آمار و ارقام منتشر شده از بيمارستان‌هاي سوانح و سوختگي متغير است. علت نداشتن آمار دقيق، مراجعه افراد به درمانگاه‌ها و مراكزي است كه در جمع‌آوري آمارها به آنها رجوع نمي‌شود. بيش از 90 درصد سوختگي‌ها قابل پيشگيري است پس مي‌توان گفت كه فرد سوخته قرباني بي‌احتياطي است. سوختگي مانند ديگر حوادث، اغلب كودكان و نوجوانان را گرفتار مي‌كند. در سنين كمتر از 8 سال عمدتا علت سوختگي مايعات داغ است در حالي كه در سنين بالاتر شعله عامل اصلي است، اما در چهارشنبه‌سوري علت از شعله و حرارت فراتر رفته و شاهد آسيب‌هايي از نوع برخورد تركش ترقه‌ها و انفجارهايي هستيم كه مجروحان آن بيشتر مشابه مجروحان حملات نظامي هستند! در اين حوادث گاهي به جاي اثرات سوختگي، بيمار با علائم ناشي از برخورد اجسام تيز پر سرعت يا حتي آسيب‌هاي عمده مشابه بيماران تصادفي به مراكز درماني منتقل مي‌شود.

در برخورد با فرد دچار سوختگي چه بايد كرد؟

ـ اولين اقدام دور كردن فرد از محل خطر و خاموش كردن وي است. توجه كنيد كه به منظور دور كردن مصدوم از محل خطر خودتان دچار سانحه نشويد. اگر امكان امداد با توجه به خطرات موجود نيست، بايد سريعآ به 125(آتش‌نشاني) اطلاع داده شود. لباس‌هاي در حال سوختن يا آلوده به مواد را بايد خارج كرد. به ياد داشته باشيد پوست بافتي محافظتي است كه از هدر رفتن حرارت از بدن نقش دارد، بنابراين بيمار دچار سوختگي را با پتو بپوشانيد يا در محلي با دماي مناسب قرار دهيد.

ـ تماس با اورژانس 115 در اولين فرصت پس از خروج مصدوم و حفاظت از سوختگي بيشتر ضروري است.

ـ به دليل خطر مسموميت همزمان با منوكسيد كربن(گازگرفتگي) يا تماس با دود، بايد بيمار را از نظر راه هوايي و تنفس مورد بررسي و مراقبت قرار داد. اولين اقدام قرار دادن بيمار در هواي آزاد است. بيماراني كه داراي خشونت صدا، خلط سياه و سوختگي موهاي بيني‌اند، مشكوك به درگيري راه‌هاي هوايي بوده و نيازمند مراقبت‌هاي خاص هستند.

ـ براي انتقال بيماران دچار پرتاب شدگي به دنبال انفجار، بايد مراقبت از ستون فقرات و بالاخص گردن به عمل بيايد.

ـ در صورت امكان، بايد لباس‌هاي تنگ و زيورآلات را از محل سوختگي درآورد. تورم در محل سوختگي از يك سو و فشار ناشي از لباس و زيورآلات از سوي ديگر باعث مي‌شود تا خون‌رساني به اندام مختل شود.

ـ اگر سوختگي در بخشي از اندام‌هاست كه كمتر از 10‌درصد سطح بدن را تشكيل مي‌دهد، مي‌توان بخش سوخته را درون آب غوطه‌ور كرد. اين اقدام از تورم بيشتر بخش سوخته كاسته و تا حدودي درد را كاهش مي‌دهد.

مواردي كه نبايد انجام داد‌

ـ روي زخم‌هاي بيمار پماد نماليد. درمان سرپايي زخم با پمادهاي سوختگي نه تنها مفيد نيست بلكه گاهي ميزان عفونت را افزايش مي‌دهد. پمادي كه روي زخم بماند و مورد شستشوي روزانه قرار نگيرد، در ترميم پوست اختلال ايجاد مي‌كند.

ـ بهتر است به بيمار چيزي نخوراند و شروع رژيم غذايي را به عهده پزشك درمانگر بيمار بگذاريد.

ـ اگر چيزي در بدن فرد فرو رفته است، نبايد در محل حادثه خارج شود. اين اقدام بايد در بيمارستان و توسط پزشك انجام شود. گاهي براي خارج كردن اين اجسام تيز نياز به عكسبرداري و گاهي نياز به عمل جراحي است.

اما چه بيماراني را بايد به مركز سوختگي انتقال داد؟

ـ سوختگي درگير كننده اندام فوقاني و تحتاني از ناحيه مچ به پايين، صورت، چشم يا گوش، درگيري در بين دو پا

ـ سوختگي با قير

ـ سوختگي همراه با استنشاق دود يا آسيب‌هاي ديگر(مثل پرتاب شدن يا سقوط)

ـ سوختگي در زنان باردار

ـ سوختگي در افراد با بيماري‌هاي جدي زمينه‌اي مانند مشكلات قلبي يا ديابت

پس از ترخيص از بيمارستان محل سوختگي داراي پانسمان است. در صورتي كه پانسمان دچار چسبندگي شده باشد آن‌را دست‌كاري نكرده و به پزشك مراجعه كنيد چه بسا نيازي به كندن پانسمان نباشد يا نياز به روشي خاص براي جداسازي باشد. اگر محل سوختگي در تماس با نور است به‌مدت 6 ماه از كرم ضد آفتاب استفاده كنيد.

اميد كه در شب آخرين چهارشنبه امسال، بيمارستان‌هاي سوانح و سوختگي كشور آماري از افراد آسيب ديده نداشته باشند.

دكتر بهروز هاشمي
‌ جام‌جم