به دنبال مقاومت ایران در مقابل تحریمها و تبدیل تحریمها به جنگ‌فرسایشی علیه شرکتهای آمریکایی و اروپایی، این روزها گزارش‌های متعددی از تلاش شرکتهای غربی برای بازگشت و سرمایه گذاری در ایران منتشر می‌شود که به اذعان تحلیلگران سیاسی این تغییر رویکرد برای خروج این شرکت ها از رکود و جبران خسارت‌های واردآمده به آنها بر اثر تحریم ها علیه ایران صورت گرفته است .
در همین رابطه روزنامه صهیونیستی «هاآرتص» روز جمعه با انتشار گزارشی، نوشته است که تجار و شرکتهای آمریکایی اکنون به بازگشت به بازارهای ایران می‌اندیشند. روزنامه واشنگتن‌پست هم دو روز قبل در گزارشی نوشته بود که اکنون میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران افزایش یافته و گفته می‌شود که شرکتهای بزرگ نفتی و خودروسازی آمریکایی در حال مذاکره با همتایان ایرانی خود هستند.
پایگاه «اینترنتی اروپا» یک نیز در مقاله‌ای نوشت: شرکتهای فرانسوی برای حضور در بازار ایران آماده شروع رقابت هستند یا به قول ورزشکاران دو و میدانی، استارت زده‌اند.
دیک سیمون مدیر اجرایی شرکت سرمایه گذاری ISR در بوستون و هماهنگ کننده سفر اخیر بازرگانان آمریکایی، کانادایی و انگلیسی به ایران در این خصوص می‌گوید: فرصت‌های فوق العاده‌ای برای سرمایه گذاران آمریکایی در ایران وجود خواهد داشت و من قطعا سرمایه گذاری در ایران را مد نظر قرار می‌دهم و این یک جواب بین‌المللی است.
سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا به این تغییر رویکرد و تلاش شرکتهای غربی برای بازگشت و سرمایه گذاری در ایران به عنوان یک امتیاز از سوی غرب به جمهوری اسلامی ایران برای گرفتن امتیازهای بیشتر در مذاکرات هسته‌ای نگاه کرد یا این که این روند ناشی از شکست راهبرد تحریم علیه جمهوری اسلامی ایران است ؟
تحریم به عنوان اولین گام در مقابله با کشورهایی که در مسیر تعیینی قدرت‌های غربی حرکت نمی‌کنند محسوب می‌شود. سیاست تحریم دو نتیجه مشخص می‌تواند داشته باشد: اول از پای درآوردن حکومت مخالف (که به اینصورت مستقیماً خواسته غرب محقق می‌شود) و دوم ضعیف کردن آن حکومت که در اینصورت گام دوم یعنی جنگ می‌تواند اهداف غرب را محقق کند.
با نگاهی به تاریخ معاصر هر دو مورد فوق را می‌توان دید. به طور مثال تحریم‌های 1992، 2001 و 2003 شورای امنیت سازمان ملل علیه لیبریا نهایتاً منجر به سقوط دولت چارلز تیلور شد، اما از سوی دیگر تحریم همه جانبه عراق در سال 1990 که 12 سال به طول انجامید نهایتاً نتوانست اهداف غرب یعنی تغییر رژیم حاکم را برآورده کند ولی با نابود کردن اقتصاد این کشور و تحمیل فشارهای گسترده به مردم با حمله نظامی آمریکا رژیم صدام به آسانی از پای درآمد.
انقلاب اسلامی ایران نیز به دلیل مقابله و مخالفت با سیاست‌های غرب و سر دادن شعار «استقلال» از ابتدای پیروزی نهضت با این تحریم ها مواجه بوده است و در سال‌های اخیر نیز به واسطه ایستادگی بر مواضع استقلال طلبانه خود این فشار‌ها چندین برابر نیز شده است.
هدف اصلی غرب از تنظیم و تصویب تحریم ها تضعیف و از پای درآوردن جمهوری اسلامی بوده اما با روندی که پیش آمده است در بسیاری از زمینه ها نه تنها ایران ضعیف نشده بلکه با اتکا به ظرفیت ها و استعداد‌های درونی خویش به سمت خودکفایی و استقلال پیش رفته است. روندی که به هیچ وجه برای قدرت‌های جهانی قابل تحمل نیست. لذا قابل پیش بینی بود که فشارهای حاصل از سیاست تحریم مدت زیادی نمی‌تواند ادامه داشته باشد و امروز غرب احساس می‌کند که با تحریم ایران فقط سرعت پیشرفت و استقلال آن را افزایش داده است. بسیاری از سیاستمداران غربی با انتقاد از سیاست آمریکا در قبال ایران در زمینه هسته‌ای، می‌گویند زمانی که پرونده هسته‌ای ایران گشوده شد، جمهوری اسلامی تنها از چند ده سانتریفیوژ برخوردار بود و امروز پس از این همه تحریم و فشار، این عدد به بالای 20 هزار رسیده است.
اما روی دیگر این سکه، ضرر و زیان شرکتهای غربی از بابت تحریم ایران است. کشورهای غربی با کاهش یک طرفه روابط و اعمال تحریمها عملا فرصت‌های تجاری و بازرگانی را از شرکتهای خود سلب کردند و در نقطه مقابل ایران توانسته نیازهای خود را یا از طریق نوآوری‌های داخلی و یا از دیگر کشور‌ها تأمین نماید.
در این راستا و در دنیای کنونی، تحریم‌های اقتصادی گرچه معمولا خساراتی را برکشور تحریم شده تحمیل می‌کنند، اغلب برای کشورهای تحریم‌کننده نیز دارای هزینه‌های سنگین می‌باشند. برای مثال تحریم‌های آمریکا در درجه اول شرکتهای نفتی این کشور را تحت تاثیر قرار داده است. شرکتهای مزبور در سال‌های اخیر به طور غیر مستقیم، نزدیک به ۵/۳ میلیارد دلار نفت خام از ایران خریداری کرده‌اند. برآورد‌ها نشان می‌دهد که تحریم‌های آمریکا بر ایران و سوریه سالانه ۷ میلیارد دلار خسارت جانبی بر آمریکا وارد می‌کنند و باعث از بین رفتن 200هزار شغل در این کشور شده اند. همچنین مطالعه انجام شده بوسیله مؤسسه اقتصاد بین المللی، حاکی از این است که هزینه تحریم‌های وارده بر شرکتهای آمریکایی طی یک سال به تنهایی درحدود ۱۵ تا ۱۹ میلیارد دلار بوده است.
فرانسه به عنوان همپیمان آمریکا نیز به شدت از تحریم ایران متضرر شده است. به عنوان نمونه در شش ماهۀ اول سال 2012 شرکت پژو شاهد کاهش فروش 240 هزار عددی در خودرو در مقایسه با سال 2011 بوده است که این میزان شامل 200 هزار عدد خودرویی است که می‌بایست به ایران فروخته می‌شد.
به اعتقاد یکی از نمایندگان سندیکای شرکت پژو، بدون احتساب خسارات ناشی از حذف بازار ایران، کاهش فروش پژو 40 هزار خودرو از ابتدای سال 2012 بوده است. مرسیه می‌گوید: در صورتی که مدیریت پژو می‌توانست این مسائل را توجیه کند، مسئلۀ حذف 8 هزار شغل نیز بیشتر قابل توجیه بود. ازهمین رو بود که طی شش ماهۀ اول سال 2011 و 2012 تعداد خودروهای پژوی فروخته شده به صورت قطعاتی در جهان با کاهش قابل توجهی روبرو بوده که بخش قابل توجهی از آنها به دلیل قطع صادرات به ایران بوده است.
26 اردیبهشت ماه ( دوهفته پیش) روزنامه لزاکو فرانسه در این باره نوشت: تحریمها علیه ایران باعث شده است که شرکت پژو به تنهایی در فرانسه ده هزار فرصت شغلی مستقیم را حذف کند.
همچنین فیلیپ مارینی، رئیس کمیسیون مالی سنای فرانسه که اردیبهشت ماه سال جاری در راس هیاتی فرانسوی به ایران آمده بود در جمع خبرنگاران اذعان کرد: می‌خواهم یک حرفی را بدون اینکه اغراقی در آن باشد بزنم. اگر چه تحریم ها برای اقتصاد و مردم ایران سختی داشته و رنج‌آور است، اما تحریمها برای شرکتهای غربی و اروپایی هم رنج‌آور و دردناک هستند. در مشاهداتمان بار‌ها این سوال را مطرح کرده‌ایم که آیا منافع آمریکا که حدود 35 سال با ایران رابطه نداشته است، در مقایسه با اروپایی‌‌ها در پی تحریم ها بهتر حفظ نشده است؟
سه سال پیش رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های نماز جمعه تهران ( 14/11/90) وضعیت امروز شکست تحریم‌های غرب علیه ایران و سرافکندگی شرکتهای غربی برای بازگشت به سرمایه گذاری در ایران را به درستی تشخیص و تبیین کرده بودند .
معظم له در آن خطبه ها فرمودند :« امروز غربى‌‌ها در مسائل اقتصادى دچار ضعفند، در مسائل سياسى دچار ضعفند، در تصميمات بين‌المللى دچار ضعفند؛ از جمله همين تصميم به تحريم ما. اين‌ها خواستند در واقع جمهورى اسلامى را، ملت ايران را به خاطر اسلام مجازات كنند. تهديد كردند: تحريمهاى فلج‌كننده، تحريم هاى دردآور! هى گفتند، اين تحريم‌ها از دو جهت به نفع ماست: اولاً وقتى ما تحريم بشويم، به استعداد و ظرفيت داخلى رو مى‌آوريم، از داخل رشد مي كنيم؛ همچنان كه در اين سى سال اين مسئله اتفاق افتاده است. اگر در زمينه‌ى سلاح تحريم نمي شديم، امروز اين پيشرفت هاى عجيب را نداشتيم؛ اگر در قضيه اتمى، اين‌ها نيروگاه بوشهر را خودشان ساخته بودند، ما در غنى‌سازى پيشرفت نمي كرديم؛ اگر درهاى علم را به روى ما نبسته بودند، ما در سلولهاى بنيادى و هوافضا و فرستادن ماهواره به آسمان، به اينجا‌ها نميرسيديم. پس هرچه ما را تحريم مي كنند، ما به ظرفيت داخلى خودمان متوجه مي شويم و رو مى‌آوريم و اين ظرفيت و استعداد روزبه‌روز مثل چشمه جوشانى شكوفا ميشود. پس اين تحريم به نفع ماست.»
جهت دومى كه اين تحريم‌ها به نفع ماست، اين است كه اين‌ها همين طور مرتباً در تبليغاتشان مي گويند ما اين تحريم‌ها را مي خواهيم بر ايران اعمال كنيم تا ايران را وادار به عقب‌نشينى كنيم؛ حالا مثلاً در قضيه هسته‌اى. پس همه دنيا فهميدند كه اين تحريم‌ها براى فشار بر ايران، براى عقب‌نشينى در قضيه هسته‌اى و قضاياى ديگر است. خب، وقتى ما عقب‌نشينى نكرديم، چه اتفاقى مى‌افتد؟ اين تحريم‌ها براى اين است كه ايران را وادار به عقب‌نشينى كنند، ايران هم كه عقب‌نشينى نخواهد كرد؛ نتيجه اين ميشود كه هيبت غرب و هيبت تهديدهاى غرب در چشم اين ملتهاى منطقه كه قيام كردند، مي شكند و عزت ملت ايران و قدرت ملت ايران در چشم اين‌ها زياد ميشود؛ و اين به نفع ماست. بنابراين، اين تحريم‌ها براى ضربه زدن به ماست، اما از اين دو جهتى كه عرض كردم، در واقع خدمت به ماست.” در مجموع آنچه روشن است این که جمهوری اسلامی ایران توانسته است موانعی را که به وسیله تحریم ها در مسیر پیشرفت کشور قرار گرفته است برطرف نماید. البته این امر مستلزم تحمل برخی دشواری ها نیز بوده است. لذا مسئله اقتصاد مقاومتی که طی یک سال گذشته در کشور مطرح شده راه حل اصلی برای گذشتن از وضعیت کنونی تحریم است. اندیشکده شورای ملی ایران- آمریکا در گزارشی چنین نوشته است: «راهبرد فشار و تحریم‌های کنونی نه‌تنها موفق نیست بلکه می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. در مورد ایران، تداوم رویکرد فعلی شعارهای ضدغربی را انسجام بیشتری بخشیده و دست‌یابی به مصالحه با این کشور را دشوارتر خواهد نمود.»