به گزارش خبرنگار مهر، تبریز یکی از قطب های اصلی گردشگری کشور به حساب می آید که زیبایی ها و نقاط گردشگری آن باعث شده مسافران زیادی مجذوب آن شوند و با یک بار سفر، به مشتری اصلی سفر به تبریز تبدیل شوند.
کلانشهر تبریز، مرکز آذربایجان شرقی با جمعیت یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفری، وسعت تقریبی ۱۷۸۱ کیلومتر مربع دارد و از جنوب به شهرستان اسکو، از شمال شرق به شهرستان هریس و بستان آباد و از غرب و شمال‌غرب به شهرستان شبستر محدود می‌شود.
این قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی شمال غرب کشور، ۵۹۹ کیلومتر فاصله با تهران، ۲۸۰ کیلومتر فاصله از زنجان، ۲۱۹ کیلومتر فاصله از اردبیل و ۳۰۸ کیلومتر فاصله از ارومیه دارد و مسیرهای خوبی برای رسیدن به تبریز در اختیار مسافران و میهمانان نوروزی است.
تبریز در غرب استان آذربایجان شرقی و در منتهی‌الیه مشرق و جنوب شرق جلگه تبریز قرار گرفته و این شهر از سمت شمال به کوه‌های عون بن علی، از سمت شمال‌شرق به کوه‌های گوزنی و باباباغی، از سمت شرق به گردنه پایان و از سمت جنوب به دامنه‌های رشته‌کوه سهند محدود شده‌است.
![]()
اگر می خواهید از مسیر هوایی به تبریز سفر کنید فرودگاه بین المللی شهید مدنی تبریز که از قدیمی ترین فرودگاه های فعال کشور است پروازهای داخلی و خارجی روزانه و هفتگی دارد که برای جابجایی مسافران از طریق هوایی مناسب است و ارزروم، استانبول، ازمیر، اسپارتا، باکو، بغداد، تفلیس، جده، دبی، دمشق و مدینه مقاصد خارجی این فرودگاه هستند.
همچنین به طور روزانه پروازهایی از اصفهان، تهران، اهواز، بندرعباس، رشت، عسلویه، کیش، ماهشهر و مشهد به تبریز و برعکس انجام می‌شود.
قطار هم دیگر وسیله ای است که می توانید خود را با آن به تبریز برسانید، راه آهن تهران – تبریز هم از یکی از قدیمی ترین مسیرهای ریلی کشور است که در سال ۱۹۴۰ میلادی ساخته شده است، خط آهن تبریز- مشهد و تبریز- سلماس هم شرق و غرب کشور را به تبریز متصل می‌کند.
لازم به ذکر است که خط آهن تبریز جلفا نخجوان هم یکی از مسیرهای ریلی بین المللی کشور است که به ارمنستان و ترکیه می‌رود.
همچنین مسیرهای داخلی راه آهن آذربایجان شرقی نیز شامل جلفا – تبریز – تهران، تبریز – تهران، تبریز – مشهد، مراغه – تهران، میانه – تهران، سلماس – تهران - تبریز و میانه – مشهد است.
ولی اگر بخواهید با خودروی شخصی خود مسافرت کنید در دسترس‌ترین و امن‌ترین مسیر جاده‌ای برای رسیدن به تبریز بزرگراه پیامبر اعظم(ص) است.
نگاهی به دیدنی ها و آثار تاریخی این شهر بدون شک شما را به طرفداران سفر به تبریز تبدیل می کند.
![]()
مسجد کبود؛ فیروزه اسلام به قدمت تبریز کهن
اين بنا در مرکز شهر تبريز قرار دارد و يکي از شاهکارهاي معماري دوره اسلامي به شمار مي آيد.
اين مسجد که بیشتر به "گوي مسجد" معروف است توسط ابوالمظفر جهانشاه بن قره يوسف از امراي قراقوينلو در سال ۸۴۵ هجری شمسی بنا شده است.
وقوع زلزله تبریز در سال ۱۱۵۸ شمسی آسیب فراوانی به این مسجد وارد کرد و در اثر آن گنبدهای مسجد فرو ریخت ولی تعمیرات و دوباره‌سازی مسجد به منظور حفاظت و بازسازی بخش‌های باقیمانده شامل طاق‌ها و پایه‌ها از سال ۱۳۱۸ آغاز شد و در ۱۳۵۵ کارهای ساختمانی آن به اتمام رسید.
در قسمت هاي مختلف مسجد، از تيرها و چوب هاي سخت جهت کلاف کشي و استحکام بخشي بنا استفاده شده است و تزيينات کاشي کاري اين بنا درحد کمال و يکي ازغني ترين تزيينات کاشي موجود در بناهاي اسلامي کشور است.
به جهت تسلط رنگ آبي درکاشي ها، اين مسجد به "فيروزه اسلام " شهرت يافته است تا جایی که رنگ هاي کاشي معرق که در سراسر بنا يافت مي شوند، شامل آبي روشن، آبي سير، سفيد، سبز، زرد و قهوه اي مي شود و در اين ميان، رنگ آبي بيشترين درصد را به خود اختصاص داده است.
اين بنا به شماره ۱۶۹ به ثبت تاريخي رسيده است.
![]()
بازار تبریز؛ لذت خرید در بزرگترین بازار مسقف جهان
شاید تصور اینکه شما در بزرگترین بازار مسقف جهان خرید می کنید باعث شود به تبریز بیایید و به بازار بزرگ و قدیمی تبریز سری بزنید و از حجره های دوست داشتنی آن خرید کنید.
بازار تبریز از بزرگ ترین بازارهای سرپوشیده جهان و یکی از شاهکارهای معماری است که در سال ۱۱۹۳ هجری قمری بر اثر زلزله با خاک یکسان شد ولی طولی نکشید که به همت مردم بازسازی شد.
بازار تبریز هم اکنون به طول یک کیلومتر بزرگ ترین مجموعه به هم پیوسته و مسقف جهان است که در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ثبت شده‌است.
بازار تبریز با طاق ها و گنبدهای بلند آجری شامل بازار امیر، بازار کفاشان، راسته بازار، بازار حلاجان، یمینی دوز بازار، راسته کهنه، بازار حاج محمد حسین، بازار مشیر، بازار دلاله زن بزرگ، بازارچه صفی، بازار امیر ابوالحسن سرای حاج رسول، سرای حاج میرزا علی نقی، تیمچه و سرای شیخ کاظم، تیمچه حاج صفرعلی، تیمچه و دالان میرزا شفیع و تیمچه ملک است.
مجموعه بازارتبریز که قدمت آن به قرن چهارم هجری قمری می رسد، به عنوان یکی از زیباترین و بزرگترین بازارهای به هم پیوسته، گواهی زنده بر اصالت تجارت و معماری در مشرق زمین است.
نکته جالبی که در معماری بازار تبریز وجود دارد این است که هسته مرکزی تبریز در داخل یک چهارضلعی قرار گرفته و بازار تبریز در مرکز این چهارضلعی واقع شده‌است.
![]()
شب های به یاد ماندنی در پارک ائل گلی تبریز
پارک ائل گلی در جنوب شرقی تبریز بر دامنه تپه ای واقع شده و استخری بزرگ به شکل مربع به مساحت ۵۵ هزار مترمربع در مرکز آن ساخته شده و در جنوب آن نیز تپه ای است که آن را از بالا تا پایین، هم سطح استخر، پله بندی کرده و نهر آبی از آن به سمت پایین جاری است که بر زیبایی های این پارک افزوده است.
این پارک از گردشگاه ها و یکی از پارک های دیدنی کشور است که بدون شک در ایام نوروز که تعداد هتل های تبریز جوابگوی سیل گردشگران نیست، فضای سبز اطراف پارک محیط خوبی برای استراحت و اقامت مسافران در شب های به یاد ماندنی تبریز است.
در مرکز استخر، عمارتی به شیوه سنتی در دو طبقه ساخته شده و اطراف استخر به صورت پارک بسیار زیبا و فرح بخشی درآمده که یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری آذربایجان شرقی به شمار می رود.
همچنین اگر در این پارک جایی برای ماندن پیدا نکردید نگران نباشید چراکه برای اسکان مناسب و ایجاد امنیت لازم برای اقامت گردشگران و میهمانان نوروزی، سازمان پارک‌ها و فضای سبز تبریز لیستی از پارک‌های آماده را معرفی کرده است، این پارک ها دارای امکاناتی از قبیل نمازخانه، شیر آب، آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی و دیگر امکانات هستند.
![]()
پارک مسافر واقع در خیابان چایکنار و روبروی مسجد دانشگاه تبریز، پارک مسافر شمس در خیابان چایکنار، پارک آنالار آتالار در خیابان توانیر، پارک شمیم پایداری در خیابان یاغچیان، پارک صائب تبریزی در انتهای خیابان میرداماد، پارک یادگار امام در اتوبان شهید کسایی و پارک کوثر در انتهای خیابان منظریه از جمله این پارک‌های مشخص شده هستند.
همچنین فاز یک و دو پارک بزرگ تبریز در میدان آذربایجان، کمپ گردشگری در جاده تهران، پارک صدف در میدان هتل مرمر، پارک باغمیشه در میدان فهمیده، پارک قوناخلار باغی در ابتدای جاده صوفیان، پارک نیلوفر در ابتدای جاده آذرشهر، پارک ستارخان در ابتدای جاده آذرشهر، باغ گلستان در میدان باغ فجر، پارک مسافر در جاده باسمنج و پارک آبشار در ابتدای اتوبان پاسداران از سمت مرند آماده اسکان و پذیرایی از میهمانان نوروزی خواهند بود.
کوهنوردی و تله کابین در کوه عون ابن علی
آرامگاه عون بن علی که مردم تبریز امروزه عینالی می نامند، آرامگاه "عون ابن علی" و برادرش "زید بن علی" است که گویند از فرزندان علی بن ابی‌طالب(ع) است و بر فراز کوه عینالی واقع در شمال شهر تبریز بنا شده است.
این بقعه با داشتن مساحت زیاد، یکی از زیارتگاه های مهم شهر تبریز به شمار می رود . قرار گرفتن زیارتگاه در منطقه ای نسبتاً پر ازدحام با موقعیت و گردشگری مناسب، باعث رونق هر چه بیشتر این مکان است؛ به طوری که کوه سرخاب (قیزیل سو) به کوه عون بن علی شهرت یافته است.
![]()
کافی است تا جمعه ای فرا رسد و به قصد ورزش به این کوه بروید تا ازدحام مردم را در این کوه نظاره گر شوید.
مردم از زمانهای قدیم برای رفتن به بقعهٔ عون بن علی باید از سراشیبی های کوه عون بن علی بالا می رفتند و به همین دلیل، تنها عدهٔ قلیلی از کوهنوردان به این مکان می آمدند. ولی اکنون به دلیل اینکه جاده آسفالت از بزرگراه پاسداران تا بقعه کشیده شده است، بسیاری از مردم عادی نیز به خصوص در آخر هفته و روزهای تعطیل برای ورزش و تفریح، به این کوه صعود می کنند و علاوه برآن، شهر تبریز را از بامش نظاره گر می شوند.
پروژه تله کابین عینالی که از ارتفاعات عون بن علی تا بزرگراه پاسداران ادامه خواهد داشت، یکی از مهمترین پروژه های عمرانی در این ارتفاعات محسوب می شود که در سال های اخیر با تلاش ارگان های مربوطه توانسته است علاقه مندان زیادی را به این کوه بکشاند.
مقبره الشعرا در آرزوی پردیس فرهنگی شدن
مقبره الشعرا نیز یکی دیگر از مکان های گردشگری تبریز به شمار می رود که این روزها مردم تبریز در آرزوی تبدیل آن به پردیس فرهنگی هستند و شهرداری نیز در آنجا مشغول ساخت و ساز است که دیدن این بنا نیز که سالهاست به نماد تبریز تبدیل شده خالی از لطف نیست.
![]()
مقبرة الشعرا یکی از گورستان های تاریخی شهر تبریز است که در محلهٔ سرخاب واقع شده‌است و هم اکنون در پیرامون تکیه حیدر در تقاطع خیابان‌های ثقةالاسلام و عارف شهر تبریز قرار گرفته، بیش از ۴۰۰ شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه از ۸۰۰ سال پیش به ترتیب از حکیم اسدی طوسی تا استاد شهریار، یکی پس از دیگری در اینجا به خاک سپرده شده‌اند.
نماد مقبره الشعرا تبریز تلفیقی از هنر معماری سنتی و مدرن است که در بلندای این مجموعه فرهنگی و تاریخی خودنمایی می کند و همه ساله در تعطیلات نوروزی پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است.
مقبره الشعرا نه تنها یک محل گردشگری، بلکه تفرجگاهی معنوی و ادبی است و حضور در این مکان موجب تفکر در پیشینه غنی و ادبیات متعالی این مرز و بوم می شود.
![]()
برج آجری منشوری به نام خلعت پوشان
این برج سه طبقه در ۱۰ کیلومتری جاده تبریز- تهران قرار دارد که این برج آجری منشوری به برج خلعت پوشان مشهور است.
این بنا در اواخر دوره صفویه احداث شده است و در زمان قاجار خلعت اهدایی شاهان برای حاکمان آذربایجان در این برج بر دوش آنها انداخته می شد.
طبقه اول و دوم سرپوشیده و طبقه سوم بدون سقف است، آخرین مراسم خلعت پوشان در سال ۱۳۳۰ هجری قمری در زمان حکمرانی صمدخان مراغه ای انجام گرفته است. در سال های اخیر دانشگاه تبریز این بنا را مرمت کرده است.
![]()
عمارت و موزه شهرداری تبریز
این عمارت بزرگ و دیدنی در وسط شهر تبریز و خيابان امام خميني در میدانی موسوم به میدان ساعت واقع شده و در حال حاضر پذیرای مسافران زیادی از داخل و خارج کشور است.
موزه شهرداری نیز در طبقه زیرزمین ساختمان عمارت شهرداری تبریز واقع شده‌است. این موزه که به عنوان نخستین و تنها موزه تاریخ شهرداری‌های ایران مطرح است، پس از کشور چین در ردیف اولین موزه‌های شهرداری‌های جهان نیز قرار دارد.
اين موزه در سال ۱۳۸۶ و همزمان با یکصدمین سالگرد تاسیس نخستین بلدیه (شهرداری) ایران در تبریز و در ۸۰۰ متر مربع و با هزینه یک میلیارد و صد میلیون ریال راه اندازی شده‌است.
موزه شهر تبریز شامل تالارهای مختلفی چون تالار دوربین‌های قدیمی، تالار دفاع مقدس، چاپ و نشر، فرش، هنرهای معاصر، خط و خوشنویسی، تالار حکمت و چندین تالار دیگر است.
در این تالار، فرش‌ها و قالی‌هایی با قدمت ۱۱۰ سال به نمایش گذاشته شده‌اند. ۱۲ تخته فرش موجود در این مجموعه مربوط به فرش‌هایی است که از زمان تاسیس عمارت شهرداری تبریز تا سال ۱۳۲۰ به دستور ارفع‌الملک جلیلی بافته شده و به اتمام رسیده‌است.
![]()
مسجد ثقه الاسلام با ۲۰ ستون و ۳۴ گنبد آجری
اين مسجد در خیابان دارایی جنب صاحب الامر واقع شده و در دوره قاجار و در سال ۱۲۶۵ هجری شمسی تكميل شد و امامت آن با مرحوم ميرزا محمد شفيع ثقه الاسلام پيشواي شيعه شد.
در سال ۱۲۹۱ هجری شمسی از طرف شرقي مسجد يك طاق به مسجد افزوده شد و مسجد زمستاني ديگر در جانب شرقي مسجد احداث كردند و در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی ثقه الاسلام به واسطه شكست فاحشي كه در آن طاقهاي جديدالاحداث و مسجد زمستاني واقع شده بود مجدداً اين فضاها را برداشته و به وسعت مسجد افزود.
در حال حاضر اين مسجد با ۲۰ ستون سنگي و ۳۴ گنبد آجري يكي از بزرگترين مساجد تبريز است.
ارگ تبریز؛ دیواری ۳۶ متری به بلندای تاریخ
ارگ تبریز با دیوار ۳۶ متری، یکی از بلندترین دیوارهای تاریخی کشور و نماد شهر تبریز است.
این ارگ در مرکز شهر تبریز، در ضلع جنوبی تقاطع خیابان امام خمینی و فردوسی قرار دارد و امروزه فضای پیرامون آن برای برگزاری نماز جمعه مورد استفاده قرار می‌گیرد و مصلای بزرگ تبریز در این مکان احداث شده‌است.
![]()
ارگ تبریز توسط خواجه تاج‌الدین علی‌شاه بنا شده‌است. این بنا براثر زمین‌لرزه و گذر زمان تا حدودی تخریب شده بود که اکنون بازسازی شده و به یکی از اماکن دیدنی تبریز تبدیل شده است.
امروزه تنها بخشی از دیوارهای عظیم و محراب بسیار بلند شبستان جنوبی این مسجد برجای مانده‌است که خود موید شکوه و آبادانی آن در گذشته‌است.
در و دیوار اطراف آن در اصل دو رویه و کاشى‌برى بوده است و از باقیمانده دیوار معلوم است که صنعت و هنرى شگفت‌انگیز در این دیوار و تعلّقات آن به کار برده شده است. خاک و اغلب آجرهاى این دیوار زرد رنگ و از استحکام فوق‌العاده‌اى برخوردار است.
موزه آذربایجان؛ مجالی برای تماشای تاریخ آذربایجان
موزه آذربایجان یکی از مهمترین موزه‌های کشور است که در تبریز و در کنار مسجد کبود قرار گرفته‌است.
در این موزه که به عنوان دومین موزه تاریخی ایران پس از موزه ملی تهران شناخته می‌شود، آثار متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی به نمایش گذاشته شده‌است.
موزه آذربایجان از ۳ سالن به مساحت ۸۰۰ متر مربع و سالن مخصوص نمایش سکه‌ها و مهرهای تاریخی ایران در طبقهٔ اول تشکیل شده است.
در طبقه همکف موزه آذربایجان، آثار و اشیای تاریخی مربوط به دوران پیش از تاریخ و دوران پیش از اسلام گردآوری شده‌اند که سفال‌های مربوط به تپه اسماعیل‌آباد با هفت هزار سال قدمت، از تاریخی‌ترین آثار این بخش به‌شمار می‌روند.
قدیمی‌ترین آثار طبقهٔ اول موزه آذربایجان مربوط به سده چهارم هجری و شهر نیشابور است که از مهمترین ویژگی‌های آنها می‌توان به استفاده از خط کوفی، استفاده نقش‌های اسلیمی و استفاده از لعاب سفید در این آثار اشاره کرد. ظروف سفالی مربوط به دوره ایلخانان و قفل رمزی مربوط به سده ششم هجری نیز از دیگر آثار تاریخی این بخش محسوب می شود.
در سالن سکه‌ها و مهرهای تاریخی ایران نیز قدیمی‌ترین سکه‌های ضرب‌شده در ایران از دوره هخامنشیان تا دوره قاجاریان به نمایش درآمده‌اند. همچنین نمونه‌هایی از مهرهای تاریخی ایران در این بخش قرار گرفته‌اند.
مجسمه‌های ساخته‌شده توسط احد حسینی در طبقه زیرزمین موزه آذربایجان نگهداری می‌شوند. این مجسمه‌ها دید عمیقی نسبت به سرگذشت و اخلاق انسان در طول سده‌های گذشته و به خصوص سده بیستم دارند.
بخش سنگ‌نگاره‌های تاریخی، جدیدترین بخش موزه آذربایجان است که در طبقه زیرزمین این موزه قرار گرفته‌است. در این بخش مجموعه‌ای از پیکره‌های انسانی، سنگ گورها، سنگ‌های کتیبه‌دار، قوچ‌های سنگی و مجسمه‌های سنگی به نمایش گذاشته شده‌اند.
خانه مشروطیت
خانه مشروطه در یکی از محله‌های قدیمی شهر تبریز به نام راسته‌کوچه و در غرب بازار تبریز قرار گرفته‌است. این بنا به سبک معماری دوره قاجار ساخته شده و ملک شخصی حاج مهدی کوزه‌کنانی بوده‌است.
این بنا به شماره ۱۱۷۱ در سال ۱۳۵۴ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و در سال ۱۳۶۷ خورشیدی به تملک رسیده‌است.
۱۴ مرداد ۱۲۸۵ مظفرالدین شاه فرمان مشروطیت را امضا کرد اما آنچه مشروطه را ماندگار کرد مجاهدت‌های ستارخان و باقرخان در تبریز بود.
در این خانه مجسمه سران مشروطه و اشیای از آن دوران به نمایش گذاشته شده است.
تندیس‌هایی از حسین خان باغبان، حاج علی دواچی، ثقةالاسلام تبریزی، حاج علی ختایی، هوارد باسکرویل، کربلایی علی موسیو، شیخ علی اصغر لیلاوایی، آخوند خراسانی، علی اکبر دهخدا و زینب پاشا (تنها زن در صفوف مشروطه خواهان) به همراه مهرهای مختلف گروه‌های انقلابی از اشیا تاریخی خانه مشروطه هستند.
موزه قاجار با آثار دیدنی و در نزدیکی مقبره الشعرا
موزه قاجار یکی از موزه‌های شهر تبریز است که در محل خانه امیرنظام گروسی و در محله ششگلان قرار گرفته‌است.
موزه قاجار در سال ۱۳۸۵ خورشیدی پس از مرمت و بازسازی، به‌طور رسمی راه‌اندازی شد.
خانه امیرنظام گروسی که در دوره ناصرالدین شاه و در زمان پیشکاری امیر نظام گروسی و توسط وی ساخته شده‌است در سال ۱۳۷۰ توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شد با شماره ۱۷۴۹ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
پس از مرمت و بازسازی بنا با حفظ ویژگی‌های معماری و شاخص‌های سنتی بنا به عنوان موزه قاجار مورد استفاده قرار گرفت. این موزه در نزدیکی مقبره الشعرا تبریز که مدفن بیش از ۴۰۰ شاعر نامی از جمله شهریار، قطران، اسدی طوسی، فاریابی و ثقةالاسلام است قرار دارد.
تالار سکه، تالار بافته، تالار چینی، تالار آبگینه، تالار فلزات، تالار موسیقی، تالار خاتم در طبقه اول و تالار سنگ، تالار اسلحه، تالار رجال و فرامین، تالار معماری و شهرسازی و تالار قفل و تالار فانوس در زیرزمین قرار دارد.
موزه عصر آهن یکی دیگر از قطب های گردشگری تبریز
سایت موزه عصر آهن یکی از شگفت آورترین موزه های کشور بوده که مردگانی با قدمت چهار هزار سال در آن همراه با لوازم زینتی شان خفته اند.
سال ۷۶ اولین باری بود که این گورستان با چنین شهرت جهانی بر اثر یک عملیات خاکبرداری ساده در جوار مسجد کبود تبریز کشف شد و پس از آن کاوش های باستان شناسی توسط باستان شناسان مطرح کشور بر روی این منطقه انجام گرفت.
پس از تکمیل بررسی های صورت گرفته ۳۸ گور متعلق به دوره عصر آهن در آن کشف شد که اکثر آن ها به صورت جنینی دفن شده بودند و سال ۸۵ سالی بود که بالاخره این سایت موزه به عنوان اولین موزه صحرایی ایران آغاز به كار كرد.
علت قرار گرفتن کلمه سایت در کنار کلمه موزه این است که موزه هایی که به شکل طبیعی در محوطه کاوش های باستان شناسی برقرار شده و در آن آثار کشف شده بدون تغییر و دستچین شدن به نمایش در می آیند، به نام سایت موزه معروف می شوند.
سایت موزه عصر آهن تبریز، محوطه باستانی است که در شمال، شمال شرقی و شمال غربی مسجد کبود تبریز واقع شده‌است. شامل گورستان و آثار سفالی مربوط به عصر آهن است.
گزارش از محمدرضا علی اشرفی