به بهانه كنگره ملی مرحوم دخیل مراغه ای/
دخیل شاعری كه عشق خود را در قالب شعر به خاندان پیامبر(ص) تقدیم كرد 
مرحوم ملاحسین دخیل مراغه ای، شاعری كه درقرن سیزدهم استعداد، ابتكار، عشق، علاقه و دلبستگی خود را در قالب شعر و مرثیه به خاندان پیامبر(ص) تقدیم كرد.


این شاعر همه استعدادها و ابتكارات خود را عاشقانه تقدیم خاندان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) كرده و پس از گذشت چند صد سال از دوره خود همچنان در تنگنای ناشناختگی مانده و در كتاب های تاریخی و ادبی همچنان از وی نامی به میان نیامده است.

زندگی نامه و احوال دخیل مراغه ای در پرده ای از ابهام بوده و این امر تمام مسایل وی را تحث تاثیر قرار داده در حالی كه زلال شعر وی از همان آغاز در جویبار زمان جاری بوده و سخنانش همچنان زینت بخش مجالس و عزاداری های حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) است.

ملاحسین دخیل مراغه ای شاعر مرثیه سرای آذربایجان و مداح اهل بیت (ع) كه تاثیرش در شعر رثایی آذربایجان قابل انكار نبوده و سبك وی، متفاوت با كسانی كه قدم در شعر رثایی آذربایجان برداشته اند قدمی مهم برای تكمیل این سبك شعری است.

اشعار دخیل، فاخر و استوار در قالب شعر رثائی، در فضایی عاطفی و سرشار از ناب ترین احساسات مذهبی و هیجانات عاشورایی بوده كه در تعادلی منطقی به دور از افراط و تفریط به بیان روایات مزبور پرداخته است.

وی در اشعار خود حتی هنگامی كه به مرزهای حماسه نزدیك شده به توصیف قهرمانان و حادثه كربلا پرداخته و این تعادل را حفظ می كند.

دبیر كمیته علمی و ادبی همایش دخیل مراغه ای به خبرنگار ایرنا گفت: احتمال ناشناخته ماندن دخیل مراغه ای شاید پوشیده ماندن افكار و اندیشه های وی در میان هم ردیفان خود بوده كه ولادت، وفات و حتی محل دفن وی نیز متاثر از ناشناخته بودن وی، مشخص نیست.

رضا نویدی آذر، با اشاره به اینكه اشعار دخیل وقتی به مرز حماسه نزدیك می شود، تعادل قالب شعر رثایی را همچنان حفظ می كند، افزود: در تمام شعرهای این شاعر فضای عاطفی، احساسات مذهبی و هیجانات عاشورایی به دور از افراط و تفریط همیشه حفظ شده است.

وی گفت: حتی در بیان این شاعر از رجز خوانی های قهرمانان در میدان های جنگ كه از جمله خصوصیات بارز اشعار عربی است، این تعادل حفظ شده است.

وی اظهاركرد: دیوان اشعار این شاعر مملو و آراسته از آیات، احادیث و روایت های معصومان (ع) بوده كه بیانگر تسلط این شاعر به علوم و فنون قرآنی است.

وی گفت: وی تحصیلات خود را در كسوت روحانیت و در مكتب های قدیم گذارنده و در آداب و سنن آن روزگار دانش اندوزی كرده است.

وی افزود: استفاده از صنایع لفظی و آرایه های معنوی همچون ایهام، تشبیه، استعاره و مجاز كه در اشعار او جلوه گری می كند نه تنها هیچگونه تصنع و تكلفی ایجاد نمی كند بلكه بر فصاحت و بلاغت سخن وی می افزاید.

نویدی آذر گفت: از دیگر خصوصیات شعر دخیل استفاده از نوعی غزل مثنوی بوده كه حداقل در آن زمان در شعر رثایی آذربایجان رایج نبوده است.

عضو هیات علمی كنگره ملی علمی و ادبی دخیل مراغه ای نیز به خبرنگار ایرنا گفت: دخیل از آن جمله شاعران قله نشین شعر رثایی بوده ولی برای زندگی نامه دخیل تاكنون آثاری مكتوب در دسترس نیست.

محمدرضا مقدسی، افزود: دخیل از شاعران بالامقام قرن سیزدهم هجری قمری بوده كه هم مرتبه با شاعرانی همچون 'كلیم كاشانی و 'عمان سامانی' است.

وی یادآور شد: مهمترین علت ناشناخته ماندن این شاعر را می توان در ممنوعیت زبان تركی در زمان طاغوت های گذشته نام برد.

وی اظهاركرد: دخیل در شعرهای آیینی و رثایی جزو برترین شاعران بوده كه كنگره ملی علمی و ادبی مرحوم دخیل مراغه ای فرصتی است كه بتوان شخصیت و شعر وی را در بین جامعه به ویژه عامه مردم مطرح كرد.

وی ادامه داد: دخیل مراغه ای جزو شاعرانی بوده كه در سطح بالایی شعرهایی جانگداز با ساختار ادبی و زبانی خواص سروده كه بعد از گذشت چند قرن از زمان خود همچنان اشعار وی در دل ها نورافكنی می كند.

دبیر ستاد كنگره ملی علمی و ادبی مرحوم دخیل مراغه ای نیز گفت: محیط ادبی این شهرستان، خاستگاه دیرین شاعران اهل بیت(ع) بوده كه بزرگانی همچون اوحدی، سهند، آیت الله میرحبیب حائری، مرحوم دخیل، اشراق، اشرف و عبدالقادر را در خود پرورانده است.

حجت الاسلام علی امیری افزود: مرحوم ملاحسین دخیل مراغه ای از بزرگانی بوده كه اشعار مقتل گونه او همیشه در مجالس و محافل اهل بیت(ع) زمزه عاشقان بارگاه حسینی بوده است.

وی گفت: آخوند ملاحسین مراغه ای متخلص به دخیل از شعرای قرن سیزدهم هجری قمری بوده و ادبیات نوحه تركی را به حالتی مدون و نظام مند درآورده كه دیوان وی در مجموعه ای به نام كلیات هشت جلدی دخیل به چاپ ششم رسیده است.

وی یادآور شد: چاپ های اول و دوم دیوان این شاعر به صورت چاپ سنگی بوده كه منتشر شده است.

وی افزود: دخیل به شاعر مقتل ‌نویس معروف بوده و یك مقتل شش جلدی به صورت نظم و نثر نوشته و این مجموعه مشتمل بر وقایع كربلا و به زبان تركی چاپ شده است.

بنابر روایات مختلف، آخوند ملاحسین مراغه ای شاعری از روستای خرمازرد از توابع این شهرستان است.

شهرستان مراغه با 250 هزار نفر جمعیت در 147 كیلومتری جنوب غربی تبریز مركز آذربایجان شرقی واقع است.

گزارش از: حسن حسین زاده